Tímarit lögfræðinga - 01.10.1977, Blaðsíða 3
ÍIHAKII — —
1. (í(.iim;i»i\(.a
2. HEFTI 27. ÁRGANGUR OKTÓBER 1977
STJÓRNARSKRÁIN
i þessu hefti birtist ritgerð eftir dr. Gunnar G. Schram prófessor um endur-
skoðun stjórnarskrárinnar. Þar er gerð grein fyrir viðhorfum hans til ýmissa
atriða. Vafalítið er þar um að ræða flest hin sömu atriði og mest hafa verið
rædd í stjórnarskrárnefndinni, sem kosin var 1972. Gunnar hefur starfað fyrir
nefndina sem ráðunautur síðan vorið 1975.
Eins og minnt er á í grein Gunnars G. Schram unnu nefndir að endurskoðun
stjórnarskrárinnar á fyrstu lýðveldisárunum, en luku ekki störfum. Sennilega
hefur skort pólitískan vilja til þess. Þó hefur stjórnarskránni, eins og lesendur
vita, verið breytt tvívegis eftir 1944. Þegar kjördæmaskipanin var endurskoðuð
1959, kom til harðra stjórnmálaátaka, en lækkun kosningaaldurs I 20 ár 1968
fór fram hávaðalaust.
Fáir munu andvígir því að breyta stjórnarskránni í nútímalega löggjöf, enda
má kalla, að hún sé um margt meira en aldargömul og að hún beri þess of
mörg merki, að viðhorfin hafa breyst. Þegar slík heildarendurskoðun fer fram,
er sú spurning áleitin, til hvers stjórnarskráin sé. Sjálfsagt geta flestir orðið
sammála um svar í almennum orðum, eins og það, að í stjórnarskránni eigi að
setja meginreglur um ríkisskipanina og tryggja lýðræði og mannréttindi. Þetta
svar er gott og gilt, en nær skammt. Næsta vafasamt er til dæmis, hve mörg
atriði á að fjalla um í stjórnarskránni. Vel kemur til greina, að hún verði t.d.
10 sinnum lengri en núgildandi stjórnarskrá og fjalli með nokkurri nákvæmni
um sveitarfélögin, stjórnarráðið, dómstólakerfið og helstu ríkisstofnanir aðrar,
enda slíks dæmi í öðrum löndum. Þetta hefur lítið verið til umræðu hérlendis,
enda e.t.v. ekki það, sem mestu skiptir. Umræðan hefur snúist meira um önnur
álitaefni, sem mörg hafa verulega stjórnmálaþýðingu. Reglur um þingkosningar
hafa t.d. verið ofarlega á baugi.
i umræðum um nýja stjórnarskrá geta lögfræðingar að sjálfsögðu látið til
sín heyra um allt, sem þeir telja skipta máli, eins og aðrir þegnar. Sérþekking
65