Vörður - 01.03.1924, Side 1

Ritstjóri og ábygð-
armaður
Magnús Magnússon
cnnd. iuris.
&>________ _________
Af^reiðslu- og inn*
heimtumaður
Ásgeh' Magnússon
hennarí.
II. ár.
ReykJavík 1. marz 1924.
9. blað.
Yfirlýsing.
Vjer undirritaðir alþingismenn
lýsum hjer með yflr þvi, að vjer
höfnm gengið saman i flokk, er
vjer nefnum
lhaldaflokklnn
og munum starfa saman að
landsmálum i þeim flokki.
Fyrsta verkefni flokksins lát-
um vjer vera það, að beitast fyrir
viðreisn á fjárhag landssjóðs.
Vjer viljum að því leyti, sem
frekast er untná þessu takmarki
með þvi, að fella burtu þau út-
gjöld landssjóðs, sem vjer telj-
um ónauðsynleg, og með niður-
lagningu eðá samanfærslu þeirra
landsstofnana og fyrirtækja.sem
vjer teljnm að þjóðin geti án
verið eða minkað við sig henni
að skaðlausu. Vjer búumst við
að ekki verði hjá þvi komistað
auka að einhverju leyti álögur
á þjóðinni i bili til þess að ná
nauðsynlegri rjettingu á hag
landssjóðs, en flokkurinn vill
sjerstaklega láta sjer ant um að
koma þessum málum sem fyrst
i það horf, að unt verði að
draga úr þeim álögurn til opin-
berra þarfa, sem nú hnekkja
sjerstaklega atvinnuvegum lands-
ins.
Vjer teljum að eftir þvi, sem
fjárhag landssjóðs er nú komið,
sje ekki unt að veita fjeúrhon-
um til nýrra framfarafyrirtækja
að neinu ráði, meðan viðreisn
fjárhagsins stendur yfir. Enjafn-
skjótt og fjárhagur iandssjóðs
leyfir mun flokkurinn viljaveita
fjárhagslegan stuðning til fram-
farafyrirtækja, og þá einkum til
þeirra, sem miða beinlinis til
eflingar atvinnuvegum lands-
manna. Að sjálfsögðu vili flokk-
urinn nú þegar veita atvinnu-
vegunum þann stuðning með
löggjöfinni, sem unt er án hnekk-
is fyrir fjárhag landssjóðs.
Vjer teljum að viðreisnar-
starflð hljóti fyrst um sinn að
sitja svo mjög i fyrirrúmi fyrir
öllum öðrum málum, að vjer
sjáum ekki nauðsyn til að gefa
aðra eða viðtækari stefnuskrá
en þetta að svo stöddu, en ósk-
um að þjóðin dæmi flokk vorn
þegar til kemur eftir verkum
hans og viðleitni i landsmálum.
Alþingi, 24. febr. 1924.
Ang. Flggenring. Árni Jónsson.
Björn Lindal. Björn Kristjánsson.
Eggert Pálsson. H. Z. Kristóferss.
H. Steinsson. Ingibjörg H. Bjarnas.
Jóhann P. Jóse/ss. Jóh. Jóhanness.
Jón A. Jónsson. Jón Kjartansson.
Jón Magnússon. Jón Signrðsson.
Jón Porláksson. M. Gllðmundss.
Magnús Jónsson. Pjetur Ottesen.
Signrj. Jónss. Pórarinn Jónsson.
Eins og sjá raá_ af ofanritaðri
yflrlýsingu hafa 20 alþingismenn
komið sjer saman um að mynda
Ihaldsflokk.
Munu margir fagna þessum
samtökum og fagna þvi hve vel
flokkur þessi er skipaður. —
Mun flokkur þessi fyrst og
fremst beitast fyrir sparsemi og
ihaldi i fjármálum svo að sem
fyrst megi úr rakna þeim fjár-
hagsvandræðum sem vjer nú
búum við, en auk þess mun
hann standa vel á verði gegn
hverskonar angurgapaskap og
byltingargirni.
Formaður flokksins er Jón
Þorláksson en meðstjórnendur
Magnús Guðmundsson og Jón
Magnússon.
Ping’saga
St] órn arfrumvörp.
1 siðasta blaði var þess getið,
að áætlaður tekjuafgangur fjár-
Iagafrv. 1925 væri um 550 þús.
kr. Skal nú sagt nokkru ger frá
helstu tekju og gjaldaliðum frv.:
Tekjurnar eru áætlaðar alls
um 7.800.000 kr.
Eru helstu tekjuliðirnir þessir:
Fasteigna- tekju- og eigna-
skattur........kr. 1015.000
Aukatekjur, erfðafjár-
skattur o. fl. . . kr. 610.000
Útflutningjald . . — 700.000
Áfengistollur, þar með
tollur af óáfenguöli
og óáf. vini o.fl. kr. 350.000
Tóbakstollur ... — 350.000
Kaffi- og sykurt. . — 800.000
Vörutollur .... — 1250 000
Annað aðflutn.gj. . — 300.000
Pósttekjur.........— 350.000
Simatekjur .... — 1.000.000
Áætlaðar tekjur af
vineinkasölu . . kr. 250.000
Áætlaðar tekjur af
tóbakseinkasölu kr. 200.000
Áætlaðar tekjur af
steinoliueinkas. kr. 60.000
Tekjur af fasteignum
ríkissjóðs . . . . kr. 55.000
Tekjur af bönkum
og fleiru . . . . kr. 380.000
Óvissar tekjur . . — 52.000
Helslu gjaldaliðirnir eru þessir:
Greiðslnr af lánum og framlag
til Landsb. ca. . kr. 2.000.000
Borðfje konungs . »— 60.000
Áætl.aiþingiskostn — 175.000
Til ráðuneytisins.hag-
stof. sendih. o .fl. kr. 253.000
Til dómg. og lögr. — 532.000
Til heilbr.mála . . — 678.000
Til samgöngum. . — 1.555.000
Til kirkju- og kenslu-
mála............kr. 1.080.000
Til visinda, bókmenta,
lista og bitlinga kr. 211.000
Til verklegra fyrir-
tækja ca. ... kr. 440.000
(þar af til Búnaðar-
fjel. 130 þús. kr.og
til Fiskifelagsins 50
þús. kr.).
Til eftirl. og stykt-
arfjár..........kr. 180.000
Óvits útgjöld ... — 100.000
Auk þessa er svo stjórninni
heimilað að veita Qe úr við-
lagasjóðitil búnaðarframkvæmda
ef Qe er fyrir hendi.
Um leið og fjármálaráðherr-
ann lagði frv. þetta fyrir þingið,
gaf hann yfirlit yflr afkomu sið-
asta árs og lýsti framtiðarhorf-
unum Skal sagt frá aðalatrið-
unum i ræðu hans.
Ráðherrann gat þess fyrst um
tekjuhalla þann sem myndast
hafði á undanförnum árum og
virtist hann engan veginn vera
viss á þvi hvað mikill hann
væri í raun og veru.
Helst taldist honum til að
tekjuhalli áranna 1920—22 væri
um 61/* miljón kr. en væri þó
ef til vill hægt að reikna hana
þannig út, að hann væri ekki
nema rúmar 4 miljónir og einn-
ig mætti lika reikna hann þann-
ig, að hann væri tæpar 7V*
miij. kr., eins og Jón Porláks-
son hefði reiknað hann i fyrir-
lestri þeim er hann hjelt hjer i
bænum nokkru fyrir þingið. En
ekkert fór ráðh. út í að skýra
það, hvernig stæði á þessari
misjöfnu niðurstöðu. — En við
þenna tekjuhaila bættust svo
tæpar 1.400.000 kr. árið 1923.
Veltur tekjuhallinn á árunum
1920—23 eftir þessari ræðu ráð-
herrans á 5. miljón og 400 þús.
kr. upp í 8*/* milj. kr. og má
segja, að ekki skjóti skökkuvið
um útkomuna.
Ekki sagðist ráðherrann mundi
hafa tekið það i mál að ganga
í stjórnina ef hann hefði vitað
fjárhaginn jafn slæman, sem
raun var á. — Virðist svo sem
löngunin i ráðherrasætið hafi
glapið honum yfirlitssýnina er
hann tók við völdunum.
Pegar ráðherrann hafði nú
komist að raun um hve hann
hefði tekið við fjárhagnum i
hörmulegu ástandi, sá hann að
ekkert dygði aunað en aðspara
með þvi að draga úr öllum
verklegum framkvæmdum,
Pá leið sá ráðherrann til að
laga þetta i framtiðinni, að hafa
Qárlögin með tekjuafgangi. En
þeim tekjuafgangi mætti ná með
því að áætla tekjurnar varlega
og draga úr gjöldunum ogþetta
ráð hafði hann tekið er hann
samdi fjárlagafrv. fyrir 1925.
Kvaðst hann þar, þó sárnauð-
ugt hefði verið, hafa felt niður
ýmsar verklegar framkvæmdir
og dregið úr fjárveitingum til
annara. Viö bitlinguin sagðist
hann hins vegar litið hafa hagg-
að þvi að þeir væru flestirgaml-
ir og örðugir viðfangs, enda
munaði og litið um þá, en sem
þingmaður kvaðst hann mundi
greiða atkvæði á móti þeim, þar
sem sannfæringin byði sjer.
Pá vjek ráðherrann sjer að
mismuninum á áætlun fjárlag-
anna fyrir árið 1923 og hinni
raunverulegu útkomu þess árs.
Höfðu nokkrir tekjuliðir farið

Heildvertal nn
Garðars Gíslasoriar
Heyhjavík.
Selur og útvegar allskonar pappir, svo sem: Um-
búðapappir, pappírspokar, smjörpappír, maskín-
pappír, salernapappir, skrifptppír og umslög;
t
einnig allar tegundir ritfanga. Tvirilunarbækur.
Umboðsimaður stœrnitu pnpptrs-
verksmiðju & Norðurlöndum,
Spyrjist fyrir um verð, leitiO tilboöa

talsvert fram úr áætlun, eink-
um áfengistollurinn og vörutoll-
urinn, en aftur höfðu aðrir lið-
ir verið undir áætlun t. d. tó-
bakstollur, stimilgjald, sima-
gjöld og gjöld af bönkum.
Aðrir liðir reyndust nálægt á-
ætlun.
Gjaldaliðirnir höfðumargir far-
ið allmjög fram úr áætlun. Eink-
um fóru vextirnir af erlendu
láninu mjög fram úr áætlun,
sem stafaði af sífallandi gengi
krónunnar.
þingkostnaður hafði einnig
farið fram úr áætlun og áminti
ráðherra þingmenn um að ganga
á undan með sparnaði. Má bú-
ast við lágum ferðakostnaðar-
reikningum i þetta sinn.
Kostnaður við landhelgisgæslu
hafði einnig farið allmjög fram
úr áætlun, einnig útgjöld til
sima, vegna breytinga og að-
gerða við stöðina hjer.
þá vjek ráðherrann að fram-
tiðarhorfunum. ,
Taldi hann þær mjög iskyggi-
legar, ef ekki væri þegar hafist
handa um sparnað og ýmsar
aðrar bjargarráðstafanir. Eink-
um þótti honum iskyggilegt hið
sifallandi gengi ísl. krónunnar,
sem hann taldi að stafaði að-
allega af tveim ástæðum, of-‘
mikilli útgáfu af ófulltrygðum
seðlum (Inflation) og meiri inn-
en útnflutningi.
Fyrri orsökin taldi ráðh. að
nú væri að falla burtu, þvi að
seðlafúlgan hetði verið komin
niður í 5 milj. kr. þann 1. febr.
þ. á., sem mætti teljast mjög
hæfilegt, en á striðsárunum
hefði hún komist upp í 11 milj.
kr. og það hefði valdið ógæf-
unni.
Siðari orsökin væri aftur á
móti enn við líði. Innflutningur
væri stöðugt miklu meiri en út-
flutningur svo að jafnvel mun-
aði mörgum miljónum kr. —
Engar tölur kom þó ráðherra
með, sem sönnuðu að svo væri
enda mótmælti Bjarni frá Vogi
þvi að svo myndi vera.
Annars kvað ráðh. það á-
stæðulitið, að vera að grufla út
í það hvers vegna væri svona
komið, eða hverjar orsakir væru.
Er það óneitanlega dálítið ein-
kennilegt ef það varðar engu
að finna orsakirnar til þess sem
aflaga fer, þvi að það sýnist þó
vera fyrsta skilyrðið að vitahvað
valdið hafi óförunum, svo að
bægt sje að kippa þvi meini
burtu.
þá vjek ráðh. að þeim ráðum
sem stjórninni hatði hugkvæmst,
til þess að ráða bót á þessum
vandkvæðum.
Fyrsta ráðið taldi hann fjár*
lagafrv. 1925 með 550 þús kr.
tekjuafgangnum.
Annað var það, að hann
mundi bráðlega leggja fram fyr-
ir þingið frumv. sem heimilaði
25°/o gengisálagningu á alla
tolla.
þriðja að hanna með lögum
innflutning óþarfa varnings. —
Kvaðst hann koma fram með
nýtt frumv. um þetta, en viður-
kendi þó að til væru lögin frá
1920 sem heimiluðu stjórninni
að takmarka innflutning.
— Roðnaði tengdasonurinn
Tryggvi allmjög er tengdapabb-
inn mintist þessára laga þvi að
eins og kunnugter, heflrTiminn
altaf gengið framhjá þessum
lögum eins og þau væru ekki
til og stöðugt hamast á þeim
ósannindum að stjórn Jóns
Magnússonar og MagnúsarGuð-
mundssonar og fylgismenn henn-
ar hefðu felt niður innflutnings-
hömlurnar.
Er ekki ein báran stök fyrir
Timanum og Tryggva þegar
tengdapabbinn neyðist til að
fletta ofan af ósannindunum.
Annars vildi ráðherrann af-
saka það, að hann ekki hefði
beitt innflutningshöftunum með
þvi, að þingið sfðasta hefðiekki
verið þeim fylgjandi.
Gagnslaust taldi ráðh. aðgripa
tii innflutningshafta nema þau
væru skilyrðislaus og stæðu að
miosta kosti i 3 ár.