Skutull - 04.02.1939, Síða 1

s u T
Útgefandi: Alþýðusamband Vestfirðingafjórðungs.
Prentstofan ísrún.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: GUÐMUNDUR GÍSLASON HAGALÍN.
XVI.I ár
ísafjörður, 4. febrúar 1939.
4. tbl.
Vasabækur
með dagatali
fást í bókaverzlun
Jónasar Tómassonar.
Ýeröur SólbakkaverksmiÖjan ílutt ?
Slíkur tiutiiiiigur, sem gæti orðið til þess að
tefja fyrir byggingu nýrrar verksmiðju á
Raufarhöfn, er einnig ranglátur gagnvart
Vestfirðingum og óhæíilega óhagkvæmur.
Fyrir nokkrum döguru liringdi
formaíSur stjórnar Síldarverk-
smiðja ríkisins til mín og spuröi
mig að því, hvort óg væri því
samþykkur, að Sólbakkaverk-
smiðjan yrði tiutt til Raufar-
liafnar. Mór fannst þetta þegar í
stað svo mikil fjarstæða, að óg
hólt að þetta væri sagt frekar i
gamni en alvöru. Síðan heflr þó
komið í ljós, að meirihluti stjórn-
ar Sildarverksmiðja ríkisins er
búinn að gera tillögur til at-
viunumálaráðherra um þennan
flutning.
Voru þeir staddir í Reykjavík,
Þormóður Eyjólfsson og Jón
Gunnarsson framkvæmdastjóri,
og áttu að vinna að því við
ríkisstjórnina, að nú þegar yrði
hafízt handa um byggingu nýrr-
ar síldarverksmiðju á Raufar-
höfn samkvæmt heimild í lögum
frá 22. des. 1937. Lög þessi voru
samþykkt með samkomulagi milli
allra flokka, og eru svohljóð-
andi:
1. gr.
„Ríkisstjórninni er heimilt að
láta reisa nýja síldarverksmiðju
á Raufarhöfn, er geti tekið til
starfa á árinu 1938 eða 1939,
vinni úr um 2400 málum síldar
á sólarhring og verði útbiiin
tækjum til fljótvh'krar losunar
og vinnslu. Skal byggingu verk-
smiðjunnar eftir föngum hagað
þannig, að síðar verði auðvelt að
koma við stækkun.
2. gr.
Ríkisstjórninni heimilasb að
taka lán fyrir hönd ríkissjóðs,
að uppliæð einni og hálfri miljón
króna, eða jafngildi þeirrar fjár-
hæðar í erlendri mynt, til greiðslu
kostnaðar, sem leiðir af fyrir-
mælum 1. gr.
3. gr.
Um stofnun og starfrækslu
hinnar nýju verksmiðju á Rauf-
arhöfn fer áð öðru leyti eftir
lögum um síldarverksmiðjur rík*
isins.
4. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.“
Viðbótin á Siglufirði var fram-
kvæmd fyrir síðustu sildarvertíð
og kom að ágætum notum fyrir
sjómenu og útgerðarménn. Muu
húu þegar á fyrsta ári hafa fært
landinu ríflega þanu gjaldeyri,
sem í liana var lagður.
Bygging síldarverksmiðju á
Raufarhöfn er einnig hin mesta
uauðsyn, einkum fyrir vélbáta-
útveginu. Margar áskoranir hafa
komið fram um þetta, bæði frá
sjómönnum og útgerðarmönnum,
víðsvegar að af landinu, og það
heflr til þessa ekki verið neinn
ágreiningur um, að þetta mál
þyldi enga bið.
Lántökulieimild hafði ríkis-
stjórnin, svo sem áður segir, og
heflr aldrei verið neinum vand-
kvæðum bundið að fá lán til
slíki'a framkvæmda. Var stjórn
Síldarverksmiðja ríkisins svo viss
um þetta, að luin keypti í sum-
ar byggingarefni í verksmiðjuluis,
pantaði mótorvél og hóf ýmsan
annan undirbiining. Auk þess
sendi hún forstjóra verksmiðj-
anna utan fyrir áramót, til þess
að atliuga og gera tillögur um
innkaup á vólum til verksmiðj-
unnar. Allt þetta var gert í
samráði við ríkisstjórnina, í þeirri
góðu trú, að nýtízku verksmiðja
yrði reist á Raufarhöfn, sam-
kvæmt ótvíræðum vilja Alþingis,
og tæki til starfa á næsta ári.
Hefir stjórn síldarverksmiðj-
anna öll verið sammála um þetta,
og af engum verið vitað, að á
þessu væri nein tormerki.
Stórt ríkislán, er heimilað hefir
verið, hefir að vísu eigi verið
tekið, en eigi er vitað, að nokk-
ur vandræði hafi verið að fá
lán til að reisa síldarverksmiðjur.
En nú er öllu skyndilega
snúið við af hálfu meirililuta
verksmiðj ustj ór nar.
Að vísu er í ráði að reisa stór
hús fyrir verksmiðju á Raufar-
höfn, en í stað þess að setjaupp
„uýja síldarverksmiðju, er vinni
úr 2400 málum á sólarlmng*', eins
og lögin mæla fyrir, „og verði
ú t b ú i n t æ k j u m t i 1 f 1 j ó t-
v i r k r a r 1 o s u n a r o g
v i n n s 1 u“, leggur meirihluti
verksmiðjústjórnar til, að gömlu
vélarnar frá Sólbakka, sem ekki
vinna nema úr 1200 málum
síldav á sólarhring, verði seudar
til Raufarhafnar og settar þar
niður.
Eg tel þetta hið mesta óráð
fyrir alla, er hlut eiga að máli.
Og auk þess myndi slíkt vera
beinlínis brot á lögum þeim, sem
prentuð eru hór að framan.
Gömlu vólarnar frá Sólbakka eru
vissulega ekki „ný sildarverk-
smiðja“ og vinua ekki nema
hluta þess, er lögin mæla fyrir.
Sólbakkaverksmiðjan er keypt
samkvæmt lieimild Alþingis og
virðist því vera brot á lögum, aö
rifa haua eða flytja. Sýnist þá
vera hér um tvöfalt lagabrot
að ræða.
Þá má telja, að flutningur Sól-
bakkaverksmiðjunnar hljóti að
tefja fyrir þvi, að á Raufarhöfn
verði reist nýtízku verksmiðja á
næstunni. En um verksmiðju-
þörfina þar fcjáir ekki að deila.
Meira að segja liefir stjórn rík-
isverksmiðjanna nú í sumar mælt
eindregið með því, að verksmiðj-
an þar yrði þegar reist fyrir
5000 mála vinnslu.
Hvað veldur þá þessum liriug-
snúningi ? Það er mór alveg
hulið.
Enn má nefna það, að flutn-
ingur Sólbakkaverksmiðjunnar
myndi ónýta mikil verðmæti.
Ekki er liægt að flytja annaðen
vélarnar. Kostnaður við að taka
þær niður og setja þær upp aftur
er mjög mikill. Sennilega tvö-
faldur kostnaður við að setja upp
nýjar vélar. Nokkuð af leiðslum
og öðru myndi skemmast. Lýsis-
geymirinn, bryggjan, lóðin, vatns-
veitan og fleira, er kostar stórfó,
stæði eftir verðlaust, og um
liúsin er það vitað, að meirililuti
verksmiðjustjórnai' telur sér þau
einskisvirði til niðurrifs. Yerður
þá gert að engu minnsta kosti
tvöfalt verðmæti þess, sem ráð-
gert er að flytja, og yrði hin
flutta Sólbakkaverksmiðja ]>ann-
ig iangdýrasta síldarverksmiðja
í heimi að tiltölu við afköst.
Að síðustu má telja viðhorfið
Verkaiýðstnál.
Verkalýðsfélagið Vörn
á Bildudal hélfc fyrir skömmu
aðalfund sinn.
Stjórn félagsins skipa:
Júlíus JÓDssson formaður,
Ingimar Júlíusson ritari,
G-uðm. Arason fóhirðir.
Meðsfcjórnendur eru:
Indíana Jónsdóttir og
Kristin Eiríksdófctir.
Fjárhagur Dagsbrúnar.
I sambandi við hinn nýafstaðna
aðalfund Verkamannafólagains
Dagsbrún hefir komið í ljós, að
launagreiðslur hjá félaginu hafa
siðaatliðið ár orðið 8400 krónur,
en yoru aðeins 4700 Dæsfca ár á
undan. Við innheimtuna hafa nú
starfað 2 menn, en samt hefir
innheimtan orðið 5000 krónum
lægri en árið áður hjá Sigurði
(Framhald á 4 síðu.)
til veiðiskipanna. Það er alls ekki
þrautreynt, að karíaveiði geti
ekki borið sig. Sum árin hefir að
vfsu verið tap á lienni, en í
öðrum árum ágóði. Sólbakka-
verksmiðjan liggur í mörgum
árum illa við síldveiði, en síldar-
göngurnar eru mjög breytilegar,
og oft lieflr það komið sér vel
fyrir veiðiskipin að geta lagt upp
síld í liaua. T. d. lögðu mörg
vélskip upp síld á Sólbakka, sem
þau veiddu hér út af Vestfjörð-
um á árinu 1936.
Meirihluti verksmiðj ustjórnar
mun afsaka þessar fráleitu flutn-
ingstillögur sínar með því, að þetta
þurfi að framkvæinast til þess að
forðast það, að tapa á Sólbakka-
verksmiðjunni framvegis. En allt
verðmæti Sólbakkaverksmiðjunn-
ar eins og hún nú er og kostn-
aðurinn við flutninginn, myndi
verða að greiðast af síldarand-
virði ríkisverksmiðjamia, Mér telst
svo til, að miklu meira yrði tap-
að við að flytja verksmiðjuna
heldur en að láta liana vera
kyrra, þar sem hún er, jafnvel
þó ekki sé tekið neitt tillit til
þess, að þorpsbúar á Flateyri
yrðu sviftir mjög miklum at-
vinnumöguleikum við flutninginn,
en slíkt virðist einnig vera skylt
að taka til atliugunar í þessu
máli, því Vestfirðingar eiga sitt
tilkall til þess, að þeirra róttur
só á sama liátt metinn eins og
í’óttur annara landsmanna.
Fin n u r JóusioUi