Bjarmi - 15.06.1912, Síða 3

B J A R M I
91
dómurinn hjá þjóð sem einstak-
lingi að verða lilið kristilegur.
Þegar kristindómurinn er nú orð-
inn eins og hér var tekið fram, þá
lagast siðferðislegu skoðanirnar eftir
honum. í siðíerðislegu tilliti býr
þá líka hver fyrir sig, leitast við að
vanda ráð sitt svo, að alt sé slétt og
felt fyrir manna sjónum, en um aðra
láta þeir sér á sama standa.
Ef einhver kemur þá fram, líkt
og Tómas heitinn Sæmundsson,
glöggsærri á þjóðlesli og afleiðingar
])eirra en alment gerisl, og getur
ekki horft þegjandi á, að lestirnir
drepi dáðina úr þeirri þjóð, sem
hann elskar, þá þykir hann bi jóta
ónotalega bág við venjuna, við lands-
siðinn, og er lýttur fyrir, og sagt, að
umvandanir lians og afskiftasemi sé
ekki nema til að »gera ilt verra«!
Páll amtmaður Briem sýndi einu
sinni fram á það með ljósum dæm-
um úr sögu íslendinga sjálfra, að
])á hafi valdi þeirra fyrst hnignað,
þegar þeir höfðingjarnir, sem beztir
voru, urðu svo siðferðislega dáð-
lausir, að þeir hættu að sporna við
ólögum, yfirgangi og óhappaverkum,
létu það heldur afskiftalaust og þótt-
ust enga ábyrgð bera á einræði ann-
ara. »Sjái þeir sjálfir fyrir ])ví,«
sögðu þeir.
Eins er þessu varið, að því er trú
og siðgæði snertir. Þá er trúardeyfð
og siðferðislegl dáðleysi þjóðar komið
á hæstu stig, svo hjá oss sem öðr-
um, þegar þeir, sem sjá vantrúna
og siðleysið ganga úr hóíi fram,
þora ekki að segja það, sem salt er.
En aumast af öllu er þó það, þegar
vandaðir menn og konur þora ekki
einu sinni að fylgja þeim að málam,
sem gefisl hefir dáð og djórfung til
að ílella oían af einhverjum ósóm-
anum —, eru hræddir við, að þeir
»geri ilt verra« með þvi að veila
svivirðingunni viðnám! — Það er
þó heiðum sumardeginum ljósara,
að það er skylda kristins manns, að
vara aðra við hættum, sem þeir, vit-
andi eða óvitandi, eru staddir i,
eigi siður andlegmn en líkamlegum
hættum.
Verið getur, að viðvörun hans
verði ekki ætíð sint, en þá her hann
ekki ábyrgð á þvi, þó að ver fari,
því að »ekki veldur sá, er varar
annan.v.
Þessari reg'lu fylgjum vér hiklaust,
hvort sem um trúmál eða siðferðis-
mál er að ræða. Vér viljum eigi
baka oss ábyrgð með því, að segja
eigi sem sannur vinur lil vegar.
»Er-a sá vinr öðrum, er vilt eitt
segir.« (Sbr.: sá er vinur, er lil vamms
segir.)
Vér sleppum að þessu sinni að
minnast á nýju guðfræðina og þá
siðjræði, sem henni fylgir. En svo
mikið höfum vér srgt ogsegjum enn,
að ekki bætir hún um fyrir vana-
kristindóminum, með sínum »öfuga
biblíulestri«, þrenningarneitun og al-
sælutrú.
Þar kemst kæruleysið i trúar- og
siðferðisefnum á hæsta slig.
Þá geta lærðir menn verið að ýt-
ast á — auðvitað í bróðerni — um
annað eins og það, hvort ekki myndi
vera affarabetra. að prestar vorir
prédikuðu heldur út af Njálu en
Nýjaiestamenlinu, því að þeir gætu
verið jafnvel kristnir fyrir því!—og
þá er gerð sú málamiðlun, að eklc-
ert sé á móli því, að þeir prédiki
út af hvorutveggja jöfnum höndum!
Ef þetla er ekki kæruleysi i trúar-
efnum, þá þekkjum vér það ekki.
Eftir svona höfði eiga nú limirnir
að dansa á þessum tímum hjá oss.
Og eru þeir margir prestarnir, sem
hafi djörfung til að skifta sér af
þessu opinberlega? Það er þó skylda