Menntamál - 01.04.1962, Síða 78

68
MENNTAMÁL
um undanteknum aðeins — mun meiri félagatengsl en
flokksforingjar, sem valdir voru á annan hátt. (Köhler,
bls. 195).
Um hlutverk flokksforingjans segir dr. Köhler á bls.
194 í bók sinni: Athugi maður vel vinnu hinna einstöku
flokka og beri saman foringja þeirra, kemst maður að
þeirri niðurstöðu, að hlutverk flokksforingjans er afar
mikilvægt. Það kom í ljós, svo að ekki varð um villzt,
að úrlausnir flokkanna voru mjög háðar hugkvæmni og
skyldurækni foringjanna.
Undir slíkum kringumstæðum hlaut þá að vera heppi-
legast, að flokkarnir veldu sér foringja eins fljótt og
unnt væri, helzt af öllu strax og þeir mynduðust, enda
varð yfirleitt sú raunin á. En áður en langir tímar liðu,
komu í ljós vissir vankantar á þessu fyrirkomulagi. Strax
að ári liðnu varð ég sannfærð um, að nemendurnir
höfðu ekki sömu ábyrgðartilfinningu og fyrr. í stað þess
hafði fjölgað kröfum um, að „foringinn ætti að halda
reglu í hópnum“. Þetta tók ég ekki aðeins sem merki
þess, að nemendurnir væru óánægðir með fyrirkomulag-
ið, heldur einnig sem aukna tilhneigingu til þess að koma
ábyrgðinni á foringjann og þannig losa sjálfa sig und-
an ábyrgð og skyldum. (E. Köhler, bls. 188.)
Flokkakerfið hafði fleiri ókosti. Það var ekki heppi-
legt, að einn nemandi fengi sérstöðu í flokknum. Menn
eru næstum undantekningarlaust andvígir misotkun
valds, og börn eru þar engin undantekning. I stórum
dráttum mátti segja, að foringjarnir stæðu sig vel, en
gagnvart sumum fór þó svo, að löngun foringjanna til
að ráða og tilhneiging félaganna til að komast undan
ábyrgð, olli því, að þeir freistuðust til að samþykkja
allt. (Koskenniemi: „Drengirnir létu gjarnan leiðast af
sómasamlegum foringja.“)
Foringjaskipan flokka felur líka í sér vísi að valda-
streitu. Flokkar geta sundrazt vegna samkeppni tveggja