Vikan - 23.02.1950, Blaðsíða 13

VIKAN, nr. 8, 1950
13
♦
►5
v
v
v
v
V
V
V
Svertingjadrengurinn, sem ror
þrœll og síðar biskup
BARNASAGA
Stunur og andvörp heyrðust frá
farmrúminu í þrælaskipinu. Þar voru
samankomnir mörg hundruð svert-
ingjar þeir kvöldust af þrengslum,
hita og hræðslu.
Bölv og fyrirskipanir hljómuðu á
þilfarinu. Portugalarnir, sem þræla-
skipinu stýrðu, höfðu i þessari svipan
komið auga á enskt herskip í lítilli
fjarlægð. Nú var nauðsynlegt að flýta
sér. Ef til vill gat þeim orðið undan-
komu auðið.
Þetta gerðist árið 1822, og voru þá
gengin í gildi lög, sem bönnuðu flutn-
ing þræla frá Afríku til Ameriku.
En þrátt fyrir þessi lagafyrirmæli
var fjöldi svertingja tekinn í Afríku
og seldur mansali vestanhafs. Ágóð-
inn var mikill, ef förin heppnaðist
vel.
Þetta þrælaskip hafði látið í haf
írá Lagos á vesturströnd Afríku dag-
inn áður. Portugalski skipstjórinn
hafði vænzt þess að losna við að hitta
ensk eftirlitsskip. Hann varð því fyr-
ir miklum vonbrigðum, er hann sá
vopnaða, enska freigátu með enska
fánann við hún. (Union Jack).
Fallbyssuopin voru óbyrgð. Þræla-
skipið átti ekki annan úrkost en
flýja. Hvern þann þrælaskipstjóra,
er Englendingar náðu á sitt vald,
hengdu þeir á brandauka skipsins.
Það var engin miskunn hjá Magn-
úsi.
Meðal þræianna í farrúminu var
fimmtán ára drengur, Adjai að nafni.
Árinu áður hafði arabiskur þræla-
veiðari rænt drengnum í þorpinu
Ochvagim. En þar átti Adjai heima.
Þorp þetta er í Jorubalandi. Svo hafði
verið skift á drengnum og hesti. Síð-
an hafði hann verið seldur aftur og
aftur eins og skepna. Svo keypti
portugalskur kaupmaður Adjai. Átti
hann heima i Lagos. Þessi síðasti
eigandi drengsins sendi hann til
Ameríku með öðrum „svörtum vör-
um“, sem hann hafði samansafnað.
Svertingjarnir í farmrýminu urðu
þess varir að eitthvað var á seyði.
Hlerar höfðu verið látnir yfir lesta-
rúmin. Fangarnir skildu það, að
þrælaskipið var á flótta. En þeir
höfðu heyrt svo margar sögur um
það, að Englendingar ætu svertingja,
að þeir þorðu ekki að hjálpa til þess
að þeir fengju frelsi.
Adjai var duglegur og hugrakkur
drengur. Hann sagði: ,,Ef hvitir menn
eta okkur er ekki verra, að Englend-
ingar geri það. Þeir, sem hafa hneppt
okkur í þrældóm fara með okkur
eins og við værum skepnur. Þeir eru
ekki betri en Englendingar."
Þrælaskipið gekk vel. Nú heyrðist
falbyssuskot. Það var aðvörunar-
skot, og þýddi það, að þrælaskipið
skyldi staðnæmast.
Negrarnir urðu mjög óttaslegnir
við skotið. En Portugalar settu upp
öll segl til þess að sleppa frá óvin-
unum. Þeir vissu að þung refsing
beið þeirra, ef þeir næðust.
Hvítu mennirnir á skipi þessu eru
okkur ekki velviljaðir, svo mikið er
1. mynd: Og ég vil gjöra við yður
eilífan sáttmála, Davíðs órjúfanlega
sáttmála.
2. mynd: Leitið Drottins, meðan
hann er að ftnna, kallið á hann, með-
an hann er nálægur.
3. mynd: Og útlendinga, sem hafa
gengið Drottni á hönd til þess að
þjóna honum . . . alla þá, sem . . .
halda fast við minn sáttmála, þá mun
ég leiða til míns heilaga fjalls og
gleðja þá í bænahúsi mínu.
4. mynd: Herrann Drottinn segir:
Þegar ég safna saman hinum burt-
reknu af Israel, mun ég og safna
mörgum auk þeirra.
víst, hugsaði Adjai. Okkur gæti ekki
liðið verr, þó að við kæmumst í hend-
ur Englendinga. En á hvern hátt gæti
hann komið Englendingum til hjálp-
ar ?
Skyndilega kom honum ráð í hug.
Flestir fanganna voru hlekkjaðir
saman. En Adjai var laus, þar sem
hann var svo ungur. Hann gat farið
um alla „lestina" eftir geðþótta.
Eftirlitsmaðurinn var ekki niðri í
farmrúminu i augnablikinu. Hann
hafði farið uppá þilfar til þess að
sjá hvernig eltingarleikurinn gengi.
Hann var að athuga freigátuna
ensku.
Adjai fór fram og'- aftur um lest-
ina. Þar var hálf dimmt. Hann
mundi eftir því að hafa séð öxi ein-
hverstaðar. Timburmaðurinn hafði
lagt hana frá sér eftir að hafa notað
hana við aðgerð á skipshliðinni. Þar
hafði lekið ofurlítið. Þetta var undir
sjávarbotni.
Drengurinn fann öxina og hikaði
ekki við það, að framkvæma áform
sitt.
Hann tók öxina og barði af alefli á
planka skipsins. Að líkindum myndu
allir fangarnir drukkna. En var það
ekki betra en örlög þau, er þeirra
biðu? Fangarnir ráku upp óp mikil,
er þeir sáu hvað drengurinn hafðist
að. En Adjai var kaldur og ákveð-
inn. Hann barði án afláts. Og sjór-
inn fossaði inn um stórt gat, er Adjai
hafði brotið á skipshliðina. Sjórinn
hækkaði óðfluga í lestinni.
Voðaleg öskur kváðu við frá föng-
unum. Þeir reyndu að losna og rykktu
í hlekkina. Óhljóðin bárust upp á
þilfar, og skipverjar þutu niður í
farmrúmið til þess að bæla uppreist-
ina. Er þeir sáu vegsummerki, hóf-
ust þeir handa um aðgerð. Adjai var
sleginn í rot.
En þetta seinkaði ferðinni. Dýr-
mætur tími hafði farið til ónýtis.
Aftur var skotið. Enska freigátan
nálgaðist óðfluga. Hún hét „Myrmi-
don“.
Svo náði hún þrælaskipinu og lagð-
ist við hlið þess.
Ensku hermennirnir tóku við stjórn
þrælaskipsins. Enskur liðsforingi
sagði svertingjunum að þeir hefðu
ekkert að óttast. Hann lét túlka það
sem hann sagði, þar sem hann kunni
ekki mál þeirra.
Seytjánda júní árið 1822 var föng-
um þessum, þar á meðal Adjai, sleppt
á land í Nierra Leone nýlendunni í
Vestur-Afríku. Var þeim öllum gef-
ið frelsi, og séð um að þeir liðu ekki
skort.
Adjai fór i trúboðsskóla, og varð
læs á sex mánuðum. Las hann þá
nýja testamentið. Að þrem árum liðn-
um, var hann skírður. Við skírnina
fékk hann nafnið Samuel Adjai
Crowther.
Hann varð fyrsti svertingjabiskup
í heimi. Var hann kristinn biskup
yfir Nigersvæðinu. Hann dó 1891,
eftir merkilegt æfistarf, virtur og
elskaður af öllum er hann þekktu.
Starf hans meðal landa sinna bar
mikinn og góðan ávöxt.
Hann lifði svo lengi, að hann sá,
að öll þrælaverzlun og þrælaflutn-
ingur voru úr sögunni.
Mynd til vinstri: Minnismerki þetta um Paul Revere í Boston (amerísk
þjóðhetja úr uppreisninni gegn nýlenduveldi Breta, uppi 1735—1818) var
fimmtíu og sex ár í smíðum. Mynd að ofan til hægri: Golfstraumurinn
er meginstraumurinn á Atlantshafi. Mynd að neðan til hægri: 1 Banda-
ríkjunum étur meðal fimmmanna fjölskylda 1(4 tonn af ávöxtum árlega. (Á
Islandi 1 % kílogramm ?)