Vikan - 11.04.1940, Side 16

16
VIKAN, nr. 15, 1940'
ég kom upp undir Esju, og ætlaði að fara
að troða í hana, — en vel hafði ég búið
mig út raeð tóbak. En gleymskan í þetta
sinn varð til þess, að ég hefi ekki tekið
einn drátt af reyk síðan, en hafði þá reykt
í 37 ár. Svo landið „græðir“ ekki mikið
á minni tóbaksnautn.
Páll Ólafsson sagði einu sinni, að því
meira sem hann „drykki á nótt og degi“,
því meira græddi landið. Og gróðinn — af
áfengistollinum — gæti jafnvel orðið svo
mikill, að taka yrði Hrafnagjá „að hafa
fyrir landsins kassa“.
Hvaða ílát skyldi hann álíta nú, nægi-
lega stórt fyrir gróða landsins af áfengis-
og tóbakstollunum ?
Jjegar upp úr Holtsdal kemur er farið
yfir heiðar norðan við Skálarheiði. Af
vesturbrún heiðanna er mjög gott útsýni
yfir Skaftártungu og til Mýrdals — og
Torfajökuls. Og ekkert skyggði á. Alltaf
var logn og sólskin. Yfir Skaftárdalsvatn
(en svo heitir Skaftá á þessari leið) er
farið nálægt Skaftárdal. Mjög er það óá-
rennilegt. Það rennur í mörgum álum, í
nokkrum halla á grýttum botni, og er
mjög vandfarið. En Björn hreppstjóri
þekkti á því lagið, og því var okkur borgið.
Þegar yfir Skaftárdalsvatn er komið er
stutt að Búlandi. Búland er nú efsti bær í
Skaftártungu. Feðgarnir þar Sigurður og
Gísli hafa um langan tíma verið fylgdar-
menn ferðamanna, sem farið hafa fjalla-
baksvegi, Landmannaleið (fyrir austan
Torfajökul og norðan Heklu), og Rang-
árvallaleið (fyrir norðan Mýrdalsjökul,
sunnan Torfajökul og norð-austan Tinda-
f jallajökul). Þeir eru því þekktir af ferða-
mönnum og að góðu einu, því það mun
ekki ofmælt þó sagt sé, að þeir hafi alla
kosti fylgdarmannsins: þrek og dugnað,
kunnugleika, og gott viðmót..
Leituðum við nú til Gísla um fylgd út í
Landmannalaugar, en úr því rataði ég, því
meðan ég var að alast upp hjá foreldrum
mínum (fram að tvítugu) fór ég oft „á
fjall“ á Landmannaafrétt, og æfinlega í
Jökulgilið, en í mynni þess eru „Laug-
arnar“.
Var fylgd Gísla auðsótt mál, en nú
þurfti hann að láta sækja hesta, jáma þá
o. s. frv. Viðstaðan á Búlandi varð því
löng, og var komið fram yfir nón er við
lögðum af stað, en þá áttum við ófarna
nál. 60 km. í náttstað. Bjöm í Holti var
fyrir nokkru farinn heim á leið. Náttúr-
lega ætluðum við að borga honum nætur-
greiða og góða fylgd, en við það var ekki
komandi.
T andmannaleið — milli Búlands í Skaft-
ártungu og Galtalækjar á Landi í
Rangárþingi — er talin að vera 122 km„
eða álíka löng og úr Reykjavík að Galta-
læk, eða austur að Gullfossi. Talið er að
hún sé 18 tíma reið á tveimur góðum
hestum, með hæfilegum áningum. Við rið-
um hana á 13 stundum. Landmannaleið er
fegursta fjallabaksleið á landinu, og er til
snilldarleg lýsing af henni í Árbók Ferða-
félagsins 1933 eftir Pálma Hannesson
rektor, með mörgum prýðilegum myndum.
Sumar þeirra hefir framkv.stj. Ferðafé-
lagsins góðfúslega lánað mér til birtingar
hér, ásamt nokkrum fleiri myndum úr
Skaftafellssýslum.
Þegar farið er frá Búlandi liggur leiðin
mjög á fótinn. Er hún því seinfarin þó
hestarnir séu góðir. Þeir voru náttúrlega
ekki eins þolnir og klárinn, sem gamla
konan íslenzka — hún var að fara til
Vesturheims — hélt að væri spentur fyrir
járnbrautarvagnana frá Montreal til
Winnipeg. Hún hafði átt að segja, að mest
af öllu furðulegu, sem hún sá og heyrði,
furðaði sig á úthaldi blessaðrar skepnunn-
ar, sem alla tíð hlypi fyrir lestinni — eins
og hún blési þó ógurlega af mæði!
Fyrsti áfanginn var norður að Svarta-
núp. Svartinúpur var efsti bær í Skaftár-
tungu þangað til 1918, að hann fór í eyði
af afleiðingum Kötlugossins. Nægir hagar
voru þar, þó ekki færum við inn á túnið.
En mjög voru greinileg þama vegsum-
merki eftir Kötlu gömlu.
Næst áðum við á Hánípufit. Höfðum við
þá 20 km. að baki okkar frá Búlandi, eða
einn þriðji af leiðinni í náttstað. Stuttu
eftir að við stigum af baki, sáum við hóp
af fólki koma á móti okkur með marga
lausa hesta. Og Lárus á Klaustri reyndist
að vera foringinn. Meðan við vorum aust-
ur í Öræfum, hafði hann farið út að Galta-
læk á Landi með hóp af Reykvíkingum,
og var nú á leiðinni austur með annan.
Meðal annarra voru í honum tveir læknar.
Lárus taldi nú sjálfsagt að á líka, og
talaði nú fljótlega utan að því við lækn-
ana, með orðum, sem ekki var hægt að
misskilja, að þeir kæmu með „lækna-
brennivín“ svo hægt væri að „drekka skál“
beggja ferðaflokkanna. Þetta væri því
sjálfsagðara, af því að það kæmi mjög
sjaldan fyrir að ferðafólk hittist á þessari
leið, og áreiðanlega aldrei svona margt, —
svo sjaldfarin er hún.
Fljótlega kom ein hálsmjó á sjónarsvið-
ið. Var nú „skálað“ og sungnir ættjarðar-
söngvar. Sagði Lárus, að slíkur kór hefði
áreiðanlega aldrei fyrr heyrst á Land-
mannaleið! Stóð gleðskapur þessi á aðra
klukkustund, en þá kallaði tíminn, og sagð-
ist halda áfram jafnt og þétt. Hann biði
ekki brot úr sekúndu. Við hrukkum við
við kallið, en ákváðum þó að leggja út í
að syngja þjóðsönginn að síðustu, en þegar
kom að gís-unum þögnuðu allir í fyrstu
rödd nema ein kona. Svo fór um sjóferð
þá. Varla þarf að taka það fram, að kynn-
ingin þarna á Skaftártunguöræfunum, varð
enn þá fljótari en í millilandasiglingu
þegar sjóveikin er ekki á ferðinni, eða í
18 manna Steindórsbíl, sem er að fara í
skemmtiferðalag á vegum Ferðafélagsins,
— og endingin álíka.
Klukkan var orðin um átta er hóparnir
skildu, og hvor hélt sína leið. Lárus með
sitt lið niður að Hlíð í Skaftártungu, en
við út í Laugar. Er ég kvaddi Lárus og
þakkaði honum viðtökurnar á Klaustri
tvisvar — vitanlega mátti ekki nefna borg-
un þar frekar en annars
staðar — spurði ég hann,
hvenær hann héldi, að
við yrðum komnir út í
Laugar.
„Þið komið þangað
klukkan hálf tvö í nótt,
og þá verðum við háttuð
og ’sofnuð, og farið að
dreyma í Hlíð.“
Þegar ég hitti hann
næst á eftir, sagði ég hon-
um, að þarna hefði hann
feilreiknað, því við hefð-
um komið út í Laugar
um miðnætti, og líklega
komist inn á draumalönd-
in á undan honum, í leit-
armannakofanum í Laug-
unum.
Nú fórum við að hraða ferðinni eftir
því sem unnt var. Mikill uppblástur er
þarna á öræfunum, og einu sinni fór svo-
lítið að hreyfa vind af landnorðri, og kom
þá fljótt mistur í loftið. Mér þótti þetta
leiðinlegt, því nú hættum við að sjá eins
vel til í f jarlægð og áður. Ég tók því upp
mitt gamla góða ráð, að heita á Strand-
arkirkju — svona í kyrrþey. Ég hét á
hana krónu í viðbót, ef lygndi og mistrið
hyrfi. Og hún varð fljótt við áheitinu.
Eftir nál. fimm mínútur var komið hvíta
logn, og litlu þar á eftir var loftið orðið
hreint og tært. — Eitthvað fékk Strandar-
kirkja líka fyrir hjálpina á Skeiðarársandi.
Um 1Ó km. frá Hánípufit er farið yfir
Eldgjá. Pálmi rektor Hannesson segir, að
hún sé „ein hin mesta undrasmíði ís-
lenzkrar náttúru og á engan sinn líka á
jörðunni. Hún er talin um 30. km. löng
og nær frá Gjátindi suðvestur í Mýrdals-
jökul, óslitið að kalla. Á þessari löngu
leið hefir hún rifið sundur fjöll og hálsa,
eins og pappírsblað, svo ekkert hefir megn-
að að standa á móti þeirri ógnar orku, sem
hefir skapað hana.“
Gjáin er nokkuð misdjúp og misbreið.
Frá veginum og norður í Gjátind er hún

Eldgjá.