Leifur - 30.10.1885, Blaðsíða 1

i\r. 24
Winnipcg;, Manitoba, 30. okt I»er 1885.
VI„L t' IJ /í“ kcm'.ir út i hvcrjum fsstu efe
ftj l'o r l'a 11 u 1 u u s u. Árgahjftivinn kostur $2.00 í Amoríku,
Oi S kr'mtir í Nordtirálfu. SHulaun einn áttumli. Upps'Vgn
ai bludiiiu í?iiilir e k U i, nemti ined 4 máuada fyrirvnra.
Asii’ip
ní fyrlrlcstri u»n Manitoba, er lierra F. 13.
iiider.oii Iijolt <\ Fraiuíarnfjolafrsltúsinu
1II. olil iilic r.
I.
Afst*)Sa lamWns og slærft: Landamæri
M itii'oli ifylkis ern unn pá nokku’) óákveMn að
austan og norðan, en venjulega er talið au (ylk
D l'g'ji á milli 93 stigs og 30 iniu og 101 st. og
24 mln v 1. og a miili 49 og 52 í-t. 54 iniu, nl ;
Il ita' mál pess er pvi um 95000 feihyrningsmilnr.
Lindslig: Lmdið er alit sljett lnílendi,
hj.»r nm bil 2000 fet lyrir ofan sjavarmal, skipt-
ist pað I 3 aðalhluti, 1. austur hálendiö frá
anstiiilandanueruuuiri til 96. st, v. 1 ; er pað allt
liæðótt og skógi vaxið. 2 Rauf árdalurinti, slj' tt
lendi mikið, er liggur fiá hálendinu vestur til
M mitobavatns og er pvl um 12,000 ferhyinings-
njilur að slærð 3. vesturhálendið, liggur pað
fyiir vestan Rauðardalinn og alla leið vestnr fyrir
landamæri.
Eng.in etu fj ill svo telj.iudi sje; að eins háax
h-jeðir hjer og par, fem kallaðar eru lj"ll. Suð
ur við landamæriu liggja reinbin .íjftll hjer nm
bil frá a.istri til vesturs, frá peim liggja hæðir
nokkrar til n. n. vesturs. lfjer um bil 250 m 11-
fir vusCui' inyfidh pær aÆti?r51.i -voiúibnhndi.
iiis. í peim b'ggja Uiding Mountuiiis, Duclc
Mountuins og Porcitjiine IIills.
Ár o” vötu. llinar hnUtu ár eru: Rauðá.
o
er helir upptök sln nálægt Itaska vatni (par sem
Mi«is-ippi lljótið licfir upptok slu), fellnr hún
ÍVi»t í.otðiir uni Handarlkin, pá gegnum Maui-
loba lijer um bil 100 uillur og fellur 1 su'ur-
e.idi Winnip gvatus. AOal auki hennar er Assiui
boiue-ain; hellr hún upptók sln 1 Poicupinehæð-
um, fellur fyrst 1 suðmaU, p .r lil auka á henn
ar, Qu’Appelle-áin, fellur 1 haua, nalægt ves'.ur
1 m iaiinerii.ii Mani'oba. paðau liggur iiún m ð-
anstur um vestur hálendið, par til Souiis-áiit,
er kemur að suövestan, fellur 1 liana; pá beygir
húu I au turátt og fellur um pveran Rauöárdal
Og 1 Rauðá geguuni Wiuniptg Læ. } á er Wu .
i.ípeg-á, er keuiur úr Skógavatui og hd'ur 1
Wiiiliipegvatn suöaustanvert
lliu hel/.tu vöin eiu: Wiunipegv.-.ti), er
li'Xgur norður af liau. árdaimun IVá suðri til noið
i.rs; er paö tialægi 300 mllur að kngd og bieidd
pess frá 5— 60 mllur. Fimnitlu uilb.m vestar
ligvja f'á sufri til uorðurs, Manítob.i vatn og
Like Wiuuipagosis; livort y ir 100 milur að
leiigd, A austur laudamæriim Manitoba liggja
Skógavötn (Lake of thc Woods) og RúnyL ike.
darðmyuduu. Austuriiáleudiö heyrir til
hinni fvrstu heiinsöld. sem kölluð ur Azoíc Hge
( yfi eid), Eru jarðlögiii austur l'iá Skógavatni
samskouar og með Iram Lawrenee-tljótiuu. 1
kringum vatniö. til norðurs og vestur að R,auðar-
diluum, em pau samskouar og jarðlögin kringuin
Jliiion vatii. Rauðárdaluriun og landið með
fram vötuunum heyrir til hinui annari heimsöld
og hefir pvl verið 1 djúp sjó löngu eptir að aust-
uthálendið var purrt land. Sýna steingjörfiugar
og j.irðtegundir að jrrðlögin til lieyra Selurittn
og Dcvonian tiuiabiliun. Vustursljettan heyrir
til hinni priðju aðal heimsöldinui (MevozotcAgc)
op helir pvl myndast seinua enn Rauðárdaluriun.
Syna jaiðlögin í Riding Mouiilaíu’s, Duck Moun-
tains og öðuim stö um að llatlendi petta lieyrir
einkum til krltaldar-tlmabiliriu.
Jarðvegur. í austurh,'eudi iu. p»r sem
Lawr uice og . Huron jarðlögin eiu og jarðteg
undir einkuui Granit ,g Hornblande er jarðvegur
mjög punnur, grýttur og lltt hæfur til akur-
yrkju, nema 1 fáum stöðum, svo sem; við Rainy
Lake og Skógavatn og sunistaðar par sem árleðja
liggur yfir.
í Riuðúrdalnuin eins og sagt hefir verið,
ciujarðlögin djúpsæ myndim og rík af organiskum
juðtegunduin, einkum kalks'eini. Eíri hluti
jarðlaganua er mj.ig suudurleystur af vatni og
veðri og hefir Hannig myud.ist djúpur l.-ir mjög
feitur. sem cr cinnig lijtr o- par s m dandaður
ár leðju; yfir pessu liggur il">kk mold fiá l—2,L
fat að dýpt; sumstaðar dýpri o; sumstaðar
grynnri, er myndast helir af organiskum efuum
juita og dýra og er pvl mjög frjófs iin. Skýrsl-
ur sýua, aö jarðvegurinn i Riuðárdainum er feit
ari etm 1 mörgu'n löndum, sein fijófsöin eru tulin;
hefir hann tiltölulega mikið nf peim efnum. ei
nauðsyulegii't ern til jarðargróöa, svo sem; Soda
Nitrogen og Phosphate. Jarðl.ig vestursljett-
uiiu'ir lieyra einnig til djúpsæ myndun; eru pau
r<k af oigatii-kum efnuin. en par sem pau eiu
ýngii, eru pau ekki ylir höfuö eins sundurleyst
og eru eiunig sendnar', Eius og 1 Rauðárdahi-
um. er jarðvcgurinu dökk otganisk mold frá
til 2 feta eða meira pykk; undir henni leir, viða
nokkuð sendinn, margra feta pykkur. ,
Loptslair. er pað sem kallast megiiilands
lopt-lag, heitt á snnii'um, knlt á vetrum, purrt,
ilieÍlll, ðu4fl li?L ug hj'i lt. - L^.^r; nLíöðuiini ii
hnettiimm ætti loptslaií i M-.nitoba að vera likt
og á norfur Fiakklandi o-r naö pý'zkaiandi.
Hclztu orsakir, sctn brey'a vei inlaginu eru: hæð
yfir sjávaimál, staba pess 1 miöhluta ineg-
iulailds, fjailægð frá sjó og ujörvöll flutneskja
landsins. Af pessu leifir, að á sumruin er mjög
heitt og á vetrum mjög kalt; regnfall ekki all-
mikið, vindar sjaldgæfir.
Eptirfylgjandi cr mtðalhiti, eplir veður-
skýrsluin ylir 14ár:
Hiti um 3 sumarmáimðiiia 65 st.. uin 3
haustmáimðina 33 st., 3 vetrarmánUðiiia, minus
2, um 3 vorináuuðina nuims 32. R '.nfailer um
14 puml. snj ifall frá 50 —60 pumi.; sólfar og
heiörikjur iim helming tiinaus; viiidhraði 9 milur
enskar á kl. stund.
Afrakslur landsiir. Steiiiai IhF', Máiuiar
liafa fundist ailviða, tn ekki ha gt af> stgja hve
arðsamir riámar kuni.a aö vtiða ID/.t hafa
máltnai fundi,t 1 aiiStnr hlutanum, svo sein:
Mica (gagmær skiiu.-teinn) og tulc við .Skóg.i-
vatii. Járnnámat' hafa verið opnaöir á Stórey
1 Wluuipegvatni, kul með fram Souri, ánui 1 suð
ur-Manitoba. Mikið aí ágætuiu kaiksteiui viða
1 Rauðúrdaluum. Guil og siifur htfir fuudist i
ýmsuin stöðmn. sumstaðar gullsaudur 1 ám, en
óreynt cr live mikil guægð tr af p> i.
Jurlarikið. A au'tiiihúli'udinu og 1 norður
Maiiiloba eru allmiklir skógar, en smávaxnara
er tiuibiiö heldur eun í austurfyikjunuii.. í
Rauðardalimm eru einuugii smábelti með frain
ám og lækjum; á vesturhálendinu líkt, cn all-
mikill skógur í fjöllunum. Ileiztu tegundir eru:
Eik, askur, almviöur, fura, biiki. poplar willow
o. 11.; bæð trjúnna frá 50 - 100 f-t, pvermái frá
6 puuil. til 2 og 3 fet,
Úteljandi grasategiuidir skrýða sljuttuinar;
engjagras or frá 1—3 fet á hæð, stundmn 5 fet.
Meðalhiti sumarsius er hinn licntugasti fyrir liin
ar ýmsu korntegundir, ar vaxa ylir liöfuð ágæt-
lega, Ilveiti t, 'd ; gefur 1 góðmn áruin 25
bush. afekrunii hjer og hvar 30; hafrar 45 til
80 bush. Allskoriar rætur. svo sem: jarðepii
og rófur vaxa lijer betur enu ínokkru öðru fylki;
jarðepli gefa um 300 bush. af ekrunni. Siná-
ávextir, svo sem: krabbepii, kúriuur og fjöldl
berja teguuda proskast ágetlega, en epli bafa
enn ekki priíLt. enda iitið verið reynt við að
rækta pau.
Dýrarikið. Hrygglaus dýr óteijandi; liin
skaðiegustu eru engisprettur, hafa pær komið 5
siunuin ú 60 ára tíinabili. Tvær llugnateguudir
ern hjer, sem ásækja kvikfjena't. Hiycgdýr.
Ilöggorinar fúir skaðiegir, cru helzs skröltormar
peg.ir vestur dregur. Veiðidýr eru allmíirg. svo
sem; Moose-dýr, birnir úlfar otrar, bjórar
(Deuver’s), reiir C'. s. frv. Fuglar eru hjer af
mörgum tegiiiidum, bæöi viiitirog tamdir. Fi.ki-
tegundir márgar i öllum vcituutn og ám.
II.
jijóðfjt lagið. Fóikstala er nokkuð óákveðin
en ætlað er at húu sje ytir 100,000; ilest Cam-
diskir, bre?kir, franskir og allmargt af annara
ianda möniium auk intifæddia. Landið hayríi
tii Hudsou G y fje). par til 166;) —1870; varð
M..ui:oba pú fylki og samfeinaðist Canada
Stjóuiar 'skipun. Fylkið tilheyrir Canadi-
veidi, cn hefir sjerstaka stjóm, S -ndir 2 menn
á öldungapingið, eti 5 ú pjóðpingið I Ottawa, I
fylkisstjóniiuui eru: Fylkissljóri, franikvæmdar-
ráö og iulUiúaping, Frainkvæindarvaldið ei i
höndum fylkkstjóra, íiamkvæmdarráðsins og
sveitanefncli. Dómsvaldið er i höndum ýmsra
síjttki.er IVlkia'.i .-kipt 1.3 umd.fimi cvg^Jsc+lir
livert siim rjett, t-u fylkið eiun aðalyfirrjett. Ljg-
gjafaivnldíð er i houluui fu ltrúa iug-ius
Menntun J>jóðskó!ar er i 1 >gákveðnir 1
hverju pvt byggöailagi, seui heiir 10 börn á
skólaalclii, er pei n viðhaidið af op'iiberti tje úr
fylkis-jóíi, ásamt sjersfcokum sköttum er lagðir
eru á skól.iun.dæmin í hverri sveit. pá eru
ýinsir aðrir skólar, svo seiii: Academit s Co-iv'iits
Colleges og einn há-kóli auk ýms:a emb ettis og
gagi.fuefa skóli. A pjóðskól umm er hver
kennari skyldur uð skipa bönmm 1 diildir eptir
ahlri og hæfileik im; hver deil i hefir vissar fræöi
greiuar. perákveðuu greinir sam kenin skal,
eru: iestur, s’.uipt og reikuiugur, en-k uiáífræði
og stiil, landafiæði, saga Caindaveldi-, uppdratt
iirlist og uudiiutaða til s nigfiæði, eiúnig llkains-
æfingar Aukafræðigreinar ern: fyrsta atriði í
bói.færslu, lestrarlist og mæli'igaiVæ'i. bókstafg.
reikuingur, jaiöf.'-æði og efn fræði eða eðlisfræöi.
Kiikjur eru af inorgiim trnarbragðifiokk-
um og allar j ifnúj ilsar. VrentsmRjui cr óbuud-
in, Og eru aiiic frjettablaða gefiu út ýins tima-
rit, svoscin: búnaðar, iðuaðar og ver/.lunar rit.
auk kirkjurita o. fl.
Samgöngur. Auk yatuanm og stóráima,
Rauðá og As-iniboine. sem til satnans ern skip-
g.‘.'Dg inöl'g hundruð miiur. liggur Canada Kyrra
liafsjárnbiautin pvert \tir fylkið og frá henui 6
aörir. júrnvegir; til samans yíir 80') inilur að
leng l, Hraðfrjettapræðir liggja fram og aptur
nm allt fylkið. l'óstafgreiðsla ei allvel á veg
komiu. Ver/.lan hefir vaxiö árlega og uemur nú
mörgum milj. doll. áilega. Arið 1883 var verð-
upphæð útílutts varnings 4,000,000 doll. og inn-
flutts varningsað pví skapi. Af hveiti eiiiu vorn
útllutt 1,600,000 busli. Síðan hefir hvcitirækt-
un aukist mikið, og cr nú ætlást á að í ár verði
útllutt yfir 7 miij, bush, Manitoba er viðdyr
Norðvesturlandsins, cr pvi aðalverzhinarfarvegur
milli pess og austurfylkjanua. Ef lludson l)ay
bi autin vcrður byggð mun ver/.lun aukast mikið