Skutull - 03.08.1940, Page 2

104
8 l£ U T tJ L L
mikian klufca lands þeirra. Þeir
réðuat á Finna og svipfcu þá
landi. Þeir hafa innlimað allar
þrjár baltiaku þjóðirnar, Ei fca,
Letfca og Litháa. Þeir kafa inn-
limað Beesarabíu, þar sem Rá-
menar eru i miklum meiri hlufca
og Rássar í miklum minni hluta.
EunfreraUrmesfcan klutaBukovinu,
en kán hefir aldrei heyrfc þeim
til, og eru þeir þar mjög fá-
mennir.
Verndarar smáríkjanna kafa
gerzb hinir allra lystugusfcu álfar
á lamb fáfcæka mannsins. Og þó
eru menn hér á landi, sem falla
fram og tilbiðja þá eins og ísra-
elsmenn gullkálfinn, já, fagna
þvi, að þeir skyldu fyrsdr láta í
láfca i ljós, að þeir skildu hern-
aðarlega þýðingu íslands — eða
með öðrum orðum litu ísland
fyrstir girndaraugum og hefðu
forsjá til að kaupa sér hér flokk
til fylgis: Kommánisfcaflokk ís-
lands.
Á hverri stundu hafa menn
ná báizc við að frétfca um innrás
Þjóðverja i Bretland. Hifcler
sagði, að London ætfci að fcakast
27. f. m. Þetfca hefir ekki orðið.
Iunrásin hefir ekki enn verið
framkvæmd. En af hverju?
Það hefir áður verið á það
bent hér í blaðinu, að slik inn-
rás sem þessi væri ekki lifclum
vandkvæðum bundin: Þjóðverjar
eiga að sækja gegn herskipum,
kafbáfcum, loftflota, sfcrandvirkjum
og lander Breta, svo þó að þýzki
herínn beri af öllum öðrum
herjum um vopn o? æfingu, þá
er þarna við lifcfc yfirsfciganlega
erflðleika að striða. En án inn-
rásarinnar geta Þjóðverjar ekki
sigrað, og án hennar verður
Hitler að ganga á bak orða
sinna gagnvarfc sinni eigin sigur-
drukknu þjöð, og það gefcur verið
varasamfc. Innrásin mun því
korna. En aftur spurningin: Af
hverju hefir hán enn ekki verið
framkvæmd, þar sem vitanlegfc
er, að með hverjum doginum
sem líður treysta Bretar loffc-
varnir sinar, auka flugflofcann,
sfcækka landherinn?
Það getur ekki leikið nokkur
vafi á því, að Þjóðverjar hafi
æfclað að nofca sér franska flofcann
Annað hefði verið heimskulegfc.
Þeir gátu meira að segja láfcið
hina frönsku leppsfcjórn lána sér
hann — eða hreinfc og beinfc
iáfcið hana fara i strið gegn
Brefcum. Franski og italski Mið-
jarðarhafsflotinn hefðu gefið
Brefcum ærið að sfcarfa á Mið*
jarðarhafinu — en Atlanfcshafs-
floti Frakka og flofci þeirra frá
nýlendunum utan Miðjarðarhafs
hefði orðið Þjóðverjum órnetan-
legur sfcyrkur við landsefcningu
hers á Bretlandi. En svo hernámu
eða eyðilögðu Brefcar meiri hluta
franska flofcans — og auk þess
hefir sá ítalski sýnt sig að ófctast
bre'-'ka Miðjarðarhafsflotann eins
og pesfcina.
Þá eru atburðirnir í Suðaustur-
Evrópu. Þar hafa Rássar tekið
lönd og vofa ná yfir olíulindum
Rámeníu. Þar krefjast Bálgarar
og Ungverjar landa, og Jágó-
slafar halla sér meirra og meira
að Rássum. Þarna er auðsýni-
lega komin sá blika 1 loffc, sem
gæfci sent frá sér fárviðri, um
leið og Þjóðverjar beittu kröftum
sinum í innrás á Bretland.
Tekst ná Hitler að greiða ár
Balkanflækjunum, sem Rássar
virðast draga saman fastar
og fastar ufcan um ótvlræða hrá-
efna- og mátvælahagsmuni Þjóð-
verjs?
Hinum rnegin á hnefctinum
gerast svo mjög eftirtakanlegir
atburðir. Rássar semja um her-
gagnasölu fcil K'nverja og virðasfc
ákveðnir í að láta Japani hafa
nóg að starfa um leið og Japanir
hyggjasfc þrengjakosti Brefcaþarna
eystra. Og 1 Ameriku siglir
Roosevelt, hinn svarni óvinur
einræðisríkjanna, hraðbyri til
forsefcatignar í þriðja sinn — en
það hefir aldrei komið áður fyrir,
að nokkur maður hafi halfc þar
á hendi forsefcavöld lengur en tvö
kjörtímabil.
Allt þetta gefur Þjóðverjum
ærið viðfangsefni, auk þess sem
þeir þurfa að hafa auga á hverj-
um fingri á hinu geisi viðlenda
og ósamstæða umráðasvæði sinu.
Og allfc þefcta er það, sem fcefur
innrásina i England og gerir
óvissari niðursfcöðurnar af henni.
En ef til vill hafa Þjóðverjar
enn sem óður ráð á þvl að koma
veröldinni á óvart.
Lög um húsaleigu.
Að gefnu tilefni þykir rétfc að
minnasfc nokkuð á lög um hása-
leigu frá 14. mai s. 1.
Undanfarin ár hefir hásaleiga
verið einn af tilfinnanlegustu
átgjaldaliðum almennings, og
það, sem verra hefir verið, að í
skjóli hinnar háu leigu i dýrum,
nýbyggðum og þægilegum hús-
um hefir leigunni verið haldið
hárri 1 görnlum og lélegum hás-
um og lausum við öll nýtizku
þægindi. Þá er gengislækkunin
var lögleidd í fyrra, var ákveðið,
að hásaleiga skyldi vera óbreyfcfc,
en í lögunum, sem áður er um
gefcið, eru ýmiss ný en nauðsyn-
leg ákvæði um hásaleigu.
1. grein laganna er þannig:
„Óheimilfc er að hækka leigu
eftir hásnæði frá þvl, sem goldið
og umsamið var, þegar lög þessi
öðlast gildi. Þó er heimilt að
hækka eftir mafci ieigu effcir hás-
næði sökum aukins viðhaldskosfcn*
aðar, eldsneyfcis sem iunifalið er
i leigunni, skafcta- og vaxfcahækk-
ana af fasteignum og annars
þess hátfcar, svo og hásnæði, sem
af sérsfcökum ástæðum hefir verið
leigfc lægra en sambæiilegt hás-
næM á þeim stað (kaupstað,
kauptáni eða sveifc) Verði hækk-
un metin á leigu, kemur hán til
framkvæmda 14. maí eða 1. októ-
ber.
Lög þessi fcaka ekki fcil leigu
á einstökum herbergjum, sem
leigutaki eða háseigandi leigir
einhleypum át frá ibáð sinni."
2. grein er svohljóðandi:
„Leigusala er óheimilt að
segja upp leigusamningum um
hásuæði, nema harin þurfi á þvi
að halda fyrir sjálfan sig eða
vandamenn sina Þó heldur leigu-
sali rétfci sinum fcii þess að sllfca
Ieigumúla vegna vanskila á hása-
leigu eða annara samningsrofa af
hálfu leigutakft, svo og ef leigu-
taki hagar sér þannig eða frem-
ur eitfchvað það, er að mati
hásaleigunefndar gerir leigusala
verulega óþægilegfc að hafa hann
í hásum slnum."
Þá er hér sleppfc 3. gr., en
tekin aftur á mófci hin 4.
„Skylfc er að leggja fyrir
hásaleigunefnd alla Ieigumála,
sem gerðir eru eftir gildistöku
laga þessara. Skal nefndin gæta
þess, að leigan sé ekki ákveðin
hærri en hán áður var, sbr. þó
1. gr., og hefir hán vald til
þess að árskurða um upphæð
leigunnar, ef þörf gerist. Þá er
skylfc að láta nefndina meta
leigu effcir ný hás og hásnæði,
sem ekki hefir verið leigt áður,
og er leigusala óheimilt að á-
skilja sér eða fcaka hærri leigu
en nefndin metur. Ennfremur
ber nefndinni að framkvæma mafc
það, sem um gefcur í 1. gr.. og
árskurða um ágreining áfc af
uppsögn á húsnæði samkv. 2, gr.
Skjófca má þeim árskurði nefnd-
arinnar til dómstólanna, en hlíta
skal honum, unz dómur fellur.u
5. gr. er þannig:
„Heimilt er leigufcaka, fcelji hann
hásnæði leigt óhæfilega hátt
vegna ásigkomulags þess, að
beiðast mats hásaleigunefndar á
hásaleigunni. Eigi er nefndinni
þó skylt að taka slika beiðni til
greina, nema leigutaki leiði
líkur að því, að málaleifcunin
hafi við rök að styðjasfc. Meti
nefndin leiguna lægri en umsamið
hefir verið, skal færa hana niður
í samræmi við matið, og gildir
lækkunin frá 1. næsfca mánaðar
effcir að matið fór fram.“
í 8. gr. segir svo:
„Ef samið hefir verið um
hærri leigu en heimilfc er að
fcaka samkvæmt lögum þessum,
skai sá samningur ógildur að
þvi er fjárhæðina snertir, og er
affcurkræffc það, sem leigutaki
kann að hafa ofgreifcfc samkvæmfc
slíkum samningi.u 1
Þá segir svo i 9. greÍD.
„Sá, sem áskilur sér hærri
leigu en heimilfc er samkvæmt
lögunum, tekur við hærri leigu
eða brýtur ákvæði þeirra á ann-
an hátfc, skal sæta sektum frá
B—2000 krónum.“
Hér á ísaflrði er það fasteigna-
matsDefnd, sem hefir á hendi
þau nefndarstörf, sem um er
getið 1 lögunum.
Nefndin hefir þegar raefcið mjög
margar leiguíbáðir, dæmfc sumar
ekki leigufærar og viða lækkað
leigu í lélegum íbáðum. í nefnd-
innni eiga sæti Jón H. Sig-
mundsson hásasmíðameisfcari,
Einar Oddur Krisfcjánsson gull-
smíðameisfcari og Arngrlmur Fr.
Bjarnason ritstjóri. Einar Oddur
fcekur á rnófci erindum fcil nefnd-
arinnar.
Húsin í bænum.
Þaö er áberandi, hvað húsum
hér í bæ, og raunar víðar, er illa
haldið við. Er ekki aðeins að þessu
hin mesta ópiýði, heldur er það
svo, að husin hreint og beinfc
skemmast. Hór heflr t. d. verið
mikið skemmt af þakjárni vegna
þess, að þökin hafa ekki verið
máluð. Og bæjaifólagið hefir
ekki verið neitt skárra en ein-
staklingar.
Nú er það svo, að hór heflr að
undanförnu veiið óáran, lílilveiði,
sölufcregða og ónógur skipakostur,
og heflr fjárleysi bæjarfélagsins
og einstaklinga miklu valdið um
það — eða mestu — hve við-
hald húsa heflr verið slælegt. f
ár heflr aftur á móti rýmkast
ekki svo lítið um, og bæjarfólagið
mun nú reyna að bæta smátt og
smátt eftir beztu getu úr því, sem
vant heflr verið um útlifc og við-
hald húsa, sem eru í eigu bæjar-
ins. Ea einstakir menn ættu að
gera það sama, því að bæði er
það þeim fyrir beztu vegna hús-
eigna sinna, og eins er hitt, að
öllum á að vera annt um, að bær-
inn líti betur úfc, þegar heldur
biitir yfir atvinuuvegunum og
getan skúnar.
Þá er og það, að hætt e: við,
þegar allfc byggingarefni er eins
dýrt og það er nú, að ekki verði
fyrst um sinn neitt um nýbygg-
iugar, og þá má vænta atvinnu-
leysis hjá iðnaðarmönnum, tió-
smiðum, múrurum og málurum.
Væri þá vel, að menn létu gera
við hús sín einmitt nú og mála
þau, þeir, sem annars sæju sér
það fært. Þeir piýða með því bæ-
ÍDn og koma í veg fyrir, að þeir
sjálflr bíði fjárhagstjón vegna van-
hirðu á eignum sínum _ og greiða
úr vandiæðum þó nokkuð fjöl-
mennrar stóttar í bænum.
Togarasölur.
Geipiverð fá ná islenzk flufcn*
inga- og veiðiskip fyrir ísflsks-
farma i Bretlandi. Eifcfc þeirra
seldi fyrir 270 þáeundir króna
einn einasfca farm.