Tímin - 15.07.1943, Blaðsíða 2

Nr. 20. 1. árg.
TIMIN
15. juli 1943
TðRSHAVNAR MUSIKKSKÚLI
Verður grundarlag lagt undir fram-
tíðar musikkultur í Føroyum?
i m % n iNr-20
Hósđagin 15. juli 1943.
Útgevari: Havnar Frambnrðsfeiag.
Ábyrgtl hevui* formaðurin í
blaðnevndini: Einar Joensen.
Avgreiðsla: Telefon nr. 259. |
.
Prentsmiðja: B. Z. Jensens.
Haldaragjald: 2 kr. ársfjórðingin,
í leyssølu: 15 oyru eintakið.
Lýsingarprísur: 12oyrupr. mm
á forsíðuni, aðrastaðni: lOoyru.
(Avsláttur fyri f a s t a r' lýsingar
eftir avtalu).
Føpoyar
við fullum sjálvstýri
Spurninguriu, um Føroyar
kunna taka fult sjálvslýri, hevur
verið frammi í tí đagliga polit-
iska stríðnum heima her tey
seinastu 40 árini. Tað heyur
verið ein stórur politiskur flokk-
ur, ið hildið hevur, at vit kunna
ikki laka ábyrgd fyri tað.
Sami flokkur—um ikki sgmii
rrienn — var lað, ið liell, at
Noreg hevcji ikki líkindi til at
klára seg sjálvt, ella at ísland
orkaði at hera lær útreiðslur-
nar, ió tørvaðu Janđinum lil
sjálvstýri. Idag er tað eingin, ió
hugsar slíkt um hasi bæói lond-
ini, men nú eru tað Føroyar,
sum skulu verða hilđnar niðri
við hesum sama tosinum um
vesældóm og ómegn.
Eitt fólk, ið ikki vifc liva, má
doyggja. Men lað fólkið, ha'r
hvør maður og kvinna seta sær
fyri at gera sílt til at skapa livi-
lig kor í landinum, tað fólkið
vil altíó liva. Sjálvandi lievur
tað nógv at siga, hvussu eitt
lanđ verður slýrt, og eilt lítió
land kann ikki sum tey stóru
oysa út pening í eystur og vesl-
ur, men má verða s t ý r I við
sparsemi og umhugsan. Admini-
strasjóuin má gerast so einfald
og bílig sum gjørligt, men sam-
stundis mugu borgararnir hava
. alla la trygd, sum krevst í ein-
um landi.
Hvuslu so vió inntøkunum til
la-ndshúsarhaldið? Kunna inn-
tøkurnar verða so stórar, at lað
kann berast, og eingin haya
orsøk til al gremja seg korlini?
Ja, tað Jiunna lær. Eitt er tó
givið: Tann slætt, ið ber hin
stóra ágóðan, má bera sín stóra
part av landshúsarhaldinum, og
landið má kenna sína ábyrgd
fyri teim, ið minni hava, so at
tey ikki verða-órættvíst viðfarin
á nakran hátt.
Føroyingar hava møguligleikar
í størri fiskiskapi, øðrum veiói-
háttum, heimaídnaði, fiski, ull
og mongum øðrum — og einum
nógv meiri útgjørdum húnaði,
sigling o. ø. Okkara sølumarkn-
aðir eru so gott sum ódyrkaðir
enn,_og mangt kann gerast fyri
at økja um virði á tí, sum vit
hawi at selja. *
Tá ið talað verður um Føroya
inntøkumøguleikar fyri'al kunna
bera fullveldi, so sær lað út,
sum um menn halda, at vit bert
kunna rokna við gomlum tølum
og ikki brúka tøl frá nýggjari
tíð. Soleiðis var laó eisini við
íslandi í 1918. Tá varð spøkt við
tølum frá 1900. Tá ið loml hava
ligið í órøkt í mong ár, so hevur
framgongd tó verið gjørd orsakað
av fóíksins drifl, men lað hevur
ilcki fingið loyvi til at mennast
— hyggið bert at Noregi undan
1905 og Ísíandi undan 1918.
Taka vil eitl annað land, t.d.
Danmørk, frá grundlógarlíðini,
so síggja vit, at teirra statsffggjar-
ætlan te}' fyrstu 65 árini, frá
1849 .lil Í914, er vaksin frá um
40 mill. nm árið lil 120 mifl.—
er vió øðrum oróum trífaldað.
Táka vit so tey seinastu árini
nppí, so vil laó síggjast, at talið
heldur er 10-faldað enn 3-faldað.
Alla tíðina liava lað væl verið
menn, sum Iniva sagt, al nú er
skattabyróan so slór, al hon. má
ikki vaksa. Og tó er hon vaksin.
Iváleyst eru tað danskir menn
í dag, sum fegnir vilja taka
hvørja skattabyrðu tað skal vera
fyri at vinna Danmark sjálv-
bjargni aftur og sleppa undan
týskum oki — og so er Dan-
mark tað landió, ið frægast
hevuv lað undir fremmandum
valdi.
Ein skuldi trúð, at Danmørk,
sum veil, hvat lað er at fáa
harraboð og læna fremmandum
landi, vildi fala okkum í okkara
stremban eftir at vinna landi-
num frælsi og fólkinum anda-
liga og politiska menning. Al
Danmørk dugdi at síggja hella
við. Suðurjútlandi, vísti tað besl
við ley fyrstu árini at lata meir
enn 250 milliónir krónur til ley
160 túsund menniskjuni har
suðuri. Vil siga ikki, at taó var
skeivt — men men tá ið Føroy-
ingar so flngu eitt lán upp á
400 túsund krónur, soleióis at
fisktmeuninir kundu verða av-
roknaðir íil jóla. Ta varð tað
sent út í radio — hvør skal siga :
Fátækrahjálp — og ló skuldu
Føroyar verða roknaóar sum ein
landslutur! Ein slíkur athnróur
er ikki al fata!
Nei, ikki eru vit nakar lntur'
av Danmørk — kunnu aldri
verða lað. Men vil halda fast
við okkara rælt til eins og onn-
ur lond at skipa fyri okkara
egna landi. Tað er ikki annað
enn virðing fyri sjálvum sær
og mannsins lívstrongd, ið krev-
ur, at stýra og stíla fyri oklcum
sjálvir. Og sjálvandi liggur so
eisini á okkum skyldan lil at
bera hesa skipan okkaía.
Myggja vit aftur í líðina, um
ikki longur enn lil 1916, so ‘
síggja vit, at fíggjarætlanin hjá
Føroyá størstu kommunu berl
var unt 74.000 kr., í 1926 var
tað um 200.000, í 1939 um
400.000 og seinastæ ár mundi lað
vera um 800.000 kr. Hetta er
sjálvandi fyri ein part orsakað
av hesum óvanligu tíðunum,
men vit hava ikki orsøk til at
Irúgva, at talið nakratíð kemur
niður aftur í 300.000. Og Eøg-
tingið — ja, lað er ikki so langt
síðan tess ‘ætlan bert var 30.000
.krónur, men í 1939 vóru tings-
ins útreiðslur 700.000 kr. Hesi
seinastu árini hevur tipgið haft
øðiliga stórar inntøkur, men
sjálvt í vanligum tíðum aftan á
lu íggið,'vil tingið kunna fáa tær
neyðturviligu inntøkurnar til
landshúsarlialdið — tó so, tá ið
vit sjálvir ráða fyri, hvussu inn-
tøkurnar skuluverða útvegaðar,
hvussu stýrt skal verða, og ansa
væl eftir at peningurin verður
væl nýttur. *Tá .skal tað kenn-
ast, at eill fólk, ið vil liva,kann
liva.
Tey sinnissjúku
sigast at vera batnað nógv ta
seinastu vikuna, tf ein Skála-
víkingur hevur tolkað teirra
censlur 7. juli og aðrir 14. juli.
Býráðjð hevur frá Tórshavnar
Musikkskúla .fingió sendandi
frágreiðing fyri 1!)42—13.
Her eru nøluir brol úr frá-
greiðingini:
»Vit loyva okkum hervið at
geva eina frágreióing um yrki
Tórshavnar musikkskúla í lí
farna skúlaárinum 1942—13.
Skúlin byrjaði 1. seplember
1942 vió 3næmingum: 1) Erling
Christinsen (violin), 2) .lohannes
Nicolajsen ,(violin) og 3) Jens
Frederik Gullesen (leori). Teir
tveir næmingarnir vórðu royndir
leygarkvøldið 5. sepl. Johannes
Nicolajsen spældi tveir satsar av
sonatu av Corelli í e-moll, og
Erling Chrisliansen spældi alla
f-dur-sonatu nr. 3 av Handel.
Tilsleðar vóru sum akkompagna-
trisa frú Rigmor Restorff Ras-
mussen og sum censorar cand.
mag. Th. Nygaard og William
Heinesen.
Av teirri grurid, at tíðin v-ar
so knøpp lil ársroyndina í apríl
1943, varð aingin onnur skúla-
frílíð enn heiligdagarnir. Hóast
at arbeióið soleiðis hevur verið
heldur strævió hjá næmingun-
um, hava ^allir trfggir gjørt eill
dygdargott-arbeiði. Dmframt í
violinspæli hava næmingarnir í
hesari grein eisini fingið undir-
vísing í leori; roynd í hesari
Iærugrein verónrló ikki fyrrenn
lil seinastu eksamiu.
Arsroynd skúlans varð hildin
leygardag 24. apríl 1943. Kl. 1—4
var Jens Fr. Gutlesen lil ’skriv-
liga roynd í harmonilæru og
fekk karakferin mg-4-ý Kl. 8.30
um kvøldió vórðu violinnæm-
ingarnir royndir. .lohs. Nicolaj-
sen spældi sonatu av Corelli í
d-moll og fekk karaklerin mg-j-.
Erl. Christiansen spældi sonalu
ni'v 1 í a-dur av Hiindel og fekk
eisini mg+. Sum akkompagna-
trisa virkaði aflur hesa ferð frú
Rigmor R. Rasmussen. Av leirri
grund, al Th. Nygaard var
burturslađdur, var liesa ferð
Verland Johansen censor saman
við W’illiam Heinesen. Umframl
vóru lil sleóar Chr. Reslorff og
Sv. Joclnimsen sum áhoyrarar.
Sum býráónum kunnuglhevur
cand. mag. E. Petersen staðið
fyri undirvísinginum, og Inir-
umframt verið lærari í violin
og teori. Frú Rigmor R. hevur
haft samanspælið.«
1 frágreiðingini verónr eisini
sagl frá, at musikkskúlin hevur
fyrireikaó tvær konserlir úli á
amtsbókasavninum, men fyri al
fáa 'hetta í lag mátti verða heitt
á menn, sum ikki beinleiðis
høvdu við skúlan at gera.
Ann'ars leggur fyrisløðumað-
urin aftrat:
— Tað er skylda okkara, sum
søld hava kunnleika í musikki
at 'geva ungfólki, sum lievur
ans og evni, høvi lil af fáa eilt
trygl grundarlag, sum bygt kann
verða á í framlíðini. Og lá ið
vit hava heitt á tað aimenna, so
er tað fyri at henda fyritøka
skal vera belri tryggjað, soleióis,
at vil vió liesi lílln byrjan knnna
ha'va vón um víókan so við og
vió, so at vit al endanum koma
at eiga ein skúla, sum kann geva
lærđóm í flestu musikkgreinum.
INNANLANDS
„Reyđi Krossur“. / hesum døgum er
tað givið loyvi til innsavnan av peningi
iil Føroya deitdina av „Reyða Krossi“.
Hetta felag hevur slarvast við al-
mennar «Beyða Kross« uppgávur í
Føroyum í 17 ár, men ætlar nú eisini
at gera tiltak lil lijálp tyri neyðstødd-
um aðrastaðni, so skjótt líkindi verðu
aftaná hardagan, og her hugsast mest
um at geva klæðir, mat o. a., helst í
Xorðaníondum.
Xevndin í felagnum (Frú Hansina
llansen fyrrv. ljósmóðir, frú Alma'
Juhlert, »Xaina«, yv.irlærari Z. Søren-
sen, stjóri Carl Jensen, kasserari
Anton Andresen, massøsa frgv. G.
Olsen og lækni F. Dahl) vendir sær
tí'til øll í Føroyum og hiður um eina
peniijgagávii, st'óra ella lítlá, soleiðis,
at eisini vit kunna vera við at lætta
um ta mest átroðkandi neyð.
Tað vit evna, kann kariska tykjast
lítíð, men um vit, sum enn undir hes-
úm bardaganum hava haft góð kor
uppi á landi, veita tað vit kunna til
illa fyrikomin børn og vaksin, vil
gávan altíð koma væl við.
Gerið so væl og takið væl ímðti tcini-
um, sum savna pening inn til „Reyða
Kross“.
Carl Jensen. A. Juhlert. P. Dalil.
Merkið. At ganga og tvassa gøtu
oman og gøtu niðan í Havnini, er
sum tað vera lcann, men hetur er tað
•kortini al fylgja Merkinum, tá ið tað
fer sínar kvøldlúrir nl í hagan. So-
leiðis eigur hvør sum kann at fara
við Merkinum inn á Vatnaskørð í
kvøld kl. 8.
Nýtt spinnarí í Klaksvík. .1. F. Kjølbro
hevur fyri stuttum fingið maskinur
lil spinnarí. Xú verður sum skjótast
farið undir at hyggja hús til teirra.
Fótbóltsleikur. í gjárkvøldið xvar
leiknr miUum Tórshavnar hýarlið og
enskt lið við 3—0 til býarliðið.
Landskapping í bandbólii. Scinasta
sunnudag spældu S. T. I.F. móti R. S.
K. Strandadreingir vunnu við 10—4.
Aftan á kappingina rætti Poul Pe-
terscn, ítróttaruinsjónarmaður Strand-
ingum ein vakran steyp, sum pf. /
Uvak hevði givið til fyrstu lands-
kapping í handbólti milliun menn.
Mlíti PERSÓNKOYRINQ
WILLIAM SLOAN WUI
Merkið
fer inn á Vatnaakerð i kvøld.
Farid verður av Húsabrúgv í kvøld kl. 8.