Nýjar kvöldvökur - 01.07.1911, Blaðsíða 20

164
NÝJAR KVÖLDVÖKUR
þeirra, grafið sig innundir vígin og drepið
nokkra þeirra, og særl inarga. Mest var þetta
uppþot því að kenna, að foringi þeirra var
uppstökkur, og kunni ekki að fara með völd
sín. Svo var mál með vexti, að Aztekar voru
vanir að halda yfirguði sínum stórhátíð í maí-
mánuði á ári hverju, og söfnuðust þá helztu
höfðingjar ríkisins til borgarinnar. Hátíð þessi
var haldin í musterisgarðinum skamt frá heim-
ilisfangi Spánverja. Höfðingjar rikisins báðu
Spánverja leyfis að rnega halda hátíð þessa,
og að keisarinn, Montezúma, mætti vera með.
Foringinn þvertók að Montezúma mætti vera
með, enda hafði. Kortes lagt svo fyrir hann,
en hitt leyfði hann, þó því aðeins, að engin
mannblót færi þar fram. Nálægt 600 göfug-
ustu Azteka komu svo saman í hofgarðinum
á ákveðnum degi, og glóðu þeir allir í skarti,
gulli og gimsteinúm. Foringinn og Spánverjarn-
ir voru við og horfðu á, og voru allir með
vopnum. Aztekar hófu þegar æðisgengna dansa
og söngva. Veittu Spánverjar þeim þá atgöngu
með vopnum, hjuggu þá alla niður vægðar-
laust, og slapp enginn út með lifi. Flóði all-
ur garðurinn í blóði. Svo gengu Spánverjar
að og flettu líkin öllu skarti þeirra, svo þau
lágu nakin eftir í valnum. Rar var drepinn
niður blóminn af aðli Azteka, og mátti heita
að grátur og ghístran tanna væri nú í hverju
húsi borgarinnar. Alvaradó — svo hét foring-
inn — reyndi að fóðra þetta níðingsverk með
því, að hann hafði heyrt ávæning af þvf, að
samsæri væri í undirbúningi meðal höfðingja
Azteka til þess að drepa alla Spánverja. Hefði
hann þvf gripið til sömu úrræðanna sem Kort-
es í Cholúla. En það sást brátt á, að hér var
öðru máli að gegna.
Fregnin um þetta hryðjuverk flaug eins og
eldur í sinu um alla borgina, og ætluðu lands-
menn fyrst ekki að trúa slíkri varmensku. Reir
sáu nú, að komumenn þessir voru alt annað
en miídir þjóðarguðir, og fyltust þeir þegar
óslökkvandi hatri og andstygð á Spánverjum,
sem von var. Hugðu þeir þegar til hefnda,
gripu til vopna og. greiddu atlögu að Spán-
verjum nfesta morgun í dögun. Voru þeir þá
jafnreiðir keisara sínum, af því að hann hafði
lúðrað fyrir Spánverjum, og Spánverjum sjálf-
um. Kortes hafði komið heim um nóttina, og
var hann nú umsetinn þar með liði sínu, og
gat ekki við neitt ráðið. Hann gerði alt sitt
til þess að reyna að stilla til friðar, en gat
ekkert við ráðið. Hann Ieiddi keisarann fram
á þakbrúnina á húsi sínu til þess að reyna að
sefa lýðinn; keisarinn reyndi aðtalatil lýðsins;
en honum var tekið með ópum og óhljóðum,
grjótkasti og svo þéttri örfadrífu, að hann særðist
tilólífisog dó nokkrum dögum seinna af sárum.
Hætta sú, sem Kortes var í, fór nú vax-
andi með degi hverjum. Hann sá það vel, að
hann mundi ekki hafa liðsafla á móti Aztek-
um, og réð því af. að hafa sig burt úr borg-
inni. Hann lagði af stað aðfaranótt 2. júlí
1520, og var þeð hættuför hin mesta, sem
von var. Aztekar höfðu sett varnarlið á alla
vegi, sem lágu frá borginni, og ónýtt allar
brýr til lands. Sló þar í hinn grimmasta bar-
daga, og þótti þar Ijót sjón yfir að líta, er
birta tók um morguninn. Héldu líkin hinna
rauðu og hvítu manna stundum saman þeim
heljartökum, að þau urðu varla skilin að.
Jörðin dundi undir stórum fylkingum hermanna,
er streymdu að úr öllum áttum, og blikaði
hvervetna á spjót óg hjálma, en vötnin mor-
uðu í bátum, fullum af hermönnum, er streymdu
að úr öllum áttum. En út slapp Kortes í
dagrenninguna eftir ógurlegan mannskaða, en
ránsfé þeirra Spánverja varð mestalt eftir eða
fór í vatnið. Pegar Kortes var sloppinn út,
kannaði hann lið sitt; vantaði hann 450 Spán-
verja, og 4000 hjálparliðs. Hafði flest fallið,
en sumt varð handtekið, og var því síðan
fórnað guðum Azteka með ofboðslegri grimd:
ristir á hol og slitið úr þeim hjartað lifandi.
En þó að svona væri komið, var Kortes ekki
ráðalaus; sást nú best hvað í manninn var
spunnið. Hann bar allar þrautir og þjáningar
jafnt liðsmönnum sínum, og fengu þeir fyrir
það óbilandi trú á honum í nauðum þeim er
I vændum voru.