Skutull - 13.03.1937, Qupperneq 1

Útgefandi: Alþýðusamband Vestfirðingafjórðungs.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Hannibal Valdim arsson.
XV. ár
ísafjörður, 13. mars 1937.
9. tbl.
Húseign
Ingvars Vigfússonar blikk-
smiðs, Tangagata 20, ísaf.
er til sölu nú þegar — með eða
án verkfæra.
ísafirði, 9. marz 1937.
Jónas Tómasson.
Um atvinnumál Ísíirðinga.
Þau þarf að leysa þannig, að eitt styðji ann-
að og framkvæmdir bæjarins sóu sem næst
því að vera ein samstarfandi lieild.
Skutull liefii’ á'Sur á þessum
vetri rætt allmikiS atvinnumál
og atvinnuhorfur bæjarbúa, en
nú skal hór gei’ð nokkur grein
fyi’ir því, sem gei’a þax’f í uán-
ustu framtíð — og lýsa sam-
bandi þess við það, sem áður
hefir vei’ið gert.
Bæjai’búar muna það allir, að
i ársbyi’jun 1928 var skipastóll-
inu hór þannig, að vonlaust var
um, að sú atvinna, er hann skap-
aði, gæti uægt bæjarbúum. I-
haldsötiin í bönkunum höfðu selt
skipiu xir bænum —- litu ekki
einusinni á þá hagsmuni, sem
bankarxiir sjálfir höfðu hór að
gæta, þar sem þeir höfðu lánað
mikið fé til húsa og annara
mannvirkja. Pramkomabankanna
á Isafirði var þá líkust framkomu
hius illgjarna, sem vildi vinna
það til, að bæði augun yrðu
stuugin úr sór, ef óvinur hans
missti þá annað augað.
En á árinu 1928 var Sam-
vinnufélag ísfirðinga stofnað
fyrir forgöngu Alþýðuflokksins
hór i bænum — og keyptir
Birnirnir, stærri og betri skip
en hér höfðn áður þekkst. Nú
komu aflaár hér vestra, og varð
atvinnuaukningin, sem fylgdi
Björnunum, afar mikil. En ýms-
ir hór í bæ liöfðu séð, að ein-
hæfur sjávarútvegur mundi ekki
verða nægur til frambúðar. Og
þeim hinum sömu var það Ijóst,
að bygging stórrar vatnsorku-
stöðvar var nauðsynleg, ekki að-
eins til að gefa bæjarbúum kost
á ódýrara ljósi og aukuum þæg-
indum, heldur líka, og jafnvel
fyrst og fremst, til að skapa
möguleika fyrir meiri og marg-,
brotnari iðnaði en hór hafði áður
þekkst. En það livorki rak nó
gekk með þetta mál um mörg ár.
Heimskreppan kom, með sölu-
tregðu og verðfalli á fiski. Loks
var ekki hægt að gera út, nema
bærinn hlypi allstaðar undir
bagga með reksti’arábyrgðir,
hlutabréfakaup eSa hjálp til
hlutatryggiuga. Og samfara því,
sem þetta gerðist, jókst stö'ðugt
skilniugurinn á nauSsyn nýrrar
rafveitu sem undirstöSu aukinna
atvinnumöguleika. Loks tókst
svo að leysa þetta mál — með
því að fara aörar leiðir, en áöur
liöfðu veriS reyndar. l>á var,
samtímis þvi, sem þessu máli
var hrint í framkvæmd, liaflS
nýtt nytjafyrirtæki, fyrir til-
stilli AlþýSuflokksmeirihlutans i
bæjarstjórn. Fyrirtæki þaS, sem
hér er átt við, er rækjuverk-
smiðjan. Nú skapar hún 80—90
manns atvinnu á harðasta tima
ársins — og ef af líkum má
ráSa, virðist hún ætla að verða
eitt hinna merkusta fyrirtækja,
sem til liefir verið stofnað hór í
bæ. A þessum vetri liefir bæjar-
stjórn tekist að skapa útgerð-
inni í bænum möguleika til
starfa, tryggja sjómönnunum
verð fyrir fiskinn, sem má telja
mjög gott, og verkafólki í landi
atvinnu við fiskvei'kun, sem liefði
orðiö t hér sáralítil án aðgerða
bæjarstjórnar. En því aöeins var
bæjarstjórn þetta fært, að liún
uaut þar ómetanlegrar aðstoíSar
Kaupfólags Isfirðinga, fyrirtækis,
sem Alþýðuflokkurinn fyrst og
fremst stendur að. Verður að
telja, að horfur útgerðarinnar
hór sóu nú vonum betri.
En engum fær dulist, að hór
er ekki eunþá nóg að gert. Auk
rækjuverksmiöjunnar og ýmis-
legs smáiðna'ðar, sem kemur til
að rísa hór upp við þau skilyrði,
sem nýja “rafveitan skapar, þarf
að komast hér upp karfa- og
síldarbræðsla.
Karfaveiðin mun geta liafist í
aprílmánuði, og er ekki nóg
með það, að hún veiti sjómönn-
unum ágæta atvinnu, lieldur er
lieuni samfara geysiirikil vinna
í landi, þar sem — auk venjulegra
starfa við síldarbræðslu — kemur
lifrartakan, sem er ákaíiega
fólksfrek. í fyrra var ráðist í
það, að stofna lilutafólag til
kaupa á togaranúm Hávaröi —
og eru bæjar og hafnarejóður
aðalhluthafarnir. — Langbestu
karfamið landsins eru hór út af,
og erjsþví aðstaðan ærið góð fyr-
ir Hávarð- til að nota sór þau og
leggja veiðina'Yipp] í verksmiðju
einmitt'hór í ( bænum. í stat
þess sem’’ karfaveiði Hávarðar
liefii’ verið 'atvinnuaukniug fyrir
verkamenn'"vestur á Plateyri,
yrði |[ liúu” þaö'i[ fyrir ’ verkafólk
þessa bæjar, ef verksmiðja yrði
reist.
Um ,”rekstui’ verksmiðjunnar
er annars tvennt til, aunað hvort
aö húnlstarfi að karfavinnslu frá
í apríl til liausts — eða að hún
vinni aðeins úr karfa frá í apríl
og fram í júní — og síðan
aftur í september, en vinni úr
síld hinn^timann. Hyggur[Skut-
ull að síðari leiðin yrði fullt svo
hagkvæm í mörgum • árum. Eins
og mönnum er kuunugt, hefir
síld ærið oft haldið sig h’ór í
Djúpiuu og úti fyrir því — og
oftast er síld í Húnafióa. Báta-
flotinn ísfirski heflr hingað til
lagt upp bræðslusíld á Norðnr-
landi, en þegar hór væri verk-
smiðja, gæti liann oft og tíðum
lagt síldina upp hér. Síldarsölt-
un hefir verið afar lítil i fjölda
mörg ár hér vestra, en ekki
nærri alltaf vegna þess, að eigi
veiddist síld svo nærri, að liægt
væri að koma henni hingað í
söltunarliæfu ástandi. En sild-
arsöltunin hefir svo til lagst
niður af þeim ástæðum, að hór
hefir ekki verið sildarbræðsla,
sem bátarnir gætu losað i það af
síldinni, sem ekki væri söltun-
arhæft. l>að er því augljóst, að
síldarbræðsla mundi skapa hór
á ný skilyrði til síldarsöltunar,
sem mundi verða ómetanleg at-
vinnuaukning.
Ef reist yrði karí'a- og síldar-
verksmiðja liór á ísafirði, yrðu
því þau útgerðarfyrirtæki, sem
bærinu hefir stutt og lagt fram
fó fyrir, lyftistöng atvinnunnar
í landi um karfa- og síldveiði-
tímann , eins og þau liafa verið
það á þeim tímum, sem stunduð
hefir verið þorskveiði.
Eu það er ekki nóg með þetta.
Karfa- og síldar-bræðsla gæti
komiö að enn meira gagni en
nú liefir verið bent á.
Það mun mega um ]>að deila,
hvar slík verksmiðja ætti að
standa. Surair mundu segja, að
húu væri best komin á Stakka-
nesi, Grænagarði eða jafnvel
Stekkjarnesi. Mundu þeir telja,
að minnstan óþef legði af henni í
bæinn, ef hún væii þarna inn
frá. En það væri sama, þó að
með hana Væri farið inn að
Tungu: Brælulyktina legði út
með hlíðinni og'yfir bæinn. Skut-
ull lítui’ svo á, að besti staðurinn
fyrir verksmiðjuna. væri neðst á
bátahafnaruppfyllingunni og þar
sem Ásgtir litli hefir staðið — og
þrærnar væru svo steyptar þar
í fjörunni. Þaðan berst minni
óþefur í bæinn en þó að verk-
smiðjan stæði hór inni með lilíð-
inni. Honum mundi oftast slá
út á Sundin Annars hafa Sigl-
firðingar lítt fengist um „pen-
ingalyktina" frá verksmiðjunum.
En þetta, sem hér var drepið á, er
aukaatriði. Aðalatriðin, sem með
því mæla, að verksmiðjan stæði
þarna, hafa enn ekki verið nefnd:
Fyrir fáum árum réðist hafn-
arsjóður í það stórvirki að byggja
bátaliöfu, til þess að gera að-
stöðu útgerðarinnar og sjómanu-
anna betri. Yið bátahöfnina er
stór uppfylling. Sú uppfylling
hefir til þessa verið lítt arðbær.
En þá er þarna kæmi verk-
smiðja, yrði annað uppi á ten-
inguum, einkum þar sem ætla
má, að uppfyllingin yrði þá mik-
ið notuð til sildarsöltunar. Eiun-
ig skal bent á, að nú vantar
tilfmnanlega við bátahöfnina
bryggjw^sem stór skipgeti flotið að.
Slíka bryggju yrði fært aðbyggja
í sambandi við verksmiðjuna.
Ekki má gleymast, að verksmiðj-
an mundi nota mjög mikla laforku
og einmitt á þeim tíma ár«, sem
Ijósaþörfiu í bænum er afar lítil.
Yerksmiðjan yrði því liin besta
stoð fyrir rafveitu bæjarins. Það
mun óhætt að fullyrða, að 1500
mála karfa- og síldar-bræðsla
mundi gera afkomú rafveit-
unnar alveg örugga strax.
Loks er eitt atriði: Hór er
svo alvarlegur vatnsskorturJ í
bænum, að ekki stafa að eins af
því óþægindi, lieldur mun það
standa fyrir þrifum nauðsynleg-
um fyrirtækjum, ef ekki er úr
bætt. T. d. eyðir 1500 mála
karfa- og síldarbræðsla svomiklu
af vatui, að óhugsandi er
að reisa slíka bræðslu án nýrr-
ar vatnsleiðslu, En það er
bót í máli, að væri verksmiðj-
unni selt vatn með sama verði
og það er selt verksmiðjum á
(Pramh. á 4. slöu.)