Skutull - 13.03.1937, Qupperneq 2

2
S K U T U L L
Sænskur skíðakennari
á íslandi.
Eftir Georg Tufveson.
Sænska skíðafólagið (Skidfram-
jandet) sendi mig til íslands —,
sögueyjunnar nyrst í Atlandshafi.
íslenska eimskipið „Gullfoss"
fór frá snæþaktri Kaupmannahafn-
arborg þann 27. febrúar 1936 með
farm af verslunarvörum og sænska
skíðakennara. Samkvæmt íyrir-
heiti tók óveðrið okkur í faðm
sér þegar á fyrsta dægri og hélt
okkur þar alla ieiðina. Kafalds-
bylur. Jafnvel máltíðirnar voru
engin tilbreyting í hinni löngu
sjóferð, — svo sem þó oft er.
Dagsdvöl í Edinborg var þægi-
leg hvíld frá veltingnum. Að
morgni þess 6. mars varpaði
skipið atkerum í ágætu skjóli
hafnarinnar í Keykjavik. Ég átti
nú 6 dögum yflr að ráða þangað
til ég átti að halda áfram til Isa-
fjarðar, en þar átti ég að starfa.
Þrjátíu og fjórar þúsundir af 116
þúsundum íbúa íslands eru bú-
settir í Reykjavík. Eldri húsin —
tréhús, klædd bárujárni — eru
ekki falleg. Nýrri byggingarnar,
sem eru steinsteyptar, eru aftur
á móti i funkisstíl með allri þar
til heyrandi tísku. Nú er mikið
byggt í Reykjavík. Meðal nýbygg-
inga eru þjóðleikhúsið og prýðileg
sundhöll með 25 metra sundlaug.
Umhverfl Reykjavíkur er ekki
fallegt, en útsýnið yflr hafið og
hinn háa, snæviþakta tind Snæ-
fellsjökuls lætur menn gleyma
óbliðu hraunanna.
Formaður og íélagar Skíðafó-
lags Reykjavikur tóku á móti mér
við skipshlið. Félagið var stofnað
fyrir 25 árum og telur nú 550
félaga. í mesta flýti var náð í
skiðin mín og síðan haldið af
stað í bíl upp til fjalla. Því að
félagið á skíðaskála í 35 km.
fjarlægð frá höfuðstaðnum og í
350 m, hæð yflr sjó, í ágætu
landi, skóg- og runnalausu. Skálinn
er eiginlega ekki útbúinn til vetr-
ardvalar, en þess þarf heldur ekki,
því hann er hitaður af heitri upp-
sprettu. Þar eru rúm fyrir 25
gesti en oft nátta sig þar 50 mann.
Ég var gestur fólagsins nokkra
ógleymanlega daga. Var þá farið
í lengri og skemmri ferðalög og
æft flugskrið. Hér uppi er sæmi-
lega mikill snjór, þótt sjaldan
festi snjó á láglendinu kringum
Reykjavík. Veðrátta var því miður
afar breytileg. Einn morguninn
lögðum við af stað í glaða sól-
skini og 9 stiga kulda. Síðari
hluta dagsins komum við heim
holdvotir af regni. Fjallahlíðarnar
eru brattar og klettalausar, svo
að það er freistandi, að láta
„gamminn geysa", en það er
varasamt, því ferðinni lýkur í
hrauninu, og hið hrjúfa yfirborð
þess er sjaldan alþakið snjó. Um-
hverfís skiðaskálann er mjög mikið
af heitum uppsprettum. Við sát-
um á barmi einnar slíkrar sjóð-
andi og rjúkandi lindar og okkur
leið notalega vel. Kringum 15
km. frá skálanum eru Hengil-
fjöllin, en þar er mikið af brenni-
steinshverum og sjóðandi pyttum.
— Það er ekki undarlegt, þótt
menn forðum álitu, að inngöngu-
hlið helvítis væri á Islandi.
í fyrsta skifti, sem ég hitti
íslendingana höfðu um 80 skíða-
menn mætt kringum skíðaskálann.
Þeir höfðu komið í bílum og
„bússum". Margir þarna eru
traustir skiðamenn, vanir lang-
ferðum á hinum miklu jöklum. í
flugskriði (undan brekku) eru þeir
lélegir, flestir kunna hvorki sveifl-
ur nó hömlur, en þeir kunna
heldur ekki að hræðast. Það er
hálf ægilegt að sjá þá koma þjót-
andi niður snarbrattar hlíðar,
þangað til þeir stöðvast á einn
eða annan hátt. En áhuginn fyrir
flugskriði er mikill.
í umhyggju gestrisinna og
hjálpfúsra manna líða þessir 6
dagar allt of fljótt. En nú var eft-
ir 14 tíma sjóferð. Það urðu 26
tímar í blindbyl og hafróti, þang-
að til ég kom á áfangastaðinn
eftir 16 daga ferð.
Og loksins er ég þá á ísafirði,
litla sjávarþorpinu á Vestfjörð-
um. Bærinn liggur á tanga í
miðjum þröngum firði, sem er
umluktur svo að segja þver-
bröttum 800 m. háum fjöllum.
Sól sóst ekki frá miðjum nóv-
ember til janúarloka. Þegar sól-
in loksins sóst að nýju, drekka
ísfirðingar „sólarkaffi" til þess
að fagna henni. ísafjörður er
skiðaparadís með öllum halla-
stigum i fjöllunum. í 800 m. hæð
eru kílómetralangar rennsléttar
flatir með. dásamlegii útsýn yfir
haf og firði, sem bugðast eins
og blá bönd milli fjallanna. Og
í fjarska lýsir af fannhvítum
Drangajökli. En í allri þessari
dýrð getur skyndilega syrt að.
Þá er um að gera að hafa góðan
áttavita og gleyma ekki að það
er 33° vestlæg misvisun.
Á Isafirði er skiðafólag með
nálægt 60 felögum, og hefir for-
maður þe9s, Ólafur Guðmunds-
son framkvæmdastjóri, unnið
mikið í þarfir skiðaíþróttarinnar.
Féiagið á smáskála uppi i fjalli
(Skíðheimar) i 5 km. fjarlægð frá
bænum og 200 m. yfir sjó. Hér
uppi er skíðafæri frá miðjum
október til mai-byrjunar. Það er
miklu kaldara og meiri snjór í
þessum hluta landsins en i ná-
grenni Reykjavíkur. ísafjörður
liggur á sama breiddarstigi og
Haparanda, en hefir talsvert
mildara loftslag. Áhugi manna
fyrir skiðaförum, sérstaklega
flugskriði, er hór mjög mikill, og
fann ég mjög góð efDÍ í Slalom-
menn, djarfa menn og vissa Af
rúmiega 2000 ibúum bæjarins
töku meir en 200 þátt í nám-
skeiði mínu, en af þéim voru 80
fullorðnir og um 130 skólabörn.
Börnin fengu frí úr siðdegistím-
unum vissa daga vikunnar til
þess að geta verið með, og sköl-
inn borgaði námsgjaldið fyrir
þá, sem illa voru stæðir., Því
miður voru þátttakendur almennt
illa útbúnir, sórstaklega börnin.
Þau hafa sjaldnast almennilega
skó, en eru á skiðum í gúmmí-
stígvélunum, sem almennt eru
notuð þarna vesturfrá. Það bar
ekki ósjaldan við, eftir ærlega
Frá trúarlífi
i.
í haust kom hingaö til landsins
Hallesby, kennari við safnaða-
guðfræðiskólann í Oslo. Vakti koma
hans allmikla athygli, þar sem
hann er foringi ofsatrúarmanna í
Noregi. Eru skoðanir þeirra manna
mjög ólíkar því, sem við höfum yflr-
leitt átt að venjasthérá íslandi. Ení
ræðum þeim, er Hallesby flutti í
útvarpið, lét hann margt ósagt,
sem helst mundi hneyksla af
skoðunum hans. Eins mun hafa ver-
ið um háskóla-fyrirlestrana. En síð-
an stóð gnýr nokkur um fram-
komu stúdenta, er voru í fylgd
með honum og náðu alimiklum
tökum á ungu fólki á Akureyri.
Seinna fluttist svo heim til ís-
lands sá vitnisburður, er Halles-
by gaf íslenzku þjóðinni og trú-
arlifi hennar — og ummæli hans
um hinn frjálslynda og andríka
kirkjuhöfðingja, Harald Níelsson,
er leiddu til fyrirlestrahalds hjá
Einari H. Kvaran, rithöfundi og
orðaskifta í útvarpið milli hans og
Bjarna Jónssonar dómkirkjuprests,
sem raunar sló mjög undan og
vildi sem minnst gera úr vitnis-
Norðmanna.
burði Hallesbys um hinn látna
foringja og starf hinnar íslenzku
prestastéttar.
Nú ætla ég ekki að fara út í
neinar af þeim deilum, sem orðið
hafa í sambandi við komu Halles-
bys, en aðeins skýra frá þeim
kynnum, sem ég hefi haft af
ofsatrúarmönnunum norsku. Á
árunum 1925—1927 ferðaðist ég
um Sogn- og Firða-fylki, Norður-
og Suður-Hörðaland, Rogaland
allt, Þelamörk, Valdres, Austur-
dal og Trýsil og hélt fyrirlestra
í um 360 hverfum. Nú er það svo,
að öll þessi hóruð, að þrem þeim
síðustu undanteknum, eru, auk
Norður»Noregs, höfuðstöðvar hinna
norsku ofsatrúarmanna. Hafði ég
því allgott tækifæri til að kynnast
þeim, skoðunum þeiria og menn-
ingarástandi.
H.
Ég hafði, áður en ég fór til
Noregs, lesið allmikið um þetta
fólk í norskum bókmenntum. Og
þær lýsingar, sem þar komu fram,
virtust svo að segja undantekn-
ingarlaust því nær óskiljanlegar
íslendingi. Hugði ég því mikið af
þessu skáldskaparöfgar, sem lítt
væri mark á takandi. Þó virtust
t. d. lýsingar Árna Garborgs gerð-
ar af fyllstu þekkingu og dýpstu
alvöru, enda kynntist óg því síð-
ar, að víða keyrir nú um þver-
bak ofstækið, en á fám stöðum
eins og þar, sem hann er uppal-
inn -- á Jaðrinum sunnan við
Stafangur.
Ég bjó jafnan á Voss á sumrn
um og hafði þar leigt fast hús-
næði allan tímann, sem ég dvaldi
í Noregi. Ég bjó hjá gamalli konu.
Hún var hin mesta vöndunar-
manneskja og mátti ekki, að
ég best veit, vita vamm sitt í
neinu. En það fann ég brátt, að
hún var illa uppfrædd um flesta
þá hluti, sem nú eru taldir nauð-
synlegir og sjálfsagðir menntuðum
manni. En hún leit heldur aldrei í
önnur rit en guðsorðabækur og
og blöð ofsatrúarmanna. Ég minnt-
ist á menn eins og Björnsson.
Ussl Hann hafði verið stórhættu-
legur syndari, sem hafði haldið
því fram, að „þar, sem góðir
menn færu, væru guðs vegir*.
Hans bækur mátti enginn sann*
kristinn maður lesa. Jbsen var
einnig fordæmdur. Hamsun hafði
hún aldrei heyrt getið um. Hann
var þá nýbúinn að fá Nobelsverð-
launin,
Svona var þá þetta. Ég sá, að í
kring um þessa konu haföi verið
hlaðinn múrveggur, sem enginn
andblær nútímahugsunar eða þekk-
ingar fékk komist yfir.
Þá varð óg þess var, að þessi
kona mátti ekki sjá spil — og
auðvitað hafði hún andstyggð á
dansi og slíku lóttúðarathæfl.
Á Voss brenna menn eingöngu
trjáviöi, birki og furu. Ég sagaði
daglega handa okkui- hjónum í
eldinn. En einn laugardag gleymdi
ég þessu, Þegar svo átti að bregða
upp eldi seinni part sunnudagsins,
var sagaða brennið búið. Ég rauk
þá til og fór að saga, En ekki
hafði ég lengi verið að þvi starfl,
þegar gamla konan kom til mín
og var mjög æst.
— Þór farið til helvítis, Guð-
mundur Hagalín, ef þór gerið
þetta, sagði hún af hita og sann-
færingu.
Eg fór að skírskota til asnans
og uxans í bíblíunni, en það hafði
enga vog.
— Það sagði Dahl prestur for-
takslaust, að sá, sem sagaði í
eldinn á sunnudegi, hann færi til
helvítis — og undir honum yrði