Vörður - 10.09.1924, Blaðsíða 4

4
V ö R Ð U R
Til iBbilsiana „Varflar".
Una leið og vjer þökhuni öllum þeim, sem liafa
gert skil fyrir aupviröi „Varðar“, viljum vjer viu»
samlega biöja alla þá, sem bafa á lieudi úthlutuu
og inulieimtu blaósins vegna — eöa inniieimtu aó
elns — aó liraöa liennl svo sem unt er og gera skil
vió f'yrstu Iieutugieika að því búnu. — Enu eru
nokkrir sem eigi hafa svaraö brjefum vorum er aó
þessu lúta. Sjeu mlkil vandkvæði á þvi. aö þelr
geti tekiö aö sjer þaö sfm þar er mælSt til, þá eru
þeir vinsamlega beönir aö útvega i sinii staö inenu,
sem þelr bera gott fraust til og fá þeim nauðsynleg
gögu í hendur. — Verö 1. árg., 5 kr.
cflfgreiéslan.
Aðvörun.
Að gefnu tilefni eru allir þeir, sem trygðir eru í litsábyrgðarfje-
laginu »Danmark« hjer á landi, stranglega mintir á að senda öll
iðgjöld í peningabrjeti beint til fjelagsins sjálfs, en hvorki afhenda
nje senda nokkrum hjer á staðnum peningana.
-E*orvalciixr Pálsson, lseknir.
Aðalumboðsmaður lífsábyrgðarfjel. »Danmark« hjer á landi.
En það mundi ekki verða
vinsælt, eða gerlegt að gera
það án þess að spyrja fræðslu-
nefndir um það áður. Því yrði
okkur barnakennurunum fækk-
að til sveita, þá þyrftiað byggja
skólahús í hverri sveit á land-
inu og sami kennari kendi i
tveimur fræðsluhjeruðum, sama
vetuiinn (12 vikur í hvorum
stað).
En þótt svona fyrirkomulag
yrði ódýrara fyrir rikið, yrði
það miklu dýrara fyrir sjerhvert
fræðsluhjerað, þar sem að sveit-
irnar eða fræðsluhjeruðin, þurfa
ekki að borga fæði kennarans
og barnaeigendur geta einnig
fætt börn sín sjálíir. Og því er
svona kenslufyrirkomulag í fá-
tækum sveitum vinsælast og ó-
dýrast, en getur orðið nota-
drjúgt þótt kenslan fari fram á
mörgum bæjum, því þá leggja
heimilin þá kenslu til, sem þau
geta.
Nú á siðustu árum hefir það
verið regla, að veita barnakenn-
urunum um eitt ár, þar sem
ekki er skólahús. Mjer finst þessi
regla ekki rjett, að minsta kosti
ekki þar, sem að læknir álítur
fullnægjandi skólahús, til að
kenna ,i, því það er hætt við,
að kennarar með kennara-
prófi sækist ekki eftir þvi að
verða kennarar í þeim fræðslu-
hjeruðum, þar sem þeir búast
eins við að vera ekki nema eitt
ár. í*að mætti ekki vera skemri
timi en 5 ár, sem þeiryrðu setlir.
Jón Pálsson.
Utan úr heimi,
Kornuppskeran. Útlit er
fyrir að kornuppskeran í heim-
inum verði tæplega í meðallagi
þetta ár og má því búast við,
að verð korn fari hækkandi,
enda þegar farið að bera á því
hjer.
Ástæðurnar til þess, að upp-
sksran verður með minna móti
eru aðallega taldar tvær, óhag-
stæð veðrátta í akuryrkjulönd-
unum og ennfremur minna sáð
en undanfarin ár.
Fískiveiöar Norömaiina
1023. Talið er að fiskiveiðar
Norðmanna hafi numið samtals
árið 1923 um 65 milj. kr., en
aðgætandi er, að þar er miðað
við það verð, sem sjómennirnir
fengu fyrir afla sinn.
Hjermeð er ekki talið verðið
sem fekst fyrir sel, hval og and-
arnefju.
Þjóóverjar og Banda-
menn. Talið var talsverð tví-
sýnt á því, að Þjóðverjar myndu
samþykkja niðurstöður Lundúna-
fundarins, en svo fór þó, að
þær voru samþyktar í þýska
þinginu með þeim atkvæða-
meirihluta sem til þurfti.
Mótspyrnan var þó mikil og
eftir því sem erlendar símfregnir
hermdu lenti í mjög áköfum
deilum út af samþykt þeirra og
stundum jafnvel í handalögmáli.
Sjerstakur maður, Owen Yong,
hefir verið kvaddur til þess að
vera fjárforstjóri og eftirlitsmað-
ur með öllu því sem lýtur að
framkvæmd skaðabótamálsins,
og hann á ennfremur að veita
skaðabótagreiðslum þjóðverja
móttöku. — Þann 6. sept. áttu
Þjóöverjar að hafa greitt Banda-
mönnum 25 miljónir dollara.
Herriot hefir hlotið lýðhylli
mikla í Frakklandi, fyrir fram-
komu sína á Lundúnafundinum.
— Og má yfirleitt segja nú, að
stefna Frakka gagnvart Þjóð-
verjum sje miklu vingjarnlegri
og sáttfúsari en áður var.
Þjóöbandalagsfundur-
iim i GJenf. Hann er nú byrj-
aður fyrir nokkru síðan og vænta
margir allmikils af honum.
Fulltrúar 54 þjóða sækja fund-
inn.
Herriot og Ramsay MacDonald
eru þar meðal annars og var
þeirra beðið með mikilli eftir-
væntingu. — Báðir hafa þeir
haldið ræður þar og farið mörg-
um fögrum orðum um umhyggju
sina fyrir friðnum og velferð
allra þjóða.
Sagði Herriot, að franska þjóð-
in bæri engan óvildarhug til
Þjóðverja, æskti þess eins, að
þeir hættu hervaldi og yfirdrotn-
unarstefnu sinni. (Er dálítið
spaugilegt að heyra fulltrúa
stærsta herveldis heimsins tala
svo um þjóö sem engan her
hefir svo teljandi sjer og undir
okuð er á alla vegu).
Ekki taldi hann sig mótfall-
inn því að Þjóðverjar fengju
inngöngu í alþjóðasambandið,
en sagði jafnframt, að til þess,
að sú þátttaka fengist yrðu þjóð-
irnar að hlýta þeim skuldbind-
ingum og samningum sem leiddu
af alþjóðarjetti. — Er það auð-
vitað rjett og satt, en jafnframt
er þó þess að gæta, að sú krafa
sje gerð til allra þjóða en ekki
Þjóðverja einna.
Mac Donald hélt þar einnig
langa ræðu. Lauk hann miklu
iofsorði á viðleitni dönsku stjórn-
arinnar i því að takmarka her-
búnað hjá sjer, og taldi að aðrir
gætu lært af Dönum í því efni.
Hann taldi sjálfsagt, að Þjóð-
verjar fengju inngöngu í alþjóða-
sambandið og vonaðist eftir, að
Ameríkumenn kæmu þangað
innan skamms líka og í hálf-
kveðnum orðum sagði hann það
sama um Rússland.
MacDonald tjáði sig mótfall-
inn því, að stórveldin gerðu með
sjer hermálasamninga um gágn-
kvæma hjálp sjer til öryggis.
Byggði hann traust sitt á gerð-
ardómi sem deilumálin væru
lögð i.
Tvö frumvörp eru talin merk-
ust þeirra frv. sem fyrir fund-
inum liggja, en það eru frum-
vörp Róberls Cecil lávarðar og
Bandarikjastjórnar, hafa bæði
það að takmarki að koma í veg
fyrir styrjaldir en aðferðin er
talsvert mismunandi.
Róbert Cecil álítur, og það
sjálfsagt með rjettu, aö ef hinn
ótakmarkaði vígbúnaður haldi
áfram hljóti það óhjákvæmilega
að leiða til nýrrar styrjaldar.
En þessi stöðugi vfgbúnaður
álítur hann að stafi mest af
þeim ótla sem hver þjóð hefir
við það, að á hana verði ráðist.
Ef hægt væri að koma í veg
fyrir árásarhættuna og óttann
við hana telur hann mesta
þröskuldinum fyrir afvopnun-
inni rutt úr vegi.
Ráðið tiljþessa hyggur hann,
að sje það, að þjóðirnar bind-
ist samtökum um hjálp og veit-
ist allar að í sameiningu gegn
því ríki sem árásina hefur, eftir
að þjóðabandalagið hefir rann-
sakað hver upptökin á að rjettu
lagi og ástæðuna til þess, að
árásin var hafin.
Frumv. Bandarikjastjórnar fer
fram á það, að ríkin skrifi undir
skuldbindingu um það, að ráð-
ast ekki á önnur ríki, en ef ein-
hver deilumál komi upp, skuli
þeim skotið til Alþjóðadómstóls-
ins til úrlausnar og skulu öll
ríki skyld að hlýta úrskurði
hans.
Annað atriði í frv., sem talið
er mjög þýðingarmikið er það,
að sjerstök nefnd er skipuð af
þjóðbandalaginu og undir yfir-
umsjón þess, sem gæti þess að
ákvæðum um afvopnun sje hlýtt
hjá öllum aðilum og hafi vald
til að ganga úr skugga um hve
mikill herafii hvers ríkis er.
Er nú eftir að vita hve mikið
verður úr öllum þessum ráða-
gerðum.
Itorgarastyrföld er ný-
hafin i Kjpa og er barist um
yfirráðin í Shanghai. Járnbrauta-
sambandi til borgarinnar er slitið.
Ýmsar þjóðir hafa sent herskip
til Kína til að gæta hagsmuna
þeirra þegna sinna, sem þar eru.
írtsöi U- Og i IIII-
helmtumeiin blaöslns,
eru vinsainlega beönir
aö gera sh.il svo fljótt
sein unt er.
Prentsmiðjan Gutenberg.
Innlendar frjettir.
flhrifaö úr Shagaflröl
20. ágf.; Tíðarfarið ódæma ilt.
Sífeldir rosar og illviöri. Lítið
sem ekkert af töðu komið í
garð og níðhrakið það sem það
er.
Voða útlit með eldsneytisskort.
Mór liggur allstaðar haugblaut-
ur og sauðatað ónýttist að meiru
og minna leyti i vor.
Engjar víðast flóandi i vatni
og vegir víða ófærir. íhleypur
á beinhörðum melum. Skriður
hafa fallið til skaða á engi á
Heiði í Gönguskörðuin.
Hundalireinsun. í sveit-
um er sá siður, að hundar eru
hreinsaðir einu sinni á ári og
mun svo hafa veiið hjer í Rvk
lika að undanförnu.
Nú hefir bæjarstjórninni senni-
lega ekki þótt þessi aðferð nægi-
lega örugg og hefir því fundið
upp aðra, sem vafalaust er sú
öruggasta, en það er að drepa
alla hunda, sem í bænum eru.
Er þessa hjer getið svo, að
sveitahundar viti það, að hjer
eftir þýðir þeim ekki að ætla
að skella skuldinni af ajer fyrir
þann óskunda, sem þeir kunna
að gera hjer, yfir á fjelaga sína
í bærium, því að innan skams
verða þeir allir komnir undir
græna torfu. — Er því varleg-
ast fyrir sveitahunda áð gæta
alls þrifnaðar meðan þeir eiga
dvöl hjer.
Worsha blaðiö »Fiskets
Gang«, skýrir frá þvi, að fiski-
veiðar Frakka hafi brugðist stór-
kostlega í ár og muni vera 40o/o
minni en þær voru voru í fyrra.
Er hjer sennilega að leita á-
stæðunnar til hinnar miklu eftir-
spurnar og háa verðs sem verið
hefir á íslenska fiskinum.
Atliugiö. 6—10 drengir
komi á Bergþórugötu 14 kl.
5—6 hvern laugardag að selja
»Vörð«. Góð sölulaun.
26
logandi eldum með þykku reykjarskýi
yfir öllu saman. En fæstum verður líkt
við neitt sem annars ber fyrir augu
manna. Hæðarmunur er á blysum og
gosum en lítill eðlismunur. Hvortveggja
eru ógurleg gos komin langt neðan úr
djúpum sólarinnar. Feikna öfl losna
úr læðing og valda þeim. Koma þau að
jafnaði hvort af öðru og á mörgum
stöðum i senn. En svo koma dálitlar
hvíldir. En kraftarnir safnast von bráð-
ar aftur og brjóta af sjer öll bönd og
gosin hefjast á ný.
í eldhöfum sólarinnar er því aldrei
kyrð nje ró. Ægilegir hvirfilbyljir log-
andi elda þjóta þar með leifturhraða og
eirðarlaust. Feikna gos hefjast og falla
sem öldur á sæ. Þó fæst aldrei jafn-
vægi. Komi um síðir Iádeyða á sólar-
hafið, þá eru líka taldir dagar þessa
heims.
Utan um alt þetta liggur kórónan. Það
er einskonar geislahjúpur eða »ára«, sem
hylur gervallan sólarhnöttinn og nær
langt út í geym. Hjúpur þessi smá
þynnist og hverfur að lokum er út í
rúmið kemur. Fátt vita menn um eðli
kórónunnar þrátt fyrir mikla viðleitni.
Sumir telja hana lfks eðlis og móðu-
hjúp, sem virðist umlykja miðbik jarð-
ar og nefnist sverðbjarmi. Hann er í
27
lögun svipaður tvíeggja sverði. Er hann
að eins sýnilegur í hitabeltinu kvöld og
morgna í heiðskýru verði. Sjest hann
að eins' í vestur og austur átl og vísar
oddurinn hátt í loft upp. Mjög er bár-
an breytileg bæði að stærð og öllu út-
liti. Virðist þær breytingar standa í sam-
bandi við byltingar í sólinni.
Ásgeir Magnússon.
Frá alþjóðafundinum í Genf.
Á laugardaginn samþykti alþjóða-
fundurinn í Genf, að boðað skyldi til
fundar með öllum þjóðum til þess að
ræða sjerstaklega um afvopnun þjóð-
anna, gerðardóma í miskliðarmálum og
gagnkvæmt öryggi þjóðanna fyrir árás-
um. Þriðju nefnd alþjóðafundarins hefir
verið falið að undirbúa ráðstefnu þessa.
Ramsay MacDonald og Herriot eru
báðir farnir heimleiðis af fundinum.
Var talsverður ágreiningur milli þeirra
undir niðri, en þó skyldu þeir með
mestu vináttu. MacDonald álítur að
gerðardómur sje nægilegur til að afstýra
ófriöi, en Herriot og fjöldi fundarmanna
með honum telja að gerðardómur sje
góður með, en honum þurfi að fylgja
gagnkvæmir samningar um hjálp rlkja
á milli og ýmislegt fleira.