Leifur - 10.08.1883, Síða 2

framtnáK og pjóðerni simi.
Hve tengd pjóóerni og pjóStitíiga sje, get
utn vjer ráðið af því að ii'.a á paij.u tíaia cr kon
uiiga og klerka valdið var scm mest á Islaiidi,
pví jaiiit sem frelsi, fraintak.semi. (lugnaði,
hreysti og hugrekki lmignaði. linigna&i einnig
fegurðar tilfinniugu, ogum leið pjóötungunni, en
jatnskjótt, sem frclsisandinn vaknnði aptur lijá
óskabörnuin pjóðarinnar, enduri ifnaði' fegurðar
tilfinningin og þjóötunga vor iióí'it sinámsamanúi
niðurieegingunni einkum fyiir cláð og drgngskap
nokkurra mentaðrá gafumanna, scm fyrir sanna
þjóðernis og fúðurjands ást gafu út tímaritíð
(( Fjölnir,'’ ( r varð tii þcss aö vekja eínstakl
inginn, er um tíma liafói verið áiiugaJaus uro
þjóöerni og móðurmál, liinn nyji skáldaspillir
vann gagu þótt sumir yrðu hönum œfareiöir fyrir
þá dyrfsku, að segja eitt orð við rímarana.
þegar vjer gætum þess áð bið hljómskærá
mál vort .er eitt liiö elsía mni, sem uú er talað
í binum mcntaða lieiini, þár eð það á rót sína
í tungu þciiri, er kallaðist (. Sanskrit” og
töluð var fyrir ótal mörgum öldum austur í mið
Asiu, mœttuin vjer velfagua yfir því að taia það
þar eð það er hið kröptugasta og í möigum
greinum bið auðugasta og um leiö eitt bið gagn-
sainasta mál bcimsins.
En það cr aunað báleitara, sein vjci meg
um fagna yfir, þaðor, að vort kœra móöurmal
er bið fyrsta, sem að beinlínis og óbeiniínis
hefir fy.rst átt orðið 1' r e 1 s i á norðurlöndum
sem er bið áhrifa rnosla og blessunarrikasta orö
fyrii hið andlega og likamluga 1 f-f þjóðanna. Á
vora tungu mæltu liin.ir frægu í'ivisis hetjur,sem
l'lúðu oí'iíki Haraldar bárfagra norður til hinnar
snæföldnu íjallkónu og (( reistu sjcr byggðir og
bú i biómguðu dalaima skauti ” og stofuuðu síð-
an úiö lyrsta þjcðveldi á nóiðurlönduin, og
sömdu á sínu eigin máli hin f'yrstu lög þess-,
sem voru svo hagkvœm og lœrdómsrik, aö þau
geta gefið þessari mbunta öld águ-t doemi til
eptirbreytni. A vora tungu mceltu' liinir frccgu
hcrvíkingar, sern vóru konungar liafsins og í
fyllsta máta leður frœgðarinnar, þ.ar eð þcli
rjeðust- f að kanna iiiö inikia úthaíj sem í'oni-
menn trúðu að uinktíngdi jörðina, og viö þbssar
rausóknir vannst þeiin að fimia Grænlaud, Hcílu-
land, Ný fuudna laiíd, Marklaud (. nyja Skot.
land ) og Vínland hið mikla. sem er megiland
Vesturheims, auk þess fundu þeir í'iciri cyiönd
sem heyra til vesturálfu, það voru þeir sœkon-
uhgai', scin bafa'kénnt Bretúm að iíkja yfirliaf-
inu. og vesturheimsuiönnum, sem eru arfar
norðnrálfubúa að brjóta virkisvegg einveldisins
og stofna sannarlegt alsherjar frelsi á Viularidi í
vesturheimi, sem er vor eigin óðaisgrund og
breiðir brosandi út faðininn a nióti öl'lum, sem
meb risafetum kepjia hugiakkir til írelsis og
frama.
Vjer liljótu.n þvi að viðarkenna þab
hvar sem vjer sföndum að vjer töluúi oitt hið
fegursta og helgasta mál heimsins. Hver er þá
— 54. —
skylda vor? sem arfa hinna hraustu forfeðr ,leggja drykksusknp en Ioka þennan gamlakum
vo'rra*." sem ríktu yfír láði og legi. Affar liipna. ngja sinn. ( 'Bakkus ) inni f æfilöngn fangelsi, jí.
Asíumanna, sem fluttu áö aústan
vísindi fil norðu'rlauda, er það ekki-
margiróðu
ínentjin og
Jkylclá vor að vcrnda
í LOPTSKIPI FKÁ PAKiSA UBOllG
TIL MOltEGS.
í sögU4 eptii' póstmeistara Stecnaeker um
póstgöngurá Frakklandi er þjóðveijar sátu um
Parisarborg, er meðal annars vel sainin skýrsla
um loptsiglingu í'rá Paris til Noregs, ög cr þáð
in lengsta ioptsigling sem leyúd liei'ir verið
Anuar maðui'inn, sem í loptkuggiium var, Lcon-
ard Bé/.ier segir svo fiáferð sinni: ((Við lögðum
af stað 24 november kl, 11,40 mín, e. ni, í
loptskipinu Le viilo d’ Orleans ” og rúmaði þaö
hjer um bil 2,300 kubikmecer og var þvi stýrt
af loptsiglinganiaiininuni.Paul itolier, .leg bafði
að eins iitið farnesti eða lijer um bíl nægileg
í 24 kl. stutidir og.auk stjórnarpósl-ins (i brjcfa
dúfur 25 kiiogr, af aukapósti og 10 poka með
seglfestu,
og 'eíla mfið óþreyt*
andi h'.ig og ciug;’ hrna hijóihskœi'ú'tungu vora.
Vernda hana sem ætlsr lielgidóm, a ítar gimstein,
þaun óumræðilega dýrmæ.ta arf vorn, sem hvcuKi
eidui' liríð nje heriiéskja bai'a gctað grandað,
nú í rúmar 10. aldjr, sem búið cr að tala haiia
á norðurlöndum, og sem hefir margfaidlega
blómgast í skauti sögugyðjunnar, undir veindar-
bendi hinnar tignarlcgu fjallkoriu vorrar kæru
fóstuijarðar, sem aldrei nrun vcrða liötuð af
nokkrum sögnuni Islcndingi nje aí' nokkrum
þeim, sem áiítur sóma fyrir sig að vera koniiu
aí' lrinu íijal. a og ■ hrausta norrana fornhetju
blóði, freiúur en vera þý af þýum kominn, til
alls óhæfur neina vera uin ár og aldir cptirbátur
ærlegra, maiíha.
Kibru landár! verjið að eiiis fáiirir augna-
blikuin a’f. tómstundunr yðar til að ih'uga hvert
þaö sje "niíiikun fyiir óss að heita islendingar,
Og' gj ira þáð, sem cr í voiú valcli, til aö við
halda þjó ðarsónra voru m, viðhaldsi þjóöarkoStnm
ei'la sLð'fcátu, tryggð, ráðveú’.u, lireysti og
hugrekki, se'm bál'a, frá þvi íyrsta, vcrið aðal
kostii' þjóöar vonar. Muiiið aö vjer stönclum
nú a vorri cigin óöalsgrund. hihu au’óuga. Vín
lá'ndi, hinUin v'olduga vesttirhcirni.
O! islcisdingar! livár ciuin vjcr stacldir?
eruin vjer ckki emi staddir á vegnmótum JjHs
og myrlcurs lávi/ku og þekkingar? tnunum eptir
orðiiin skáldsins bg l'úifuin að nota [. au öfl.
sem að cril osslcii'ð þá niun ekker't í vegi okkar
stauda” því ((þáð cr heimska og fáfræði hjc-
giljur deyf'ö, sein að harðljötiar sál vora cg
anda,” Not'um hicntáljós vesturheifns af aleí'li
jærum allt, sein setur orðið oss -tii gegns og
góma, cn metum vort cigið þjóðenii og tuugu
svo mikiis, aö arfar vofir, nvégi ótal margai
alclii' standa lljcr sigrihróssurdi yfir þvi, að vera
af iiinu forufsIenzKa hetju blóði, sem hofir þegar
h'el&tð takmörk frc'lsis og ófrelsis," og íáliíö tíð-
'iinpTi’iTamaiidr' stór‘0 lýrir írægb "og' mamuláð.
yje tunga og*þjóöerni samtengd, þá sclj
um livorugt fyiir hjegónra. Tölum' og rituui
svo óblahiiaö mööuriiiál vor't. sem unt er, hreins
um burtu útlehdar villur, láti'.m ' hvert mál
ciga sitt, gjöruui sízt móðurmáli voru svivirð-
ingu. Leggjum líf í sólur í'yrir s œ ui d,
f
1111)1 því fangdsi, ' sem lionum verður aldi 4
I framar a^lurkvasmt úr. það vær i drengile, i
gj d't- að scgja ópinberles a skilið við hann, þ;,J
vrnn' alln þjóðimii til mikilla fi'.Hiifara og sónia.
Yóur þykir það máske nokkuð bart að faiu
':vo. illa mcð lianr, sem þjer bafið svo I
dvalið
C)l,
bjé, og .finust haim hafa stytt yður .mu a
siuncl, cn hvað var hann? í'óisk citur padda í
fiærðarbúinngi, srm kvaldi sakleysingja og eyði*
lagðialít gott og fagurt, og or þá nokkur eptir*
sjon í því aö slita sig fra,hrmmr? nei, alls engiu,
peö vceri gleðikgt aö scm ficstir iklœcldu-t
brynju lireystinnai' 'og stöougleikans, og ica: u
þennan bulda óvih að velli. það cr hörmuk'.t
aö viía 'tii þess hveruig sumir fara með sjáil.i
: ig og aðra, -þoir steipa sjer i eymö og volæl i,
jiVþcir steipa sjor I dauðan. Hvað or lií' drykkju-
mannsini! Ótfcalogt ovcður á óig'andi sjó og „ng'.
istar dauðatís vein. þú unglingpr! scm sýnkt
i aí'a bjarta og 'fagra framtið. l'yrir liönclum,
varaðu þig aö vera cigi sjáifur orsök i aö þ.ið
dragi upp skýi'ióka á liimiii lil's þins. <j! liv..ð
liefii' drykkjuskapurimr í för með sjer? penin. a
eyðslu, órogiu iUyroi. ála-y já alit það vesta,
sem í heiminum er; það gjöra smnir sjer það
til dceg; astytíinga, cða rjettara aö gamni sí.-.u
að faia á vcitinga Iiúsiu til aðhlrekka, [k ir^____
gleyma sjálfum sjer rjett á uiuðan á því stendur,
eu hver oru eptiiyköst n? Á hverju má drykkjuin,
ciga von þégar luum hcmui' bcim, sumir máske
verða íýrir leiði'Og biíuryrðuni konu sinuar cg
er hann þá nuöur tij aö st.ihdast það? n:i, j %
cr hrœcld mn ekki, sumir aptur hitta konur
sín-ir grátandi meö haimatölnm yfir óiáni sinu,
liúir cr altt of viökvæm til að [jola þa.ð, hún
bíður skjálíandi optir þjer ögœfusami maðuii
og cr hræcjcl að þú verðir viti þínu l'jær cr J.ú
kennir heim, þettað er óttaleg stund og bet. r
það vtíéri eigi opt. lleföi eigi verið betra'lýi :f.
þig að hlústa á henuar í'ögru og viokv'œn.u
horfa á licrmar blíða bros, cn það sc:a
iieyrir eru ramia'töiur og hórfir ,á licnii ?r
harhiþruíigna svipV'væ'i-i ekki bet'ra að brcyta
öðruvisi? ci' það ckki skeintilegra að glcðja ei.a
græta? og er það ckki skylda sjerhvcr.s nianus
að gjöra Uíið svoijett og yndælt sem hægtrcr?
jú, sannarlega. Bak'kus cr orðinu gamall or
vei'ður býst jeg við övðugt að grajahanu djújub
lianu er likastur því, scm gald a mönnuuum v r
lýst í gömlu skrök'söguhum, þó þeir sýndu
hvcrfa ofyn í jörðina', þá komu þeir upp ajrt.ir
i annari og öfugriátt, ein; er Bakkus honu kem c
þar i'ram, srin mcimslst eiga han; voii, en aptur
þyki nijer það hart að monn skuii ckki íáu
skynsemina ráða, nci, hún má ekkert þeto r
banu er annars vegar, og er það iniuuiu skilningi
ofvaxið.
En hveruig stendur á þvi að ungíin<m
o
,þÚ ÍIÚ
NOKKÍJK ORD VIHVIKJAnDí BINDINDI.
í 3-5 • 7 og 12 tölubl. Lcifs stanchi
gi eiuar nm bindindí óg álít jeg það mjög þarf-,
icgt að Lcifur láti til sín lieyia í þvíefui, það ?°ih cr ekkeithueigður fyrir vln verður aðdrýkk,a
ínuu.vera eitt með framföruin íslendinga að af- luaa111' poið tu,vui hiuu fraur að lrugsa til þc.-s,
hana ér iíátiúrlcga meö viimm sínuin og kun'i-
Við fóruui upp nieð hægum, suðvcstan vindi og
stefiulum í norðvestur cða lijer um bil til Saint
ValQfy - sur - Soinme. Um . miðnætti var ioft-
skipið komið 800 met a liátt og l'ór þá að síga
aptur við ncjcldumst þvi tii að kastá, útbyrðis
2Jý poka af sancli til þoss áðggeta k'ómist 1,000
til 1,200 metcr upp, cða svo að rið gcptum i
við hötðum heyrt er af öldugaugi, víð álitinr
oss þess vegnu því r.ær í'rá og sendum fósturjc.r. u
vorri kveðju í siðasta sinni,
líj/ iOJý . Yfir binu rciðiiiidi haí'i ,ín
j pcss sjá nokkra strönd felum vjcr css gu i
áhendur. Ois kom til hug?r að senda vorar
vcrið óhræcldia við kúlur þjóövejja, sem skut.u.lsiöustu ,v' e^',u n,t'® einlivcrri dúfuimi okkar, (U
á okkur nokkrum skotuin að þcss að skað'áíTar sv0 miki) að við hœttnm viö þuð
1 -100 nrctr
jog ijctum þcer vera kyrrar í búri sínu.
Kl. ll.'.j. Við erum jafnhátt og ádur
þokan er' miiffli og viö sjáum fjolda skipa, cn
frá jörðu ogja,,ar tdraúnir okkar ti! a&'geía þeim til ky.niia
jneyð VOra, eru ái'aiigurslausar, hin fjarska fnð,
KI, l 'J cr komin þykk þoka svo við iseni ^ loítbátnum-cr<ibannar alla hjálp. Bátstjór-
sjáum eigi ti! jarð'ar, við licyrum all inikinn’linn ræ-ur páð aí að kasta stai'n togi bátsins út
hávaða líkast því, scm
biautai'Stöðvum.
Kl. 6J4 lol'tbátui'iuu cr
Kl. 12,'ú' erunr við komnir
upp, nöttih óvanaléga björt.
Kl. 1 erum við 2,700 meter
á þeiiri h’æð crunr við'til da^s.
frá jörðu og við sjáum ckkert land heldur sjó
syo laugt sem augaö eygir og hávaðiuu, sciu
við væiuni nærn járn jog íreistn t>l skip kyinii að gcta náð f það. cn
íþað kom að engu halcli og nreð talsvcrðri fyriv.
um 1400 meter höfn urðum við að draga strcngin upp aptur.
Kl. 11 "| . Stórt skij) vestur af oss liciil'
orðiö vart viö oss og.skýtur úr fallbyssu,