Nýtt land - 24.01.1941, Side 1

ÚTGEFANDI:
Jafnaðarmannafélag
Reykjavíkur.
Félagsprentsmiðjan
hJ.
NYTT LAN D
Ritstjóri:
Arnór Sigurjónsson,
Sími 1019.
AFGREIÐSLA:
Hafnarstræt 21.
Sími 5796.
IV. ÁRG.
REYKJAVÍK, FÖSTUDAGINN 24. JANÚAR 1941.
4. TBL.
KOSNINGA-:
ÞANKAR. |
T« KKl mun ofmælt, að stjórnar- '
skiptin i Dagsbrún fyrir ári
sé einn af lánlausustu viöburö- j
unum í sögu félagsins. Nýja stjórn- j
in lagði strax á flótta, sem var'Ö
æ meir áberandi, eftir þvi sem
lengra leið, og náði hámarki í af- .
skiptum hennar af verkfallinu, sem
nýlega er afstaðið. Undanhakl for-
mannsins var strax i byrjun svo
ofboðslegt, að hefði hann verið eins
gerður og aðrir, þá hefði hann stór-
slasað sjálfan sig; og væri honum
hollast að muna það sem lengst.
Þá tók varaformaðurinn við, og
tókst ekki betur en svo, að liann
gekk þeim á hönd, sem hann átti
að berjast gegn. I fyrsta sinn í
sögu verkamanna, sem kjarabæturn-
-ar eru auSsóttar með sæmilegri
forustu, gerist fonnaðurinn þjónn
atvinnurekenda, og lætur þá hugsa
málin fyrir sig. Hann var enginn
maður til þess sjálfur. Haim hafði
ekki heldur vit á að sernja við Bret-
ann, og lofa honum aS öSru leyti
aS vera í friði. Hann gat sem sagt
ekkert af því, sem honum bar að
gera.
Það þýðir ekki að rekja þessa
raunasögu, hún er öllum kunn. En
Irvernig halda menn að farið hefði,
ef gamla stjórnin hefSi ráSiS? ÞaS
kann að vera erfitt að svara því
í einstökum atriðum, en það má
fullyrða, að verkamenn hefðu nú
ekki lakari kjör en þau, sem aug-
lýst voru, og urðu orsök verkfalls-
ins. Auk þess sem félagið væri
styrkara og rneira tillit tekið til þess
en nú er. Því nú er þetta stærsta
verkamannafélag landsins sundrað
og í molum; það cr svo átakanlega
niðurrifið, að jafnvel þeir, sem
vildu ])að feigt, lita það vorkunnar-
augum.
Nú eru ekki færri en þrír listar
í kjöri, svo er sundrungin mikil.
Þó er bót i ntáli, að tveir af þeim,
listi Skjaldborgar og kommúnista,
eru eingöngu framkomnir vegna
pólitiskrar frekju nokkurra foringja
sem eru nógu ósvífnir til að skirr-
ast ekki við að reyna að vinna sér
fylgi með því að trufla saklausa
verkamenn í heiðarlegri og virðing-
arverðri baráttu þeirra fyrir bætt-
um lífskjörum; og mætti því ætla
að ])eir hefðu lítið fylgi. Um lista
málfundafélaganna er öðru máli að
gegna, og má nefna margt honuin
til stuðnings. Eg skal aðeins minn-
ast á þrennt. 1 fyrsta lagi er þar
í formannssæti sá maður, sem hef-
ur mesta reynslu sem formaður
verkalýðsfélags, — og reynslan er,
eins og allir vita, hið sigursælasta
vopn, })ó vitanlega sé hægt að mis-
beita ])ví vopni. 1 öðru lagi hefur
formannsefnið bezta þjóðfélagslega
aðstöðu til starfsins, af öllum, sem
völ er á. Hann þarf ekkert til ann-
arra að sækja. Og allir vita, að ekki
hefur hann áberandi tilhneigingu til
að ganga þeim á hönd, sem hann
á í höggi við.
Þrjðja ástæðan til ])ess, að allir
verkamenn í livaða flokki sem þeir
eru, hljóta að kjósa þennan lista, er
eingöngu sú, að Héðinn er í for-
mannssæti. Það er sem sé alveg ó-
hugsandi, að hann gefi kost á sér
til þessa vanþakkláta starfs, til ann-
ars en þess, að verða félaginu að
liði. Það er á það að líta, að hann
hefur stjórnað þessu félagi í 14 ár,
og honum hlýtur að vera sárt um
það. Þetta hljóta allir menn að
skilja, sem einhverja mannslund
hafa. Eg sé því ekki, að það sé
neinn vandi fyrir okkur verkamenn
að kjósa. Og litið höfum við lært
af óförum Dagsbrúnar síðastl. ár,
ef við tfikum' ekki fegnir góðu boði,
ili'IUW VAIIM)llltSSO>:
DAGSBRÚNARKOSNINGIN.
p FTIR að kommúnistarnir í
** Sósíalistaflokknum rufu
stefnuskrá flokksins og gengu aft-
ur á mála hjá ríkisstjórn Sovét-
lýöveldanna, slitum við nálega all-
ir vinstrimennirnir, sem verið
höföum íyrr í Alþýöuflokknum en
gengið til stofnunar Sósíalista-
flokksins, öllu sambandi viö þenna
flokk og höfum haldið okkur ut-
an flokka síðan. Höfum viö haft
hér í Reykjavík og nágrenni meö j
okkur félagsskap, Jafnaðarmanna-
félag Reykjavíkur, en ýmsir sam-
herjar okkar innan Dagsbrúnar
hafa staðiö að Málfundafélagi
verkamanna, sem hefir stefnt að
því, að halda Dagsbrún á hreinum
faglegum grundvelli, sem samein-
aö gæti verkamenn af mismunandi
skoðunum.
Þegar Dagsbrúnarkosningin
stóð fyrir dyrum, komu margir
vinstrimannanna fram með það,
að nú ættum við að sjálfsögðu að
stilla upp sérstökum lista óháöra
verklýðssinna í Dagsbrún, bæði til
aö kanna fylgið meðal verka-
manna, því að engin kosning hefir
enn komiö, sem greinilega hafi
skilið sundur það lið, sem Sósíal-
istaflokknum fylgdi, svo mismun-
andi sem það nú var, og jafnframt
til að halda til streitu kenningum
okkar um að verklýðsstarfsemin
eigi að vera sameinandi fyrir alla
verkamannastéttina, en ekki or-
ustuvöllur fyrir pólitískar klíkur.
Allir voru sammála um, að ekki
væri hægt að mannskemma sig á
því, aö hafa neitt kosningasam-
band í Dagsbrún við Skjaldborg-
ina né kommúnistana. Skjaldborg-
in hafði svö oft vegið í hinn sama
knérunn gegn sínum gömlu sam-
herjum úr Alþýðuflokknum með
atvinnukúgun og margvíslegu of-
beldi við einstaka menn, árásum á
Dagsbrún, undirróðri til að veikja
félagið faglega og í haust með því
að formaður félagsins og starfs-
maður, sem báðir voru aðaltrún-
aðarmenn Skjaldborgarinnar í fé-
laginu, stálu eins og kunnugt er
nær öllum sjóöuin félagsins, að
ekki var hugsandi samvinna við
Skjaldborgina á neinn hátt, þó aö
ekki hafi bætzt ofan á þetta að
aðalmenn Skjaldborgarinnar, sem
ýmsir verða nú í kjöri hjá henni,
tóku sig til og svældu undir sig
vinnuskýrslugerðir við Bréta-
vinnuna, sem Dagsbrún hafði haft
og fengið fyrir 1% af útborguðum
vinnuláunum. Var annar starfs-
maður félagsins fenginn til að taka
sumarlcyfi, en á meðan settur í
hatis stað auglýsingastjóri Alþýðu-
blaðsins, og er starfmaðurinn kom
aftur, höfðu Skjaldborgarar dreg-
ið undan félaginu þcssa skýrslu-
gerð, og framkvæmdu hana sjálfir
á skrifstofu Alþýðublaðsins,
Tryggingarstofnananna og Vinnu-
miðlunarskrifstofunni, en stungu
þessum 1% af vinnulaununum í
; sina víðu vasa. Þar sem vinnu-
; launin hafa numið allt að 240 þús.
kr. á viku eða 1% gjaldiö numið
allt að 10 þús. kr. á mánuði, þá er
og launum það meÖ þvi aÖ kjósa
allir okkar gamla formann, hvaða
pólitískar hugsjónir, sem við kunn-
um að hafa.
21/1. ’4i.
Gísli Erlciuisson.
hér um tugi þúsunda króna að
ræða, sem runnið hafa til ein-
stakra.Skjaldborgara eða Alþýðu-
blaðsins í stað félagssjóðs Dags-
brúnar, nema þeir hafi notað ein-
hvern hluta þessa illa fengna fjár
til að greiða með sjóöaþjófnaðinn
í Dagsbrún. Það þarf meira en
litla ósvífni fyrir Skjaldborgina til
að bjóða íram menn til trúnaðar-
starfa i Dagsbrún eftir framkomu
siua þar, og engum óháðum verk-
lýðssinna gat komið í hug kosn-
ingasamstarf með þessum mönn-
um.
Þá höfðu einnig konunúnistarn-
ir í Dagsbrún, sem nú starfa línu-
rétt eftir fyrirskipunum Moskva-
mannanna, Brynjólfs Bjarnasonar
og Einars Olgeirssonar, sýnt svo
greinilega stefnu sína og starfsað-
ferðir, að kosningasamvinna við
þá var einnig óhugsandi. 'Þegar í
Finnlandsmálunum upplýstist það,
á miðstjómarfundum Sósíalista-
ílokksins, að höfuðmenn kommún-
ista mundu ekki láta undir höfuð
leggjast að gerast landráðamenn,
ef stefna Sovétríkjanna og alþjóð-
lega konunúnistaflokksins yrði
þannig, að þessir aðilar teldu sér
hag af slíkri starfsemi hér á landi,
hvernig svo sem ylti á um hina ís-
lenzku verkalýðshreyfingu i því
sambandi. Moskva-rétttrúnaður-
inn var „línan“, en velferð ís-
lenzka verkalýðsins aukaatriði, á
móts við „heimsbyltingarstarf-
semi“ og aðrar réttlinu-kommún-
istískar starfsaðferðir. Þess vegna
hurfum við líka þegar haustið
1939, þegar skorið var úr þessum
málum í flokknum, úr pólitísku
samstarfi við þessa menn. í fram-
kvæmd og í Dagsbrúnarmálum
hefur þessi stefna kommúnistanna
fyrst orðið almenningi Ijós í nýaf-
staðinni vinnudeilu, þar sem
kommúnistarnir fórnuðu kjara-
bótamöguleikum verkamanna, til
þess að reyna að koma af stað
illindum við brezka setuliðið, með
þeim árangri að auki, að mörg
hundruð manns misstu atvinnu um
ófyrirsjáanlegan tíma í Bretavinn-
unni. En í dagsljósið kom land-
ráðastefnan algerlega með drcifi-
bréfinu. Öllum er það ljóst,að með-
an brezka setuliðið (Jvelur hér,
þurfum við íslendingar að gæta
hinnar mestu varúðar í sambandi
við það, til þess að ekkert það
komi íyrir, er orsakað geti, að það
hverfi frá þeim ákvörðunum, að
skipta sér ekkert af innanlands-
málum Islands, heldur starfa ein-
göngu að sinum sérstöku hernað-
araðgerðum. Allir vita það, að
brezka setuliðið á í öllum höndum
við íslendinga, vopnlausa þjóö, og
það er hvorttveggja níðingsskap-
ur og landráð, ef einhverjir ís-
lendingar verða til þess, með fullu
ráði, að haga sér svo við brezka
setuliðið, að það geti haft ástæðu
til íhlutunar um innanlandsmál.
En einmitt á þenna hátt stofnuðu
kommúnistar sjálfstæði landsins í
voða með dreifibréfinu, sem hvatti
brezka hermenn til óhlýðni og
uppreisnar gegn herstjórninni, sem
hún hlaut að gera ráðstafanir i
gegn, og dreifibréfið var í þeim
einum tilgangi sent, aö kommún-
istar gætu sagt yfirboðurum sin-
um erlendis, að þeir ynnu í þeirra
anda, gegn brezku herveldi, að
„heimsbyltingu“. Það lá þeim í
léttu rúmi, hvaða afleiðingar
þetta tiltæki gæti haft fyrir sjálf-
stæði þjóðarinnar, hvað þá held-
ur að þetta yrði naglinn í líkkist-
una undir þær kjarabætur um
styttingu vinnutímans, sem Dags-
brún óskaði að fá um síðastliðin
áramót. Þeir, sem þekkja starfs-
háttu konunúnista, og hið einræð-
islega flokksstjórnarfar þeirra,
vita, að dreifibréfið var ekki að-
eins sent út samkvæmt fyrirfram
gerðri áætlun, heldur beinlínis í
! anda og eftir skipun aðalmann-
í anna. Það villir engum sýn, þó að
nokkrir af dyggustu fylgismönn-
um undirpáfa kommúnistanna hér
á landi verði látnir taka á sig alla
sökina, þeim verði „fórnað fyrir
hið góða máleíni réttlínu-komm-
únismans." En þessir atburðir
hafa læst sig svo inn í meðvitund
óháðra verkamanna, að ekki var
hugsandi til kosningasambands
við kommúnista, jafnvel þó að þeir
beittu fyrir sig mönnum, sem ekki
væru útlærðir í hinum kommún-
istísku fræðum. Enda hefur svo
farið, að þeir, sem handsainaðir
hafa verið út af dreifibréfinu, eru
nær allir í kjöri nú í einhverjar
stöður í Dagsbrvin hjá kommún-
istum.
Við nánari umræður um kosn-
ingarnar kom óháðum verkamönn-
um saman um það, að þótt æski-
legt gæti verið að fá liðskönnun í
félaginu á venjulegan hátt, þá
væri nú mest um-vert að reisa fé-
lagið við úr þeirri niðurlægningu,
sem það væri að komast í og
hindra það, að þeir aðilar, sem að
skemmdajrverkum stæðu innan
þess, gætu náð völdum og riðið
félagsskapnum að fullu. En til
])essa varð að safna því liöi öllu,
sem treysta mátti til að vilja vinna
að endurreisn félagsins á fagleg-
um grundvelli, án tillits til póli-
tískra skoðaná. Þar sem verka-
menn í óðni höfðu sömu afstöðu í
þessum Dagsbrúnarmálum, komst
þegar á samkomulag milli þeirra
og óháðra verkamanna um sam-
vinnu við kosningarnar á þessum
umsamda grundvelli og með fullu
jafnrétti beggja aðila. Verður að
treysta því að óreyndu, að hvað
sem pólitískum ágreiningi líði, þá
standi verkamenn við þessar skoð-
anir sínar og samninga með full-
um drengskap og að með kosn-
ingu A-listans takizt að rétta að
fullu við Verkamannafélagið
Dagsbrún á heilbrigðum grund-
velli. En til þess útheimtist náið
samstarf alls þess þorra Dags-
brúnarmanna, sem skilur hvers
virði heilbrigður verklýðsfélags-
skapur er fyrir stéttina og þjóðina
í heild og vill uppræta úr félag-
inu þau skemmdaráhrif, sem þar
hafa sýnt sig svo greinilega upp
á síðkastið.
Þess vegna veröa verkamenn
að standa saman um A-listann
næstkomandi kjördaga í félaginu,
helzt allir kjósa næsta laugardag
og sunnudag.
Héðinn Valdimarsson.
Ilíimlilcy piii' 1 ISi'ctimniiiiniii!
Hverjir eru þeir leyndardómsfullu dugnaðarmenn Sig. Tómasson, Freyjugötu 10 og
Siggeir Vilhjálmsson, Laugavegi 69?
■fjEGAR starfsmaður Dagsbrún-
* ar, Alfred Guðmundsson, kom
úr sumarfríi í sumar, fann hann á
skrifstofunni samrit (copíur) í
tveimur eintökum af vinnulistum í
Bretavinnunni vikurnar, sem hann
hafði verið burtu. Þessi sainrit áttu
að vera afrit af vinnulistum verk-
stjóranna ásamt útreiknuðu kaupi,
og voru þau með rithönd Siggeirs
! Vilhjálmssonar auglýsingastjóra
] Alþbl. Höfðu þau verið afhent
j Marteini Gíslasyni, sem snöggt varð
um á skrifstofunni, og urðu eftir,
1 er hann fór. En ekki komu þvílik
( samrit vinnulista til skrifstofunn-
\ ar etfir að hann var farinn.
j Það vakti eftirtekt starfsmanns-
ins, að síðast á einum listanum fyr-
ir vikuna 28. júlí til 3. ág. hafði
á öðru eintaki samritsins síðar ver-
i ið fariÖ með strokleðri yfir tvö sið-
; ustu nönfin á listanum, og það er
skráð hafði verið um vinnutima
1 ])eirra og kauþgjald, en á hinn ein-
takinu var límt yfir þetta pappirs-
ræmu. Síðan hafði útreiknað kaup
þessara tveggja inanna verið dregið
frá heildarútkomunni á listanum, og
var ])að blýantsritað. Ekki var þó
betur strokið en svo, að vel mátti
lesa. Hjá báðum mönnum hafði
verið skrifaður nákvæmlega jafn
vinnutími. Annar þeirra er skráður
Sig. Tómasson, Freyjugötu 10, en
hirin Siggeir Vilhjálmsson, Lauga-
veg 69. Vinna þeirra hvors um sig
er skráð á þessa leið:
> > = ý. «
«» w. n tí J «■= c 2: E eð 00
S.d. 28. júl. . . 18 18
Má.d. 29. — .. 10 4 4 18
Þr.d. 30.— .. io 4 5
Mi.d. 31.- . . 10 4 10 24
Fi.d. 1. ág. . . j 0 4 2 16
Fö.d. 2. —- .. 10 2 12
L.d. 3. — .. 10 10
Alls klst. 60 18 31* 109
Kaupgjald hvors þeirra yfir vik-
una er reiknað kr. 282.75**. Eru
tvær villur i útreikningnum hjá
hvorum og sú sama hjá báðum.
A vinnulista þessa sama flokks
vikuna á undan skýtur upp í viku-
lokin, á föstudág og laugardag,
nöfnum tveggja manna síðast á list-
anum, og hafa ])eir Sig. Tótnasson
og Siggeir Vilhjálmsson síðan erft
sæti þeirra. Þessi nöfn eru Sig.
Guðmundsson, Freyjugötu 10, og
Arni Árnason, Bergþórugötu 20.
Þessir menn hafa samkvæmt list-
anum unnið í Bretavinnu hvor 15
stundir á dag, 10 st. dagvinnu, 4
st. efitrvinnu og 1 st. næturvinnu
og fengið greiddar kr. 63.26 fyrir
báða dagana — og er það rétt reikn-
að. Sig. þessi Guðmundsson,Freyju-
götu io, getur tæplega verið annar
Frh. á 3. síðu.
* ætti að vera 39.
** skakkt reiknað!
1