Leifur - 09.05.1884, Blaðsíða 1

2. án’. Wiímipeg, Manitoba, 9. mai 48§4. Nr. í.
Viku])la(3i(3 „L E IF U Rl‘ kcmur út á hverjum ios'iulcgi
:i (1 fo r fa 11 n 1 a u s u. Árgangurinn kostnr §2.00 í Amci í ai,
cn ö krónur í NorJnrálfu. SOlulaun einn tittundi. Uppsign
á blacinu gilclir ekki, nema me'J 4 mánacJa fyrirvara.
T 13
i s 1 e n «1 i n g: a á JF r ó n i.
þar eð vjcr hötum heyrt hversu þjer hafiö
vcriö aöþrengdir um þcssi síðustu ar, þrátt
fyrir tilraunir yðar aö bœta stjórn landsins og
etla framíarir manua a allan veg, og þar eð
meö þvi hefir komið i ljós að það er ekki
stjórn eða lögum landsins svo mikið um liag
yðar að kenna, eins og fátækt landsius sjálfs
og óbllðu nattúrunuar. sem llýtur af' af>t«ðu
þcss og aldrci ma úr bceta, fyrir það að vjer
sjáum hversu þjer hljótið að berjast af alefli
til að geta haldið við liíi, og sömuleiðis liljót-
ið að verða upp á gjafir útlendra komnir;
virðist oss því að ekki megi lengur svo búið
standa, hcldur sje nú brýn nauðsyn að brjóta
hlekki þa, sem hafii iegið á þjóð vorri um
þúsund ár.
En uður vjer sýnúm fram á hversu þessu
n.á fram koma, viljurn vjer fyrst fara nokkrum
orðum um ástand íslands.
Vjer biðjum yður að raunsaka hvort eptir-
fylgjandi skoðanir sjo rjettar; 1. Að það er
skylda hvers, að gjöra sem mest hann getur
til gagns og góða. 2., að til þess útheiintist
menntun, vcrklcg þokking og andleg visindi.
3 , að menntun og framfarir er ómögulegar án
fiármuna. 4.. að aiiðæfi fiíst ekki. ne.na þau
sje til 1 landinu, eða virði þeirra, 5., að
þau lönd, sem eru auðugust, eru bezt löguð til
framfara og meunlunar, eru þau, sem vjer skyld-
um sækjast eptir. 6., að jörðin er sköpuð
fyrir manninn, og allir hafii jafnan rjett til
hvers lands sem er. et' ekki er áður eign
aunara. 7., að, ef lönd eru þvi ónumin, þá
er það rjettur vor, nei, skykla vora að ílytja
til þeirra, ef vjer verðum sællimeöþví. 8.. ab
sönn ætljarðarást er þ j ó ð a r a s t og það er
skylda hvers að sjá um, að þjóð sinni verði
fyrst borgið.
Viðvikjandi Islandi, þá munuð þjer vera
nijer samdóma, að það sje svo fatækt og
hrjóstugt og óblítt, að ómögulegt er að það
geti nokkurn tlma náð hárri mcnutun, nje
fylgt öðrum löndum í framförum; svo hall-
ærasamt, aö við liggur að þjer með allri at-
orku yðar sjeuð samt í hunguiucyð á hvorju
ári; að svo hofir langt komiö að menn lial'a
lagt sjer llest til munns til að reyna að lengja
lif sitt. Ilve mörg hundruð, nei, þúsund hafa
dáiö úr hungri og af leiðandi sjúkdómum,
ljetuui vjer yður 'jálfa segja, þjer hafið rcynt
að bœta hag yðar á margan hátt, 1 búnaði,
iðnaði og stjórn. þjer vitið sjálfir að stjórnin
ein getur ekki gjört landið auðugt, hún getur
að cins farið vel með það sem tii er. Ómögu-
legt er að koma upp iðnaði, þar sem engin
kol nje málmar eru, nje skógar svo vinnandi sje.
cn allt þarf að kaupa. Búnaður getur okki
tekið framförum þar sem náttúran er svo óblíð.
að engin korntegund grœr, og grasbrest má
óttast á hvcrju surnri.
þjer viiið hve mikla auMegö stjórnarbótin
hcfir veitt yður. það væri ekki til mikils þótt
þjer væruð óháðir Dönnum, landið yrði sem
hiueað til. Ekki bœtir heldur Danaskuldin
mikið úr högura yðar, því þótt þjer fáið
nokkrar þusundir á ári, niun það fljótt sökkva
I sjó útgjaldanna þegar til tslatids kemur.
Euu fremur gjafir þær, sem velviljaðir menn
hcima og erlendis safna fyrir yður, þótt það
sje nauðsynjavork til að iáta íbh. ekki deyja úr
hungri, hœtir það að eins i bráðina, og af-
leiðingarnar er langt frá góðar. Slikar gjafir
gjöra nienn að þurfamönrmm, «ð ómögum, að
bjarga sjálfum sjer, og lækka. menn i augutn
sín og annara. þegar við þessa l'átækt, volæði
og eymd, hcetasl þungar ulögur, skattar og
skyklur til prcsta, iækna, Jöglr.'ama, og stjórn-
ar, þegar þetta liggur allt á balú hins þjáða
og kúgaða almúgð, sem valla '§etur unnið sjer
inn nóg brauð, þá er ekki von að hetur fari
en fer.
k þjer hafið yfir 100 prejmköll, -Jækna í
liverri sveit, sýslumenu í hverju hjeraði, og
þar að auki amtmeun fyrir ut:u, a!la þingmenn
og aðra embættismenn', Og ‘jti’lan þonua her
á meðal 70,000, sem valla ciga neitt nema
hraun og blágiýtis íjöl). það er ekki svo
að skilja að vjer höldum á móti yfirvoldun-
utn, Embættisuieim eru gágnlegustu menn
þjóöariunar, ef þcir gegna fskyldu sinni og
eyða ckki timanum í svnlli ogaiðjuleysi, það er
að eins náttúrlegt að menn vilji komast lil
embættis, þvi' þaö er að minnsta kosti betra,
en að púla(!) cins og veslings almúgirm, þeir fá
llka laun og eru virfir af þjóðinni, -jafnvel þegar
þeir eiga það ekki skilið. Aö öðru lcyti er '
líf þcirra ekki öfundarvert, þoirra laun, þó of
há l’yrir bláfátækan almúga, gjura ekki betur
cn horga fyrir fæði þeirra og klæði. Flestir
prestar, sem eru — cf góðir menn — gagn-
legustu megnirnir, þuría sgkii^sinna lágii la.una
að taka jörð til ábúöar. Fáir lækuar cða
sýslumenu hafa orðið rikir af launuin slnum.
Húsakynui eru optast að eins kofar. eða það
sem menn hjcr í landi mutidu kalla hrof, þar
aö auki hljóta þcir að bcra áhyggjur og stuncl-
uin álas almúgaus,
Margur vinnumaður lijer liiir miklu betra
lítl í tilliti til fœðu og klaiöa, að vjer ekki
neOvum frelsi og ánægju. Margur vinnumaður
vinnur sjer inn frá 800—1000 krónur á ári,
margur iðnabarmaður frá 2—4000 krónur, þar
sem prestar fá Irá 3 —1G000 kr., en lögmenn
fiá 4—120,000 kiónur á ári fyrir verk sín.
Vjer ht.fum ekki gelið hærstn laun hcldúr,
þetta sýnir aö embættismenn íslancls cru ekki
öfundarvqrðir þar sem þeir eru, jafnvel þó al-
múginn beri of þuuga byt'ði. En, það sem undra-
vert er, er að þeir embættismenn. sem hafa náð
inenntun og farið til aunara landa, skuli ekki sjá
að þeir gætu betrað hag sinn, ef þeir vildu til
rcyna.
lljcr í landi getur hver velmenntaður mað-
ur unniö sjer inn að minusta kosti 2800 do!l. um
árið, þótt. erlendir. og eptir liaun hefir verið
hjer um hrlð, go.tur liann uunib sjcr hið sama og
hjerlendir menn. þjóð þessi er ungog djorf, og
veitir öllutn viljuguih mönnum góða viðtöku.
Prestar fengju einbætti lijer, svo lljótt sem þeir
lærðu máliö, sem að eins tæki tvö ár. A þeini
tJma gætu þeir kyunt sjer landið og háttu manna
og yrðu eins vel færir og hcima.
þjer skólapiltar! scm cigið æfina fyrir yöur, lát-
ið ekki gamlur skræður og harða bekki halda
yður föstura. llvað gagnar gríska og latína nú
á dögum, þar sem vþindi þessarar aldar brcið-
ir ljós sitt ylir heiminu? Lœrið af Rómverjum,
sem fóiu frá Rómaborg til Athenuborgar til að
ncma listir Grikkja, skilji'ö eptir latínu og grisku
cii leitið vlsinda í öðrum löndum, á þýzkalandi,
Englaudi og Frakklandi, en hægast er að ná
hárri menntun hjer í landi.
Hvort er betra að setjast aö heima á íá- |
tæka Fróni. þar sein hver samvizkusannu' em-
bættisinaður hlýtur að linni til þess að hann
þarf að taka laún ÍVá fiitækuui bæ«4.um, • aö lifa
þar í hálfjrjörðum dofa ogfiitæV' öa l;oinr
tii þeirra landa, sein gefa h/crjum ,lu,;' ...
manni ombætti og gób laun, á meðal 1 ámt i':
aðra. auðuðra og göíúglyndra maona.
þjer lærðu menn, komið út í straum heiúis
Ins, og látið sjá hvaö þjcr gctið gjört, hjer er
stærri verkahringur, meira tækifieri tii fram-
kvænida, tignar og viröingar; þjer stauijið víst
ekki á b.aki ólærðra mauna, som hingað hafa
komið, og alla'ó sjcr ménntunar og orðstýrs.
En aimúgimi er sá hluti tslendinga, som
helzt þarf hjálpar. þjer bændur. se n berjizt á
hverjum dogi viö að fæða yður og !ch?' a, sem
lifið við vosbúð, kulda, þrautir og þjáningar,
en samt halið ekici nóg til að fæð.v Qólskyidu y
í r og vinnufólk, nje gjalda þeim sem vera ber
nje komist hjá skuldum, og þar á ofan hljótið
að borga þunga skatta og útgjöld til ýmsra stjetta
þjer, sem á hverju ári megib húust við grasbresti
við hörðum vetri, scin drepur fjenað yðar. við
íiskileysi sstn eyðir þeirri björg. við haíís. sem
útilokar verzlun og alla hjálp. Iívað lengi ætl
ið þjor að horfa á eigur yðar rírna, og slculdir
yðar vaxa? Ilvað lcugi viljið þjor horfa á fjöl-
skyldu yðar sparlega fædda, og illa til klæða?
Hafið þjcr ekki sjeð nóg af harðindum og dauða?
Hvaö lctigi viljið þjer freista forsjónarinnar, og
sitja kyrrii'þar sem næsti veturiun verðnr, ef til
vill yðar síöasti? Eru ekki nógu margir dánir
úr.Jiungri og eynid? Fyrir sakir sjálfra yðar,
kona og barna, flýið og bjargið lifl yðar. Fvr-
ir sakir skyldu yðar til h'ms liærsta; bjarglð þeim
sétn enu )ifa. Sjáið þjer engau veg? Eruð þjer
framar bnndnir að lifa a!la æfi yöar á Islandi,
en þjer eruð aö lifa á'fæðingarstað yðar ? íl'iliö
þjer eklci dugnað til að koinast til annara landa?
þá eruö þjcr á eptir forféðrum voruni, Haldið
þjer áb Ingólfur gainli og aðrir laudtnámsmenn
mundu nú siija kyrrir? Ilalið' þjcr ekkcrt lært
í þúsund ár, eða liolir yður fariö aptiu? Ef
svp, þá er timi til að vakna, tlmi til að'sjá yð-
ur borgið áður drcpsótt, eldgos og hallœri drepa
yöur niður.
þjer getið sjálfir sjeð hverjuin það er til
góðs að þjcr hjalpið yður úr nauðuin yðar, þjer
getið sjeð nð þaö er lítill ágóði fyrir lönd þau,
seui þjer ílyttuð til að fá yður, því það cru
nógir aðrir. þjer eruð að eins 70,000 eða lllið
meira en kemur stundum til Nýju Jórvikur, á
einum mánuði, og að eins um helming þess sem
til Canada llutli árið scin leið. það er fyrir
yðar egin skuld, og vegna þess þjcr eruð lands
mcnu aö vjer ritum yður. Vjer getum gjört að
eins lftið, allt kcmur undir yðar egin atorku og
framkvæmd. Enn þetta getum vjer gjört. sem
hingað erum komuir vjer getum ráðlagt y?lir
og leiðbeint. og ef þjer viljið þekkjast það.
getum vjer nokkru til vcgar komiö. Vjer get-
um gefið yður nákvænta lýsiugu á byggilegum
lönduin o. s. frv. En þjer þurfið samt að reyða
yður sjálfii að mestu leyti, enda er það bezt.
þjér þurfið aö rísá upp og framkvæma áður ol-
seiut verður.
L ind þessa ríkis eru góð, enda fyllast þau
þúsuudum saman á hverju á,ri. Innan iarra ára
j verðm ómögulégt að fá gott land, nema ineð
háu verði, að þaö getið þjer ekki. Enu þá má
fáágætis laud ókoypis,' eiiú má fá vinuu við járn-
bráutir og opinher störf, að fám áruuv verður
mörgum þeiui lokið. Innllytjendur frá öðrum
löndum fylla landið, svo að þá vcrður ómögu-
lcgt að 15 Jaud nje vinnu. Viljið þjer bíða