Templar - 11.12.1908, Blaðsíða 7

T t M P L A R
195
Hfcngir drykKír og berttaður.
Einhver frððlegasta bók, sem til er um
áfengismálið, er bók eftir Dr. Matti Helenius;
og hefir Tempiar áður vakið athygli manna
á henni.
Hér skulu tilfærðar nokkrar upplýsingar
urn skaðsemis-verkanir áfengis og hernað til
samatiburðar.
Helenius segir svo frá:
Árlegar mannfórnir á altari Bakkusar eru
taldar sem hér segir:
Á Bretlandi hinu mikla . . . 40,000
- Hollandi og Belgíu .... 20,000
- Rússlandi................... 100,000
- Frakklandi.................. 30,000
- Rýskalandi.................. 40,000
- Sviss og Norðurlöndum . . 10,000
Sanitals 250,090
Á rúmum aldarfjórðungi eru því píslar-
vottar áfengisins í þessum löndum einum
'7:/2 núljón, eða eins margir og þeir menn
saman-taldir, er féllu í öllum styrjöldum
nítjándu aldarinnar.
Um bein útgjöld til hermála og áfengis-
kaupa ættu þessar upplýsingar að nægja:
Árið 1898 — 99 voru útgjöld Þjóðverja
til sjó- og landhers samtals 730'/2 miljón
marka, en bein árleg útgjöld til áfengiskaupa
3000 miljönir marka (1 mark = 89 aurar).
Áárunum 1897-1900 varvarið 727,200,000
kr. til hermála á Englandi, en til áfengís-
kaupa 2,780,640,000 kr. á sama tíma.
Árið 1890 guldu Svisslendingar 175 milj.
franka fyrir áfengi, eða sexfalt á við hermála-
kostnað þeirra það ár.
Árleg útgjöld Svía til áfengiskaupa kring
um 1890 voru utu 80 milj. kr., en til land-
varna 35 milj. kr.
Árlegur áfengisreikningur Finna á árunum
1891—95 nam 24 milj. trarka, en hernað-
arútgjöldin tæpum 9 miljónum.
Danir eyða árlega 62'/2 miij. kr. fyrir á-
fengi, en 17 — 18 milj. kr. til hermála.
Frakkar guldu þjóðverjum 5 miljarða franka
í herkostnað eftir ófriðinn 1870 — 71. En
þá uppæð drukku Þjóðverjar upp á einu
ári og fjórum mánuðum. — Árið 1884
eyddu Frakkar sjálfir 1 miljón og 500 þús-
und tunnum (á 103 j3t.) af áfengi, og nam
verð þess 1600 miljónum franka.
Áfengi, veikindi og dauði.
Til merkis um skaðsemi áfengis getur hr.
Helenius þess, að af einni ölvan geti leitt
langvarandi magakvef.
Pað er sannað með daglegri reynslu, að
maður, sem er óvanur áfengum drykkjum,
finnur þegar til svíma npkkrum mínútum
eftir að hann hefir drukkið úr litlu vínstaupi,
og er það merki þess, að blóðrásin hefir
truflast. Og þó er naumast þriðjungur þess
áfengis, sem í víninu er, búinn að blandast
blóðinu á þessum fáu mínútum.
Reir eru margir, er virðast vera harla
móttækilegir fyrir áhrif áfengisins. En þess
ber að gæta, að það sein vér í daglegu tali
nefnum ölvun, er aðeins ein hlið áfengis-
eitrunarinnar; það er tilkynning taugakerfisitis
um að eitrun sé þegar byrjuð. En jafnvel
þó þessa -sjáist engin ytri merki — ^engin
sýnileg ölvan, þá Itefir þó eitrið engu síð-
ur sömu verkanir.
Hinn frægi finski háskólakennari í læknis-
ræði, Pippingskjöld prófessor, sem engan
veginn ber að telja með fortnælendum bind-
indismálsins, fór þessum skýru orðum um
þá menn, er daglega neyta áfengis, en þó í
hófi, sem kallað er:
»Mætti þeim auðnast það látnuin, að vera
við vísindalega’ rannsókn á lifrum þeirra,
mundu þeir flestir sannfærast um að þeir
hefðu stytt sér aldur; og þeir mundu að
líkindum bregða við og hvísla að sonum
sínum þeim lífsreglum, er þeir höfnuðu
sjálfir í lifanda lífi.«
Alt í einu — ef til vill þegar minst varir,
þrýtur viðnámsafl líffæranna; og þá koma í
ljós afleiðingar langvinnrar áfengisnautnar.
Áhrif áfengis á líkama mannsins eru ekki
komin undir sjálfri eitursöfnuninni í líkarn-
anutn — því áfengi er efni, sem leysist upp
og brennur —, heldur því aðallega, að
eitrið veldur ákveðnum breytingum á
taugakerfinu. Þessar breytingar, sem í fyrstu
eru injög litlar, aukast smámsaman við á-
fengisnautnina, þar til þær loks valda ákveð-
inni veiki.
Pessar athuganir lúta einkum að þeirri
grein þessa máls, sem nefnd er
langvinn áfengissýki.
Pær sýna bæði það, með hverjum hætti
iðuleg ölvan veldur alvarlegri veiki, og hitt,
að reglubundin og langvfnn áfengisnautn,
þó í smaskömtum sé, ntiðar í sömu átt.
Þess vegna ryður sú sannfæring sér æ meir
og meir til rúms meðal lækna, eftir því
sent þeir athuga þetla mál vandiegar, að það
eru ekki ofdrykkjumennirnir einir, sem verða
fyrir skaðiegum áhrifum áfengis, heldur og
fjöldi þeirra rnanna, er taka ntundu það illa
upp, ef nefndir væru því nafni.
Þegar dr. Helenius er búinn að sýna
frant á það með ljósum rökum, að þeir
menn, er áfengi ltafa mest um hönd, veitinga-
menn, ölgerðarmenn og þeirra nótar, séu
að jafnaði skammlífari eu aðrir, skýrir hann
áhrif áfengisins á blóðrásina með því að til-
færa eftirfylgjandi greiu eftir sænska vísinda-
manninn Selden:
»Ef rannsakaðar eru smáæðar í líki manns,
sem lifað hefir áu áfengis og við góða heilsu,
má sjá, að þær eru teygjanlegar, mjúkar og
jafnar og láta undan ef við þær er komið;
þegar tekið er á þeim, eru þær hálar, slím-
kendar og snerpulausar. En í drykkju-
manninum eru þær aftur á móti óteygjan-
legar, harðar viðkomu, ójafnar og hrukkóttar,
eins og börkur. Hver verður nú afleiðing-
in þegar blóðið rennur hægt og seint uin
þessar óteygjanlegu og ójöfnu æðar frá mátt-
lausu og utslitnu kvaphjarta? Það getur
þá auðveldlega komið fyrir, að litlar blóð-
agnir festist í hrufunum; og þegar blóð-
koruin eru ekki hál og slétt eins og þau
eiga að vera, heldur hrufótt og ójöfn, er
hætt við að þau loði saman á göddunum
eins og kambar. Smámsaman bætast fleiri
við, þangað til blóðkökkurinn er fullger —
blóðæðin stífluð.
Og þetta er æfilangt mein. Því þegar
æðin er stffluð skeður eitt af tvennn: Annað-
hvort yfirvinnur hjartað þessa mótspyrnu og
sprengir æðina, en það getur valdið hættu-
legum blóðmissi; - ef slík æð springur í
heilanum er sagt að sjúklingurinn deyi af
slagi; springi hún í lungunum eða magan-
um, deyr maðurinn af blóðspýju. — Þetta
var annar mögulegleikinn. En ef blóðkökk-
urinn situr í æðinni og hún er nógu sterk
til að standast þrýsting hjartars, þáj lýist
hjartað að lokum og drykkjuinaðurinn deyr
af hjartabi 1 un«.
Dr. Helenius nefnir þessu næst margs
konar veikindi, er séu sérstaklega hættuleg
drykkjumönnum. Því var snemma veitt
eftirtekt, að kólera lagðist þungt á drykkju-
menn. Árið 1853 varð »gula sýkin* 5000
drykkjumönnum að bana íjí.New Orleans,
áðnr en nokkur bindindismaður.jsýktist.
Einna eftirtektaverðastj er þó hið nána
samband, sem er á milli langvarandi áfengis-
eitrunar og ofsafenginnar lungnabólgu.
Líka er það kunnugt, að sjálfsmorð eru hvað
tíðust meðal drykkjumauna; sömuleiðis það,
að þeim er mjög hætt við hvers konar ó-
höppum.
Eftir því sem dr. Carlsen skýrir frá, er
áfengisnautnin ýmist ein eða með öðru or-
sök þess, að sjöundi hver maður í sveita-
þorpum í Danmörku deyr á 35 — 55 ára
aldursskeiði.
Dr. Helenius endar þennan hluta bókar
sinnar með því að tilfæra það 'sem hér segir,
eftir Sirj Andrew Clark, fyrrum líflækni
Viktoríu drotningar og yfirlækui við sjúkra-
hús Lundúna:
»Þegar eg var í rannsóknarferð í sjúkra-
húsi mínu í dag og sá,“ að 7 af hverjum
10 sjúklingum áttu raunir sínar að rekja til
áfengisnautnar, gat eg ekki annað en hrygst
af því, að fræðslan um þetta mál hefir aidre
verið svo hrein og bein, skýr og ákveðin
sem skyldi. Og þegar eg hugsa sjálfur um
þetta, er mér næst skapi að segja af mér
emþætti mínu, leggja á stað í krossferð og
flyíja hvarvetua þennan varúðarboðskap:
Varið yður á þessum skæða óvin
kynslóðar vorrar«,l
Sannleika þeim, er vér bindindismenn
förum með, verður ekki móti mælt.
Menn treysta sér ekki til þess þó þeir
fegnir vildu.
En þá verðum vér að vona, að menn
breyti eftir þessum sannleika og geri áfengið
landrækt.
Þjóðin væntir þess nú af fulltrúum sínum.
Minnist þessa löggjafar, þegar þér búið
yður í þingferð næst!
- d.
Vér sjáum það.
Sflir flrnhóim.
Vér sjáuum það félagar kæru í kvöld,
að krafturinn fylgir því góða;
því nú eftir starfstímann einn fjórða’ úr öld
í öndvegi situm þar höfum völd,
og flestir oss fylgi sitt bjóða.
Því frón vort í sannleika unnið er alt,
þess andi nú fyrir oss starfar.
í haust þjóðin verklaunin veglega galt,
svo verða þau borguð oss þúsundfalt,
er blessa vort erfiði arfar.
Þessar vísur orkti br. Magnús Gíslason
ljósmyndari á samsæti því er haldið var hér
7. þ. m. og getið er hér á öðrum stað í
blaðinu. Gerði það undir ræðuhöldum.