Hænir - 29.08.1925, Síða 2

hæni r
)) telHÉ 1 ©LSEM ((
Seyðisfiröi
hafa fyrirliggjandi:
50”
Hveiti Rúsínur Hessian 8 oz.
Rúgmjöl Epli, þurk. Bindigarn
Hrísmjöl Apricots, þurk. Saumgarn
Sagógrjón Gráfíkjur Ullarballa
Haframjöi Döðlur Þakjárn
Hænsnabygg Handsápu5teg.ód. Þaksaum
Sveskjur Sóda Þakpappa.
5®X5)<2XS>caX5)<23C5)<53S
VERZLUNIN ST. TH. JÓNSSON S
hefir umboö fyrir:
Brunaábyrgðarfélagiö „Nye Danske"
Lífsábyrgöarfélagið „Danmark“
Sjóvátryggingafélagiö „Danske Lloyd“
— Munið eftir að tryggja bæði líf og eignir. —
?<2xsc2X5)<2X5)c2X5)®<ax5><ax5)<ax5)<aac5)caac5)<2ac5)c
Snoðkollamenningin
kyljan-laxnesska.
„Halldór Guðjónsson og þar að
auki Kyljan og Laxness“, eins og
Bjarni frá Vogi komst aö orði í
þingræðu í vetur, er hríðskrifandi
suður á Sikiley og skiftir þessu
— því miður hríðversnandi rit-
smíðagóðgæti sínu — umhyggju-
samlega milli blaðanna. Fyrir
nokkru kom í Verði ritgerð eftir
hann „Af íslenzku menningar-
ástandi“, eitt með því hraklegasta,
sem um íslenzka þjóðmenningu
hefir mælt verið, svo sjálfur Dr.
Mohr kemst ekki lengra. Enda var
réttilega sýnt fram á þetta hér í
blaðinu af G. J. og af öðrum í
Verði og fleiri blöðum.
En nú nýlega hefir kyljan-lax-
pesskt afkvæmi skotið upp kollin-
um í Morgunblaðinu, „snoðnum"
og snauðlegum í meira lagi. Hafa
athugasemdir komið við þessa
grein í Mbl.. og „Nokkrar aust-
firzkar stúlkur" sent þakkarávarp
fyrir, einnig í Mbl. Þetta skiftir
auðvitað minstu máli.
Greinin heitir „Drengjakollurinn
og íslenzka konan“. Eitthvað kann
það að vera í henni, sem á sér
nokkurn rétt, en fremur er hún
öll hráslagaleg. Öðru hverju er
sem hann sé að tala máli kon-
unnar. En óneitanlega verðurorð-
bragðið krumfengið um mæðurn-
ar, að kalla þær „kvenkindur",
þótt eitthvað megi að sumum
þeirra finna, en það gæti auðvitað
orðíð „tízka“, og þá þyrfti nú
ekki að sökum að spyrja um til-
veruréttinn, sem því mundi verða
helgaður af kyljan-laxnesskum
tízku-uppskafningum, þóttfár mundi
falla svo djúpt, að velja sinni eig-
in móður slíkan titil. Og er hann
segif; „Fortíðin ól konuna upp
sem kynferðisveru einvörðungu, —
þannig að hún yrði sem útgengi-
legust barneignavér, þá virðist sá
dómur „ungu kynslóðarinnar" hjá
Halldóri furðu hæpinn.
Þungamiðja greinarinnar er upp-
láusn heimilanna — kommunism-
inn í algleymingi —, uppeldið á
að takast af heimilunum og feng-
ið í hendur barnahælum. Konan
— einnig móðirin — á að sinna
öðrum störfum „viö verzlanir, í
bönkum, Skrifstofum“ o. s. frv.,
og alla þessa kvenlegu þjóðmenn-
ingu sér hann blasa við framund-
an sér í ,tdrengjakollinum“, tízku-
stýfðu hári „tízkudætranna í vor-
um malbikaða heimi“. Því „ein-
mitt þetta ber drengjakollurinn
vitni um: nýtt hugarfar, nýjan
skilning á stöðu konunnar og
lífshlutverki; hann er ytra tákn
einhvers, sem nálgast spánýtt lífs-
viðhorf kvennanna"*, segir hann.
Öl! sú vitleysa, sem samansöfnuð
er í þessari röksemdafærslu, er
auðvitað alveg sérstök og ber
hörmulegan vott um fáfræði höf-
undarins — alveg eins og hann
haldi að „tízkur“ þær, sem nú
eru efst á baugi í hinum „inalbik-
aða heimi“, sem Halldór lifir í,
hafi ekki verið oft á ferðinni áó-
ur. Hann mætti þó vita, að þær
eru sumar oft búnar að fæða'-t
og deyja gegnum raðir aldanna
og endurfæðast á ný — eins og
kommunisminn — og meira að
segja „snoðkollur" kvenna, fyrir
lifandi löngu suður í Rómaborg,
þó að Halldór dreymi í kaffihúsa-
værðinni suður í Taormina, að
hann sé að gera alveg nýjar og
merkar uppgötvanir í tízkuvísi id-
um, sem allur hans „malbikaði
heimur" muni dansa eftir. En vel
hefði hann getað lofað íslandi að
vera í friði fyrir þesskonar „menn-
ingu“, en lofað öðrum að njóta
hennar í þeim mun ríkulegri mæli.
Brosleg næstum því er skygni
heimspekingsins í Halldóri, er
hann sér „snoðkollinn" vitna um
„nýtt hugarfar, nýjan skilning á
stöðu konunnar, spánýtt lífsvið-
horf konunnar", eins og hárið
hefði verið höft á konunni, sem
hefði þurft að skera hana úr. Og
öll þessi vísindi greíur hann upp
í glysljóma kaffihúsanna á Sikiley.
Mundi hann ekki, er hann kemst
út fyrir veggi þeirra og vébönd,
sjá skyldleikann með „snoökoll-
unum“, eyrnalokkum, tambaks-
gullskrauti og slíkum „menningar“-
vitnum? Sjái hann í þessu and-
legan þroska, þá er honum ekki
ofgott að sitja og dreyma við þann
arinn.
Frjálsræði kvenna til hverskon-
ar menningarathafna, munu allir
góðir menn vilja hlynna að. En að
„snoðkollurinn“ ýti þar undir mun
fáum skiljast, og skrifstofustörf og
Leturbr. hér.
annað þesskonar hefir enginn á
móti að konur stundi, þó þær
beri fagurt hár. En að þessi starf-
semi sé þeim sjálfum nokkur sér-
stakur andlegur og menningarleg-
ur aflgjafi verður tvísýnna um yf-
irleitt. Heimilismóðirin vinnur há-
leitt starf með þjóðunum og
hennar svið er helgara og veitir
meiri andlegan þroska, ástúð og
djúphyggju en svo, að munaðar-
íngan suðrænna gildaskála geti
stungið því svefnþorn, og ekki
einusinni þó að Kyljan og Lax-
ness leggist þar báðir á árina.
Nei, Halldór ætti því að geta lát-
ið það í friði, og betur sæmdi
honum að taka í árina á móti
„lax“-mönnuni sínum í þessum
efnum. Og vita ætti harm, að
„snoðkol!a“-menningin hans er
glys og hégómi hjá íslenzku heim-
ilismæðra-menningurini. Þetta hefði
reyndar ekki átt að þurfa að segja
honum. En íneira gagn gerði hann
ineð því, að gerast hennar tals-
maður en hinnar. Og margt gæti
Iiann haft fyrir stafni, þó ekki ger-
ist hann svo djarftækur um hár-
vöxt og höfuðprýði kvenna, sem
honum leikur hugur á. Fegurðar-
næmum mönnum er gert nógu
gramt í geði með því að verða
að sjá fagra og la/iga lokka
kvenna hnýtta upp um hvirfil, þó
ekki taki konurnar upp á því, að
skella af sér hárið. Þjóðmenningu
íslands er með því iítill greiði
gerður, hvorki gagn né sómi.
Annars er það dálítið einkenni-
legt við suma menn, að ef þeir
sjá flugur — þótt um eiturpöddur sé
að ræða — á sveimi einhversstaðar
suður eða austur í veröld, þá er
eins og þeim þyki sjálfsagt að
stefna þeim hingað til lands og ætla
þjóðinni að gleypa þær með á-
íergi. Og ekki nóg með það. Þeir
ieggja alt kapp á að rækta þær í
sálarhögum þjóðarinnar, flytja um
þær boðskap af fjálgleik miklum,
og sjá síðan alla-jafna ekkert ann-
rð en flugur.
Hvert ætli verði nú næsta kyljan-
iaxnesska evangelíið kaþólska
prestsefnisins?
Ritstjdrn Varðar. Árni Jóns-
son alþm. var, sem kunnugt er,
ráðinn ritstjóri Varðar frá síðustu
áramótum, en hefir aldrei tekið við
starfinu, og hefir nú samkvæmt
ósk sinni verið leystur frá samn-
ingi sínum við blaðið um rit-
stjórnina. Afturá móti heiirKrist/án
Albertson, sem hefir verið settur
ritstjóri síðan á öndverðum vetri
síðastliðnum, nú verið ráðinn
fastur ritstjóji blaðsins. En nú í
bili, í fjarveru Kristjáns, stýrir
Árni blaðinu.
Leiðráttingar.
Inn í grein mína um nýnorskt
mál og menningu, „Eimreiðin“
apríl—júní 1925, hafa slæðst
nokkrar villur. Skal eg geta þess,
að þær virðast frekar að kenna
ógreinilegu handritien óvandvirkni
prófarkalesara. Aðeins ein þeirra
er svo meinleg, að hún skifti veru-
legu máli. Hún er á bls. 101, 21.
línu að ofan. Þar stendur norsk-
una, en á auðvitað að vera dönsk-
una. Á bis. 105, 12. línu að ofan,
stendur hýr — á að vera hlýr. Á
bls. 115, 6. 1. að ofan, hugarfar
— á að vera hugarstríð. Bls. 124,
8. !. að neðau: svo aftur — á að
vera oss aftur. Bls. 125, 6. og 7.
I. að neðan: þær, á að vera það.
Allar villur í greininni eru smá-
vægilegri, en raunar mundi eg hafa
viljað víkja við orði á stöku stað,
ef eg hefði sjálfur lesið prófarkir.
Koland í Harðangri 4. ág. 1925.
Guðm. Gíslason Hagalín.
-- »
Símfregnir.
Rvík 25/8. FB.
Frá Akureyri: Síldaraflinn síð-
ustu viku 43,036 tunnur saltsíld,
9564 tunnur kryddsíld, og er nú
alls komið á land 190,114 tn.salt-
síld og 22,192 kryddsíld, en sam-
tímis í fyrra 78,697 tn. saltsíld og
6933 kryddsíld. 100 hestar af töðu
brunnu á Svalbarði.
Frá Marseille: Alþjóða socíal-
istafundur verður haldinn bráð-
lega.
Frá Berlín: Dýrtíðin nær há-
marki sínu.
Frá Lundúnum: Menn óttast
að Japanir og Bretar verði að
láta fallbyssurnar skera úr í Kína-
málinu.
Reykjavík: Erlingur Pálsson
synti frá Viðey til lands á sunnu-
daginn var, frá suðausturtangan-
um að Alliancebryggjunni á innri
höfninni. Leiðin er talin 5J/a kíló-
metir og var hann 2 kl.st. 40 mín.
22 sek. á leiðinni, og álíta menn
það lengsta sund sem hér hefir
verið þreytt síðan í fornöld, en
óþjakaður var hann að sundinu
ioknu. Benedikt Waage synti frá
Viðey að Völundarbryggju 1906.
Rvík 2s/s. FB.
Frá Riga: Meierovics utanrík-
ismálsráðherra dáinn af völdum
bifreiðarslyss.
Frá Paris: Uppreistarmenn í
Sýrlandi færast í aukana. í Canton
verður ástandið alvarlega með