Bjarmi - 01.12.1966, Blaðsíða 7

BJARMI 7
ugum skemmtunum. Hann skrifar:
„Ég hlakka mikið til næsta sum-
ars í Strandheim. Við skulum samt
ekki gleyma því, að einn, Jesús,
er ávallt nálægur okkur. Við get-
um fagnað yfir þeim sannleika á
hverjum degi.“ Jólapósturinn er
mikilsvert atriði fyrir alla í Strand-
heim, og fallegu orðin eru lesin
upphátt fyrir drengina.
Við skulum nú virða svolítið
nánar fyrir okkur erlendu gestina.
Fjórum sinnum á dag setjast þeir
að borði. Þeir hafa lært borðbæn,
þeii' syngja við morgunguðræknis-
stundirnar og þeir biðja „Faðir
vorið“ saman upphátt kvölds og
morgna. Þeim þykir gaman að og
hlusta fúslega á það, sem sagt er
um Jesúm. Allan daginn milli mála
eru þeir úti á skíðum og koma aft-
ur inn blautir og svangir. Á kvöld-
in dunda þeir við ýmiss konar
handavinnu, iesa bækur, tefla tafi
eða raða frímerkjum. Fyrstu dag-
ana tók ég eftir einum, sem hegð-
aði sér dálítið einkennilega við
borðið. Hann var líka að læra
ýmsa mannasiði. „Hvei's vegna sit-
urðu svona óvenjulega við borðið,
þegar við förum að borða?“ Hann
svaraði: „Ég hef aldrei setið við
borð, fyrr en ég kom hingað.“
„Hvar siturðu þá, þegar þú kem-
ur heim til þín aftur?“ „Ég sit á
gólfinu með diskinn milli fótanna.“
Á eftir kom dálítið langt samtal
um vagninn, sem hann átti heima
í ásamt föður sínum, sem oft hafði
verið settur í fangelsi vegna ölæð-
is, og móðir hans bjó einnig í vagn-
inum, en hún hefði gjarnan mátt
vera betri. Það er óþarfi að segja
frá þyí, að áður en langt um ieið
var hann til fyrirmyndar við
borðið.
Annar drengur sá í fyrsta sinni
pentudúk við diskinn. Hann tók
hann og spurði: „Hvað er gert við
þetta?“ Hann vildi helzt nota fing-
urna til þess að borða með og
þurrkaði sér síðan um munninn á
skyrtubrjóstinu sínu. Ég sagði við
hann: „Þú sem ei’t svona ágætis
náungi hlýtur að geta lært að nota
gaffal. Skyrtan þín lítur út eins
og gamalt koi’t af Evrópu. Komdu
með mér, þá skaltu fá nýja skyrtu,
það verður að þvo þá, sem þú ert í.“
Hann lærði fljótlega að nota gaff-
al og það sást aldrei matarblettur
framar á skyrtubrjósti hans.
Heimilislausu mennirnir frá Osló
og flóttamannadrengirnir, sem oft
komu frá fjölskyldum, sem tvístr-
azt höfðu, eru eins og faileg, fín-
gerð blóm, sem haglél hefur leikið
illa. Jólin eiga að flytja þeim boð-
skapinn um Jesúm, sem kom, af
því að hann elskaði alla og hann
getur afmáð syndir, læknað hjarta-
sár og gefið kraft og vöxt og heil-
agar minningar fyrir framtíð alla.
Okkur langaði til að sýna þeim í
verki og umhyggju, að þeir geti
allir fengið aðstoð til þess að
standa á fætur og komast áfram
og geti fengið kraft til þess að
mæta haglélum þeim, sem á þeim
munu dynja á ævibrautinni.
jcjcjcjcjcjcjtjcjtjcjcjcjcjcjcjcjcjcjcj
-k * -k -k -k--k -k-F -K-kk -k k -k -k -k -k -k -k j
ÉG ER Á LANGFERÐ
UM LÍFSINS HAF
Það, sem ég ætla að segja núna,
hefur leitað ákaflega sterkt á mig
nær því daglega öll árin, eftir að
það gerðist. Ég held, að óhætt sé
að segja, að ég geti sagt um sjálf-
an mig, að ég sé raunsær maður,
sem öll hjátrú og dulrænt tilfinn-
ingavingl sé ákaflega fjarri. Þessi
atburður sannfærði mig samt um
það, að það er meira til milli him-
ins og jarðar en vér menn skilj-
um. Sjálf getið þér dæmt um það:
I seinni heimsstyrjöldinni, þeg-
ar baráttan um Atlantshafið stóð
sem hæst, stjórnaði ég skipi. Það
var 9 þúsund smálesta vöruflutn-
ingaskip, sem sigldi milli Banda-
ríkjanna og Englands. Vér vorum
í hverri ferð fullhlaðnir alls kon-
ar lífsnauðsynjum til Bretanna,
sem áttu í harðri baráttu. Vér
höfðum farið mai’gar vel heppnað-
ar ferðir, þegar vér voi'um staddir
um 200 sjómílur norðvestur af Ir-
landi. Þá hitti tundui’skeyti óvin-
anna skipið og sökkti því. Vér
höfðum verið i stórri skipalest,
sem í voru yfir 100 skip, en þeir
ægilegustu vetrarstormar, sem ég
hef nokki’u sinni lent í á Norður-
Atlantshafinu, di’eifðu skipalest-
inni, og h’ver varð að sjá um sig.
Vér létum í'eka undan vindinum
í þi’já sólarhringa, og þegar stoi’m-
inn loks lægði, var ekkert skip að
sjá eins langt og augað eygði. Kaf-
báturinn, sem sökkti skipinu, hafði
staðizt óveðrið og allan tímann
verið í nálægð. Nokki’um klukku-
stundum eftir að vér höfðum tek-
ið rétta stefnu að nýju, sprakk
tundui’skeytið neðarlega í skipinu,
og á örstuttum tíma var glæsilega
skipið aðeins nokkur í’eköld á yfir-
borði sjávar. Um helmingur skips-
hafnarinnar, sem var 36 menn,
hvai’f í djúpið með skipinu.
Hafið var enn úfið eftir stoi’m-
inn, en oss tókst samt að koma
tveim bjöi'gunai’bátum á flot. 1
bjöi’gunarbátnum, sem ég. var í,
vorum vér níu. Mai’gir þeirra voru
mikið særðir. Bát 1. stýrimanns
hi’akti fi'á oss um nóttina, og vér
sáum hann ekki framar. Að vera
vitni að því, að skip, sem maður
lxefur verið tengdur sterkum bönd-
um um langan tíma, hvei’fi að fullu
og öllu í hafið, er líkast því að
standa á barmi opinnar grafar og
sjá bai'nið sitt grafið. Og þegar
skipsfélagax’nir, sem hafa átt sam-
eiginlega sorg og gleði mánuðum
og árum saman, hvei’fa í djúpið
með skipinu, skilur það eftir ægi-
iegt sviðasár í sálinni, sem tíman-
um tekst aðeins að lina og það
mjög hægt. Ég gleymi aldrei deg-
inum. Það var 22. desember 1941.
Fyrsta nóttin í bjöi’gunarbátn-
um var óslitin martröð. Vér kveikt-
um á neyðai’blysum við og við í
von um, að hjálp bærist. Nóttin
var niðadimm og stjöi’nulaus og
nístandi kuldi æddi yfir hafið.
Þungar öldur ýfðust, og vér sáum
hvíta öldutoppana koma eins og
fnæsandi í myrkrinu. Oss var öll-
um óskaplega kalt. Þeir sem særð-
ir voru, stundu sífellt og hi'ópuðu
í óráðshita. Vér gátum lítið að-
hafzt til þess að lina þjáningu
þeii’i’a. Vér voi’um örmagna, getu-
lausir og biðum þess eins, að dag-
ur í-ynni.
Þegar gráleitur moi’gunn i'ann
undir dimmum skýjakömbum,
'voru tveir særðu mannanna dánir.
Þeir lágu samanhnipi-aðir í botni
bátsins með galopin, slokknuð augu
í fölu, afmynduðu andlitinu. Ekk-
ert skip var að sjá. Óendanlegt og
einmanalegt hafið umkringdi oss
á alla vegu og veitti enga huggun.
Tímarnir liðu, og kraftar vorir,
sem enn lifðum, tóku að dvína. Með
miklum ei’fiðismunum var þeim
dánu lyft upp á borðstokkinn og
síðan vai’pað í hafið. Ég gaf þeim
„Faðir voi’ið“ í vegarnesti og lét
síðan hafið taka þá. Það var ekk-
ert annað að gjöra.
Meðal hinna særðu var nýliði,
17 ára piltur, sem Kjell hét. Hann
átti heima í einum smábæ Suður-
Noi’egs. Jái’nflís úr skipinu hafði
skorið sundur brjóst hans. Hann
lá mestallan tímann í móki, og höf-
uð hans var í fangi mér. Við og
við stundi hann og bað um svolit-
ið vatn. Einu sinni í’eis hann upp
til hálfs, starði út yfir hafið, eins
og hann hlustaði, og með augun
dauf af sótthita, sagði hann:
„Ég heyri í kirkjuklukkunum,
skipstjóri!“
Nótt í viðbót ieið, koisvört eilífð
fyllt þjáningu, angist og örvænt-
ingu. Það var tekið að snjóa, og ís-
kaldur vindurinn smaug í gegn um
mei’g og bein. Föt vor voi’u blaut
eftir ágjöfina og urðu gaddfreðin
utan á oss. Á þeirri nóttu lærði ég
svo að um munaði, hvað felst í
kulda, þeim miskunnai’lausa kulda
dauðans, sem leggur klakabrynju
sína umhverfis bæði líkama og sál.
Það er ei’fitt að missa ekki kjark-
inn, þegar engu er líkai’a en jafn-
vel hjartað, sem þó slær enn, sé
í þann veginn að stirðna í ógn
dauðans!
Þegar liðið var á nóttina, reis
2. stýrimaður upp af þóftunni, sem
hann sat á, muldi’aði eitthvað um
það, að hann yrði að ná sér í leigu-
bíl, til þess að komast heim fyrir
jól, steig yfir boi’ðstokkinn og
hvai’f í hafið. Ég hafði ekki þi’ek
til þess að hreyfa fingur til þess
að koma í veg fyrir þetta. Þegar
nýr dagur seitlaði hægt út úr gi’á-
um, skýjum huldum himni, lá loft-
skeytamaðurinn einnig gaddfreð-
inn og dáinn í botni bjöi’gunai’-
bátsins. Hann hafði farið úr jakk-
anunx og breitt hann yfir fáklædd-
an vélstjóra, sem hann áleit að
þyi’fti hans fi’ekar við.
Skipsdrengurinn var enn á lífi.
Ég gat gi’eint, að hann dx’ó and-
ann hægt, en fölvinn á andlitinu
talaði sínu glögga máli um það,
að dauðinn væri í þann veginn að
ná yfirhönd. 1 hálf sljórri undrun
fór ég að hugsa um það, að dauð-
inn tæki sér aldrei frídag. Jafnvel
ekki í dag, á aðfangadegi ...
Klukkan mun hafa verið nálægt
þi’jú síðdegis, þegar skipsdi'engui’-
inn iauk upp augum og sagði svo
lágt, að ég gat tæplega heyrt það:
„Syngdu fyrir mig, skipstjóri!“
„Syngja? Hér, í einmana björg-
unai’báti á Norðui’-Atlantshafi,
með dána og deyjandi menn um-
hverfis sig og dimm, þjótandi vetr-
ai’ský yfir höfði sér? Varir mínar
voi’u spi'ungnar og þurrar, og það
var engu líkara en röddin væri
botnfi’osin, ef til vill kæmi ég ekki
nokki’u hljóði upp. Ég vissi, að
pilturinn stóð á þröskuldi dauðans,
og ég ákvað þegar, að ég skyldi
uppfylla síðustu ósk hans:
„Hvað viltu, að ég syngi, di’eng-
ur minn?“
Hann hoi’fði beint í augu mér
og svaraði hiklaust:
„Ég er á langferð um lífsins
haf . ..“
Ég segi alveg satt, vinir mínir,
þegar ég segi fi’á þvi, að ég þekkti
þennan söng ekki, og ég vissi ekki
til þess, að ég hefði heyrt hann áð-
ur. Lagið var mér gjörsamlega
ókunnugt og textinn einnig. Samt
sem áður lauk ég upp munninum
og söng, orð bættist við orð, lína
við línu, vei’s við vers:
„Ég er á langferð um lífsins haf
og löngum freistinga kenni,
mér stefnu frelsarinn góði gaf,
ég glaður fer eftir henni.“
Það var engu likara en einhver
héidi opinni bók fyrir framan mig
með textanum og nótum, eða eins
og kvikmynd liði fyrir augum mér.
Ég skynjaði það, að ég hefði aldi’ei
á ævi minni sungið betur. Röddin
kom innan að, og samt fannst mér
það ekki vera í’ödd mín, heldur að
ég myndaði óþekkt oi’ð með vör-
um mínum og léti þau hljóma
lengra. Vindinn lægði og öldui’nai'
lægði á meðan ég söng. Skýin, sem
höfðu þotið dimm og ógnandi dög-
um saman yfir hafið, greiddust
yfir höfðum voi’um, og himnesk,
mild bii’ta flæddi yfir oss.
Skipsdrengurinn lá kyi’r í fangi
mínu. Ég hafði á ái’um þeim, sem
liðin voru, oft orðið að sjá menn
deyja, en aldrei hefi ég séð fall-
egra andlit í dauðanum. Veikt bi’os
lék um varir hans, eins og hann
hefði verið stöðvaður í skemmti-
legum leik.
Hann var lítið meira en stórt
barn. Gleði Ijómaði úr hverjum
andlitsdi’ætti. Umhvei’fis oss var
eins og hafið væri að hvila sig í
kyrrð, og vindurinn hafði bi’eytzt
í veikt hvísl, sem jók á kyrrðina.
Mér fannst ég skynja nálægð Guðs
og vængjatök eilifðarinnar um-
hverfis mig.
Þegar söngnum var lokið, vissi
ég, að skipsdrengurinn væri dáinn.
Þá risu öldui’nar á ný, skýin þétt-
ust og vindurinn tók að þjóta
kveinandi yfir auðum haffletinum.
Þetta var einkennileg reynsla, sem
ég mun aldi’ei gleyma. Skipsdreng-
ui’inn fékk „Faðir voi’ið" sitt í
vegai’nesti, eins og hinir höfðu
fengið, og hvai’f þannig í djúpið.
Þetta aðfangadagskvöld var
dimmt og óhugnanlegt. Við og við
svipti vindurinn samt skýjum fi'á
Framh. á 8. síöu.