Vikan - 02.07.1942, Blaðsíða 13

VIKAN, nr. 22, 1942
13

Þeir, sem leggja það í vana sinn að
kaupa í bókaverzlunum erlend tíma-
rit, hafa tekið eftir því, að þau hafa verið
að breytast í formi á undanförnum miss-
erum. Stærð þessara rita er ákaflega þægi-
leg á allan hátt. Þau eru mátuleg til þess
að stinga þeim í vasann og heppileg til
lestrar, hvar sem maður er staddur. En
það er annað merkilegt við sum þessara
tímarita. Þau flytja úrvals greinar og
sögur úr öðrum tímaritum, blöðum eða
bókum og birta efni sitt. í samþjöppuðu
formi. Þetta hefir orðið ákaflega vinsælt.
Nýlega hefir verið hafin hér útgáfa á
slíku riti. Heitir það „Úrval tímaritsgreina
í samþjöppuðu formi“ og á að koma út
fyrst um sinn fjórum sinnum á ári. Rit-
stjóri er Gísli Ólafsson blaðamaður, en út-
gefandi Steindórsprent. Ritið er mjög
smekklegt að öllum frágangi, 128 síður og
því mikið lesmál í því og kostar heftið 5
kr., sem teljast verður ódýrt á þessum
tímum. Ritstjórinn fylgir „Úrvali“ úr hlaði
með þessum orðum:
„Við lifum á tímum örlagaþrunginna og skjótra
atburða. Hver dagur á sinn stórviðburð. Berg-
mél sumra þeirra berst samdægurs um víða ver-
öld á öldum útvarpsins eða í dægurfréttum dag-
blaðanna. Aðrar fæðast ekki með eins miklum
bumbuslætti eða vopnagný, en oi'ka þó ef til vill
á sinn hátt engu minna á líf okkar mannanna.
Það er hlutverk dagblaðanna að henda á lofti
viðburði dagsins og skýra þá og skilgreina eftir
því sem kringumstæður og tími leyfa. Áhrifavald
þeirra er mikið, en aðstaða þeirra til mats á við-
burðunum oft erfið.
Segja má, að þar sem starfi dagblaðanna lýkur,
taki hlutverk tímaritanna við. Það hlutverk er
tvíþætt. Annar þátturinn er fólginn í því að fara
í eins konar eftirleit, þegar dagblöðin hafa lokið
emalamennsku sinni, og draga fram í dagsljósið
þá viðburði, sem létu svo lítið yfir sér, að þeir
fóru framhjá amfráum augum blaðamannanna,
■enda þótt þeir bæru i sér frjókorn örlagaríkra
áhrifa. Hinn þátturinn er sá, að draga í dilka
það sem blöðin hafa smalað, vinsa úr þá við-
burði, sem hafa meira en augnabliksgildi, en láta
hina falla í dá gleymskunnar.
Eins og gefur að skilja, hefir misjafnlega tekizt
að rækja þetta hlutverk. Engu einstöku tímariti
er sú gæfa gefin að sjá um heim allan. Útsýnið
er háð takmörkunum þess starfsliðs, sem tíma-
ritið ræður yfir, og efnisvalið áhugamálum þess.
Þannig fá tímaritin hvert sinn svip, verða hvert
um sig ef til vill nokkuð einhæf, en rækja þeim
mun betur sitt starfssvið.
Nú á síðari árum hafa víða um heim, en eink-
um þó í Ameríku, risið upp ný tímarit, sem í
ýmsu vikja frá þessu hefðbundna tímaritsformi.
Þessi tegund tímarita hefir orðið svo vinsæl, að
eitt þeirra er nú orðið langútbreiddasta tímarit
í heimi. Efnisval þeirra er frábrugðið því, sem
tíðkast hjá öðrum tímaritum að því leyti, að í
þeim birtist að heita má eingöngu það, sem kom-
ið hefir áður í blöðum, tímaritum eða bókum.
Þetta kann í fljótu bragði að virðast vafasam-
ur kostur. En reynslan hefir þó sýnt annað.
Allir, sem eitthvað lesa að ráði, munu hafa
| Dægrastytting I
*<'4lllllll||l|||||||||||||l||||||||||u||||ir ...
Orðaþrairt.
RANA
L AK A
AUG A
S K A R
JÓT A
AÐUR
JÖFN
ETUR
NOTA
ÖM AR
Fyrir framan hvert þessara orða á að setja
einn staf, svo að ný orð myndist. Séu þeir stafir
lesnir að ofan og niður eftir, myndast nýtt orð,
sem táknar íþróttamót hér á landi.
Gátur.
1. Ég er á hausi, hálsi, búk og vængjum;
lifandi skepna í loft mig ber,
líf er í mér, þá dauður er.
2. Ég er bæði elztur og yngstur af öllu í
heiminum.
Sjá svör á bls. 14.
veitt því eftirtekt, að því meira sem þeir lesa
þeim mun meira finnst þeim þeir eiga ólesið af
því, sem hugurinn gimist. Það, sem út kemur
af góðu lestrarefni í heiminum, er svo mikið að
vöxtum, að engum er gefið að komast yfir nema
örlítið brot af því, ekki einungis vegna þess,
hve mikið það er, heldur engu síður vegna þess,
hve dýrt og erfitt er að afla þess, því að jafnan
er það svo, að með góðu lestrarefni flýtur meira
og minna af efni, sem maður hefir enga löngun til
að lesa og sér eftir að hafa eitt tíma í.
Hin nýju tímarit hafa sett sér það markmið
að létta undir með fólki í þessu efni. Starfslið
þeirra hefir tekizt á hendur að pæla í gegnum
það lestrarefni — bækur, blöð og tímarit — sem
föng eru á, velja úr því það, sem ætla má að eigi
erindi til fjöldans og birta það að nýju.
Það er almennt viðurkennt, að flestum mönn-
um lætur betur að túlka hugsanir sínar í löngu
máli en stuttu. Allar málalengingar eru á hinn
bóginn mjög í ósamræmi við þá öld hraðans, sem
við lifum á. Hin nýju tímarit tóku sér því fyrir
hendur að sníða lestrarefni því, sem þau völdu til
birtingar, nýjan stakk með því að taka burtu
allt, sem mátti missa sig, án þess að kjarni máls-
ins liði við það nokkum hnekk. Á ensku máli er
slíkt lestrarefni kallað ,,condensed“. Hér í Úrvali
köllum við það samþjappað. Reynslan hefir sýnt,
að algengar tímaritsgreinar má að meðaltali
,,stytta“ um þriðjung án þess að efni og bygging
þeirra bíða við það nokkurt tjón. Sumar greinar
þola auðvitað minni samþjöppun en aðrar aftur
miklu meiri. Með þessu móti geta tímaritin flutt
þriðjungi meira efni á jafn mörgum blaðsíðum,
og lesandinn getur lesið jafn mikið á þriðjungi
styttri tíma.
Úrva‘1 hefir tekið sér fyrir hendur að innleiða
þetta tímaritsform hér á landi. Aðstandendur þess
em ekki í neinum vafa um, að þetta tímarits-
form á eftir að verða jafn vinsælt hér eins og
annars staðar í heiminum. Hinu verður svo tím-
inn að skera úr, hvort Úrval reynist þeim vanda
vaxið að ryðja brautina í þessu efni.
Úrval hefir tryggt sér fjölda tímarita til að
vinna úr, og marga góða menn, sem munu ljá
því lið í leitinni að efni.“
cv&co
Hinrik litli: Ég á að fá hálft pund af seigu
kjöti.
Slátrarinn: Hvers vegna á það að vera seigt?
Hinrik litli: Ef það er meyrt, þá borðar pabbi
það allt saman.
Erla og
unnust-
inn.
Erla: Ástin mín, mundu nú að fara í þykkan
frakka, annars geturðu kvefast í samkvæmisföt-
unum.
Oddur: Jæja, María, hvemig lít ég út? Ég ætla að'fara með Erlu á
ball í kvöld. Við fömm ekki fyrr en eftir nokkra klukkutíma, svo ég
ætla að fá mér blund á meðan.
María: Þér eruð ákaflega fínn. Látið nú fara vel um yður, ég skal
vekja yður í tæka tið.
María: Það er svb kalt í herberginu hans, Oddur: Hvað er að yður? Maður skyldi halda, að ég hefði
ég ætla að láta meiri kol í miðstöðina. breytzt í negra á meðan ég svaf.
María: Ég sé ekki betur en að svo sé!