Eimreiðin - 01.01.1974, Page 20

EIMREIÐIN
ekki sjálfur dregið þá út í hringiðuna, hefði þeir verið því
fegnastir, að engin breyting hefði verið gerð í þessu efni. En
það voru ákvarðanir forsetans, sem gerðu aðstöðu þeirra alls-
endis óviðunandi. Annars vegar voru þeir livattir til að loka
augunum fyrir stöðugri eflingu ólöglegra, hálfhernaðarlegra
samtaka undir stjórn gæðinga forsetans eða annarra, sem voru
enn æstari byltingarmenn. Hins vegar var þess krafizt, að þeir
störfuðu í ríkisstjórn til að gæta „laga og reglu“ og fullvissa
þjóðina um, að forsetinn færi að öllu samkvæmt réttum þing-
ræðisreglum. Þar við bættist, að þeim var ógnað með tilraun-
um manna í nánasta samverkamannahring forsetans til að
grafa undan valdi þeirra innan hersins, eins og ljóst varð í
sambandi við samsærið í flotanum, sem uppvist varð i júli
1973, að ógleymdri hinni opinberu áskorun vinar og samfor-
ingja Allendes í Sósialistaflokknum, Carlos Altamiranos sena-
tors, sem hét á flotann að geia uppreisn aðeins þrem dögum
áður en efnt var til valdaránsins.
Vart er hægt að hugsa sér öruggari aðferð til að hrinda af
stað uppreisn meðal ábyrgra herforingja, og þegar litið er um
öxl, vekur það raunar furðu, að liún skyldi ekki hafa verið
gerð fyrr — eins og örugglega hefði orðið í öðrum Suður-
Amerikulöndum. Þeir, sem kenna síðan uppreisnina vélahrögð-
um „ráðastéttarinnar“, hafa því engan skilning á herforingj-
um yfirleitt eða herforingjum Chile sérstaklega.
Því fer líka viðs fjarri, að hin svonefndu „forstjóraverkföll“,
sem voru undanfari valdaránsins, liafi í rauninni verið það.
Vörubílstjórar þeir, sem lömuðu helming eða rúmlega helming
allra flutninga í Chile með mánaðarlöngu verkfalli i septem-
ber—október 1972 og síðan enn lengra verkfalli í júlí—septem-
ber 1973, voru flestir sjálfseignarbílstjórar. Þeir beittu þeim
ákveðnu efnaliagslegu og félagslegu verndaraðgerðum, sem eru
sérkenni hinna svonefndu lægri miðstétta i Evrópu eða Norð-
ur-Ameríku, því að þeir áttuðu sig á því, að þeim var ógnað
með óðaverðbólgu og þeim ásetningi stjórnarinnar, sem þeir
töldu vera, að eyðileggja lífsskilyrði þeirra með ríkiseftirliti
eða eignarhaldi á atvinnuvegi þeirra. Ásamt smákaupmönnun-
um, sem studdu þá, — að ógleymdum húsmæðrunum, sem voru
orðnar þreyttar á sífelldum biðröðum og fóru liina frægu
„skaftpottagöngu" í Santiago, sem var eitt hið áhrifamesta af
fyrstu ummerkjum uppreisnarinnar, — mætti kalla þá Pouja-
disía Chile. En hvernig sem menn reyna að beita hugarflugi
sínu, er með engu móti h.ægt að kalla þá „forstjóra“ eða „yfir-
ráðastétt“ eða segja, að þeir liafi notið einhvers konar „for-
20