Vikan - 18.03.1948, Blaðsíða 3

TIKAN, nr. 12, 1948
3
KEFLAVÍK
Framhald af forsíöu.
frýnilegur ásýndum eftir allt, sem við vit-
um ,að á hefir gengið?
Þarna á þessum skaga eru vogar marg-
ir og víkur — ein þeirra heitir Keflavík
og hefir hún frá upphafi verið höfuðstað-
urinn þar. Víkin er varin bergi á tvo vegu,
Eftir því, sem næst verður komizt, sýnir þessi
mynd Keflavík upp úr aldamótunum 1800.
heita þau Hólmsberg og Vatnsnes; skjól-
góð er hún því fyrir öllum áttum, nema
norðri. Snemma á öldum var mikið útræði
frá Keflavík og kepptust Hamborgarar og
Englendingar lengi um verzlunina þar, og
sóttu svo fast, að eitt sinn dró til orustu
milli þeirra og unnu Þjóðverjar í það sinni.
Orusta þessi átti sér stað í byrjun 16. ald-
ar og var háð í Hafnarfirði, en ekki’greina
heimildir frá mannfalli. Oft var gest-
kvæmt í víkinni, því að þangað leituðu
Fransmenn og aðrir fiskimenn, er sóttu
Islandsmið og helzt sá siður enn í dag. —
Undan miklum vestanveðrum leita skipin
sér skjóls undir Hólmsbergi og á Kefla-
víkinni.
Eftir að„Danir ná hér yfirtökum á allri
verzlun, þá er Keflavík með eftirsóttustu
verzlunarstöðunum. Með einokunartilskip-
uninni frá 20. apríl 1602, er Kaupmanna-
hafnar kaupmönnum úthlutað Keflavík
og eru 8 kaupmenn um verzlunina fyrst
í stað. 1684 fær svo maður að nafni Olaf
Jensen Klow verzlunina á leigu og hefir
hann og félagi hans einnig á leigu tvær
hafnir á Norðurlandi og greiða þeir í
kóngsins kistu 840 ríkisdali fyrir allt sam-
an. Þessir félagar þóttu betri í viðskipt-
um en áttmenningarnir, fyrirrennarar
þeirra. Verzlunarsvæði Keflavíkur náði
yfir svæðið frá Garðskaga að Vogastapa,
en um mörk þess voru oft harðar deilur.
Töldu Keflavíkurkaupmenn sér heimilt að
verzla í Vogum og Brunnastaðahverfi. Um
Ilafnarg-ata, aðalgatan í Keflavík. (Ljósm. Vignir)
þetta var tekið þingvitni að Kálfatjörn,
og staðfesti Hinrik Bjelke höfuðsmaður,
með úrskurði gefnum 1681 að Vogamönn-
um bæri að verzla í Hafnarfirði. — 1 krafti
þessa var Hólmfastur Guðmundsson hýdd-
ur við staur fyrir að selja 3 löngur og 10
ýsur í Keflavík.
Þann 13. júlí 1787 er verzlunin gefin
frjáls öllum þegnum Danakonungs og frá
því tímabiji standa ennþá verzlunarhúsin.
Um 1880 eru 3 verzlanir í Keflavík, það
eru Duusbúð, Zimsensverzlun og Knút-
sensbúð, eins og þær voru kallaðar í þá
daga. Þessi hús mega mima fífil sinn fegri,
því að nú eru þau talin lítt nothæf, enda
þótt gerð hafi verið úr góðu efni. Áður
fyrr stóð af þeim ógn og skelfing, því að
þama var Duus sjálfur og þarna var fakt-
orinn. Þessar háu persónur, sem ekki var
vitað, hvort vildu svo vel gera, að
hjálpa kotakörlunum um nokkra skon-
roksmola og brennivínslögg.
Um 1870 munu hafa verið um 30 kot.í
Keflavík, flest þeirra úr torfi með hálfum
timburgöflum móti suðri. Stendur ekkert
eftir af kotum þessum, því að mörg þeirra
voru byggð upp úr timbri eftir 1881, því
Séð yfir höfnina í Vatnsnesvik. (Ljósm. Vignir).
að þá rak í Höfnum mannlaust hafskip
hlaðið jámbrautarplönkum og voru^þeir
seldir við vægu verði — slík plankahús
standa enn og er Þorvarðarhús eitt af
þeim.
Ef gömlu húsin mættu mæla, þá gætu
Gamalt vorstef
Hempusvört nótt er horfin, aftur birtist
hökulsins sólgull, drifhvítt rykkilín.
Heimsmyndin skrýðist heiðu litavali,
himnamir opnast, sólin blessuð skin.
Ljósfœlinn reykur liðast yfir bænum,
— laufgrœnum bœ við fagurbláan vog,
bóndinn er róinn, bliki slær af reistum
blöðum sem fálla í lagvisst áratog.
Hugljúfan unga hleypur út i vorið
hamingjurjóð með gamla skel og legg,
gteði og bros til guðs, sem var að skapa
glóhœrðan fifil undir skemmuvegg.
Senn fœr hún kuðung, silfurdisk og igúl,
— senn kemur pabbi róandi i land.
Dreymandi saumar íjóttir fiskimannsins
dálitil spor í gráan fjörusand.
Kristinn Pétursson.
Höfundur þessa kvæðis er fæddur 30.
des. 1914 í Grindavík og ólst þar upp og í
Keflavík. Hann gekk í Verzlunarskóla
Islands og lauk þar námi 1935 og var við
verzlunarstörf í Reykjavík, þangað til hann
settist að I Keflavík 1940 og rekur þar nú
bókaverzlun. 1942 kom út eftir hann ljóða-
bókin „Suður með sjó“.
Keflavíkurkirkja, byggð 1914. (Ljósm. Vignir)._
þau sagt okkur sögur um hörku og harð-
drægni og vafalaust geyma þau líka ein-
hverjar ljúfar stundir. Þessi gömlu hús
hafa sinn sérstaka, dularfulla svip, og
mikið væri Keflavík snauðari ef hún ætti
þau ekki, því að þar andar sagan úr hverj-
um krók — gamla vömvindan í Bryggju-
húsinu — gatslitna gólfið í Duusbúðinni
— höfuðbækur hinna horfnu verzlana —
allt em þetta þrep í þeirri þróun, sem orð-
in er — þróun frá erlendri áþján til hins
unga, vonglaða lýðveldis. Nú er óðum að
fenna í sporin, og áhugi er vaknaður á því
að bjarga þeim sögulegu minjum, sem enn
er unnt að ná, og varðveita þær í væntan-
legu byggðasafni Keflavíkur. Ungmenna-
félagið hefir forgönguna í því máli, sem
og öðrum menningarmálum byggðarlags-
ins.
Ekkert fiskiþorp á Islandi hefir tekið
eins miklum og stórstígum framförum
eins og Keflavík hefir gert á síðustu 10
til 15 árum. Hún hefir vaxið að fólksf jölda
um meira en helming og annað farið þar
eftir. Um 17 ár eru síðan byrjað var á
byggingu hafnarinnar við Vatnsnes og
hefir því verki verið haldið áfram síðan
með litlum hvíldum, enda er nú orðin nokk-
uð sæmileg höfn fyrir bátaflotann, þó að
hann hafi vaxið ört, bæði að tölu og stærð
bátanna. Nú hefir hin væntanlega Lands-
höfn keypt öll mannvirkin þar og ætlar
að halda áfram byggingum, og gera þar
höfn fyrir hafskip, en ráðgert er að byggja
bátahöfnina í Njarðvíkum. Á síðustu ver-
tíð voru gerðir út yfir 30 bátar frá Kefla-
vík, þeir stærstu þeirra um 80 smálesta,
svo er von á togara. 6 hraðfrystihús eru
Framhald á bls. 7.
Aðgerðarhús í „Gróf“. Lengst t. h. eru tvö hinna
gömlu Duushúsa, sem eru elztu hús í Keflavík.
(Ljósm. Vignir).