Tímin - 21.10.1943, Blaðsíða 2

Nr. 34. 1. árg
TÍMIN
21. oktober 1943
Hósdagin 2t. oktober 1943.
Útgevíjri: Havnar Framburðsfelag.
Ábyrgdarmaður:
Einar Joelisen
Avgreiðsla: Telefon nr. 259.
Prentsmiðja: B. Z. Jensens.
Haldaragjalđ: 2 kr. ársfjórðingin,
í leyssølu: 15 oyru eintakið.
Lýsingarprísur: Í2oyrupr. mm
á forsíðuni, aðrastaðni: lOoyru.
(Avsláttur fyri fastar lýsingar
eftir avtalu).
Stjórnarskipan
javnaðarflokksins
Langt uni leingi kom seinasta
mánadag javnaðar stjóinarski|)-
anaruppskotið í Ijósmála. I
nógvar vikur hava teir stríðsl
fyri at fáa kutað av lier og har,
so tað kundi flnna náði fyri
eygu amtmannsins, og samtíðis
fáa vavt ein hjálva av vøkrum
orðum uttan um lað, so lann
minni hugsandi lesarin skuidi
villast og ikki síggja tað tjóð-
skaparliga brekið í tí. Nógv
hevur- staðið á knokkunum, ið
hryggjað hava, og sa1t al siga,
væl Ijóóa ley føgru oróini í for-
mælinum, sum javnaðarkemp-
urnar nú eina langa líó liava
slrolcið um landið við, al ugga
veljarar sínar við og fáa leir al
trúgva, at hetta er a'v sonnum
eill Ijóðskaparbragd.
Vil taka burlur úr formæli-
num hesi orð:
»Træta hevur staðið um, hv'al
ið Føroya løgting, og hvat ið
danski ríkisdagurin, danska
stjórnin liava al siga yvir (>g í
Føroyum.
Henda træta lievur verið við-
skiftamálum Føroyinga og Ðana.
til ógagns og lítlan sóma.
A/ halda fram liesa trætu er
okkum og D'ønum lil minkan.
Javnaðarmenn hava lí lil máls
at loysa hesa trætu við at fáa
eina skipan í lag, ió gevur Før-
oyingum og Dønum fult frælsi,
til hvør í sær sjálvir at gera av,
í hvussu stóran mun gingið skal
verða í stjórnarliga 'ogaðra sam-
vinnu teirra millum.
Hetta halda javnaðarmenn
kann verða gjørl við al geva
Føroya Løglingi lóggávuvald
saman við danska kóngi.
Við hesum fóggávuvaldi sínum
kann Føroya I.øgting til eina
og hvørja tíð avgera hvønn tált
(læltir) Føroyar skulu yvirlaka
og átaka sær ta fullu stjórnar-
ligu, peningaligu og siðmenni-
ligu ábyrgd fyri.
í løtuni er kansha ikki lætt
at ælla, hvørjar iiýgggjar tætlir
í samfelagslívi okkara verður at
sonnum gagni at yvirtaka. Hes-
um viðvíkjandi má livør táttur
takast til viðgerðar fyri seg og
kannast út í æsir, fyri og ímóti,
áðrenn endalig støða má verða
tikin.
So statt má at byrja við verða
hildið fram við øllum lógum,
ræltarforskriftum og fyriskipan-
um, ið eru í gildi.«
Eftir av øllum hesum føgru,
vónilku orðum at hava verið
lyftur upp til himmals, dumsar
hin hugsandi javnaðarlesarin
niður aftur á jørðina, táið hann
fær henda úrskuró: All má tí
fyri fyrst verða sum taó er.
Síðan fylgir uppskotið suln vil
skulu pfenla orð Ijl annað í
næsta blað. I dag skulu vit
hert nerta eilt sindur við lær
týdni ngarmesI u grein irna r.
I gfein 2 verður sagl: Meðan
viðuiskiftini eru soleiðis, at lógir
ikki kugna , verða lagdar fyri
kong til staðfeslingar, sijur Før-a
oya amtmaóur vió heimildini
viðvíkjandi slaðfeslan og kunn-
geran.
Tað vil siga, at eingin lóg
kanp verða samtykl, sum hrýl-
ur við nakra sløðu, ið danska
ríkissljórnin frammanundan hev-
ur tikið okkum viðvíkjandi. Ta
sløðu hevur amlmaðurin sagl,
at hann vil halda óhroytiliga
fast uin, og tyð vil eisini siga,
at amtmaðurin og hann'einsam-
allur, er Føroya umhoðsmaður
úteftir .og førir Føroya vegna
allar samráðingar við Ongland
og onnur lond.
Alt skal eflir uppskotinum
verða, sum tað hevur verið.
Berl tað, at landsnevudin skal
hroytast lil ikki at verða vald
eftir flokkana løgtingsmannatali,
men verða vald av lí flokkiella
teim flokkum, sum á lingi vilja
laka ábyrgdina saman við ámt-
manninum. Og so laó’, at hesar
hráðfengis áselanir, sum lingið
higarttl he.vur íingið Joyvi at
gera, og sum skulu fara úr gildi
sama dag, vit fáa samhand aftur
við Danmark, skulu eila »lógir«
og skulu ikki fara úr gildi fyrr
enn bhioylan er samfykl á lóg-
ligan hátt«, t. v. s. tá ið danski
ríkisdagurin selir teir úr gildi.
Tað man helsl ikki verða nógvar
dagar eftir tað at samhand er
fingið aftpr við Danmark.
Nógvir eru spurningarnir, sum
dag um dag verða umrøddir í
hløðum okkara.Men eillso^gvi-
liga átroðkandi mál, sum húsa-
neyðin,hevur ógviliga lílió veiið
nortið við.
Ilúsaneyðin í Havn er nú so
ovurhonds slór, at hon sum
skjótast má verða tikin lil álvar-
sama umhugsan áv teimum, ió
avvara. — Tað nógva arheiði,
sum í løtuni er her í staðnum
ger, at ógviliga nógv fólk av
bygdunum flytur lil Havnar, og
var Irongligt frammanundan,
er tað ikki vorðið mælari nú.
Hvat verður nú gjørt frá al-
mennari síðú fyri at loysa henda
fyri fólk so týdningarmikla spurn-
ing? Svarið er so syndarliga
Iroystaleyst: einki! — Fólk, ið
hava sett búgv og fyribils hava
flngið innivist ónkustaðni, fyri
vónanđi seinri at fáa okkurl
belri, hjá leimum vísir lað seg,
lá ið uppsagl verður, ógjørligt
al fáa nakað høli al fara aftur í,
og stauda tey soleiðis at kalla á
gøtuni. Og_verður so roynt al
fáa sær tilfar al byggja hús av,
so mikið ein hjáípisl, fær ein
aftaná at hava sent umsókn um
tilfarið lil Valutasentralen, lað
troystaleysa svar: «... atdetan-
søgte ikke for Tiden vil kunne
imødekommes.« — Meinarhelta
ráðið, ella hvør ið áhyrgdina
hevur at húsaneyðin veróur
minni fyri tað, um ein fær eina
noklan? ella hvat?
Timhurljandlarnir liggja fullir
av viði, sigsl, men hagani má
einki veróa lalið, og al døma
eflir kunngerð frá »Valuta-Gen-
tralen for Færøerne« er ikki
vón um al fáa meir liinhur lil
landið. Hvussu verður so nú?
'Verður øll priyalhygging al
steðga, ella er lað herl uøkrum
fáum »útvaldum«,sum unl veró-
ur tilfar? Nógvir eru teir, iír
byggja, og iiúsini eru ikki smá,
sanniliga.so løgið sær lað úl.—
Her má -ein betri javnan koma
í lag og fyrr jú hetri. Og lað
unga fólkið, ið er í ferð við at
seta búgv, skal lað í vónloysi
ganga og híða Ií 1 kríggió einaferð
verður*av, fyri al sleppa at sela
fót undir egið borð? —
Nei, húsáneyðarspurningurin.
má verða gieiddur, og tað onga-
líð ov skjóll. Tingmenn sila og
tosa um og leggja til rættis nógv
mál, ið als ikki liava so alstóran
lýdning sum hetla, ið ikki ein-
ans kemur einstaklinginum lil
gócTar, men samfelagnum í síni
lieild. K.J.P.
í ørviti.
í Tingakrossi 13. okt. skrivar
L. Z.: »1 yvir ein mánað hava
fólkaflokkurin og javnaðai flokk-
urin nú spæll hlindabukk nllan
um eitl deytt foslur. Einasta
lýðuliga úrslitið er,atfólkaflokk-
urin lievur jarólagt ogsvikið sína
egnu stevnuskrá. Ilon sá aldri
đagsins Ijós á Føroya løgtingi.
Slý'risskipanin av 9. mai 1940
verður framvegis galdandi. Aml-
maðurin verður silandi við sín-
um vetorælti. Har hendireinki.«
Eitt ekta L. Z.sk andsfpslur,
sum fyri tann lílið lnigsandi
lesara Ijóðar rætliliga væl, men
sum er tað reina møsn.
Fólkaflokkurin (og hei meinar
L. Z. saman við honum sjálv-
stýrisflokkurin) hevur als ikki
svikió sína stjórnarskipanar-
stevnuskrá, fyri tí at teir ikki
hava selt hana fram á einum
tingi, har hon er dømd at falla,'
tí meiriluti er ímóli henni. Al
sela liana fram hevði hert veiið
at oyft tingsins líð. Tað erheldur
ikki at svíkja sína egnu slevnu-
sluá at vita,um vit kunna koma
væl á mál sjálvræði viðvíkjandi,
um vit hjálpa javiiaðarmonnum
al fremja sína sljórnarskipanar-
stevnuskrá soleióis siim Vit og
óivað meginlutiirin av javnaðar-
veljarunum norðan Skopunar-
fjøfð hava fatað hana.
L. Z. og fýlgisveinar hansara
sviku sjálvslýrisslevnusk ránna,
tá ið leir ló.ku lut í al geva
amlmanninum sýlunar valdið
inneflir og alt valdið úteflir og .
lólu hann einsamallan umboða
okkum yvirfyri Onglandi, sum
nú er einasla úlland, vit sleppa
at hava saihhand við.
Løgtingið verður ikki spurl.
I hini vikuni kunngjørdi valuta-
miðsløðin knappliga, at nú
verður sell forhoð móli øllum
vióainnllullningi.'Løglingið visli
av ongum frammauundan, sjálvl
um laó av navni eiin eigur ein
syndalnikk í valulamiósføðini
(avloysari L. Z.s). Hetta er herl
ei.tl dømi um staudin, hvussu
(ílið Føroya ting hevur. at lýða
í Onglendinga eygum. Amtmað-
uriiv kennir av og A í tingsalin,
losar eini tvey orð yið A. Sa-
muelsen og P. M. Dam og fer
síðan avstað. Kanska leir undir-
honds av og á frætta, hvat ið
er á vási. Tingið veil einki.
Hetla er lað, sum _vit og óivað
eisini fleirlalið av L. Z.s velj-
larBm vilja liava broylt.
Men hvat sigur L. Z.?
Há! — Slýrisskipanin av 9.
mai 1940 verður framvegis gald-
aixli. . Amtmaðurin veróur kil-
andit. við sínum vetorælti. Har
hendir einki.
Ei.ng.in veil, um hann háðar
sjálvstýrismenn og fólkaflokks-
menn, lí leir ikki fáa javnaðar-
menn at taka la sjálvræðis sløðu,
sunr veljarar leirra trúðu, leir
nú skuldu laka, ella hann gleóir
seg, tí amlmaðurin v.erður sit-
andi við øllum valdinum. í háð-
um førum er al minnast: L, Z.
og hansara menn hava givið
amtmanninum hetta valdió, og
høvdu teir tá gingið saman vió
hinum sjálvslýpismonnum (fólka-
llokksmouuum) so høvdu óivaó
javnaðarmenn ikki torað tá at
likið la samhandsstøðuná. sum
lil seinar tíðir verður ein slíomm
fyri teir og L. Z. og hansara
menn, og lil óhóliligan skaða
fyri Føroyaland.
Sjálvstýrisnavnið
(Framh. frá forsíðuni)
Vit hava ikki søkt um navnið.
Vit hava altíð verið sjálvslýris-
menn, og tað er komiskl, lá ió
»Tingakrossur« sigur. at tingið
skal avgera, hvør ió er hetri
sjálvstýrismaður, Louis Zachar-
iasen ella eg. Okkara gerðir og
luigsan 'og fyri ein parl okkara
felagsskapur avgerð tað. Eg eri
í Havnar Framhurðsfelag. Um
Louis Zachariasen fór úl úr
felagnum, fór hann ikki av stað
vió navninum. Líka mikió hval
lingið ger eíía íkki ger, so eru
vit tó sjálvstýrismenn.
Valdir á sjálvslýrisstevnu-
skránni, sigur Louis Zachariasen,
okkum ikki at vera. Vit hava
hroytt stevnuskránna, og liann
hevur hroytt stevnuskránna.
Okkara gerðir hava prógvað og
vilja vónandi framvegis prógvað,
at vil eru sjálvstýrismenn. Tað
er eiugin Sjálvstýrisflokkur
frammanundan á lingi, so lað
kann i'kki vera nakað í vegin
fyri, al vit stovna lienda flokk.
Men taó er eingin anhefaling
fyri ein sjálvslýrismann, al sam-
handió skal geva honum prógv
fyri, at haun hevur verið góður
samhandsmaðu r.
A. Samuelsen (Sb): Vil hava
sympali fyri sjálvslýrisflokkinum
(Louisar), lí at teir vilja bíóa.
Eg vóni, al vil allir vilja vísa
Sjálvslýrisflokkinum ta sømd at
geva teimum ræltin. Tað er
luíggj, verðinsk ríggj, og vit
mugu tí arbeiða saman.
J. H. Danbjørg (Jvn.): Síðst í
auguít hevur Havnar Fram-
hurðsfelag skrivað lil Havnar
Sjá 1 vslýrisfelag, og helta hræv
má uppfatasl sum ein umsókn
um at lata Rikard Long og
Rasmus Rasmussen sleppa uppí
Havnar Sjálvstýrisfelag. Loitis
Zachariasen lievur sagl nei til
at laka hesar háðar menn upp í
sín flokk. Tað forstandi eg væl.
Rasmus Rasmussen fór yvir til
Fólkaflokkin, men vendi sær
nakrar dagar seinni til Lóuis
Zachariasen og hað um at sleppa
í hansara flokk aftur. Men L. Z.
segði nei.
Nú er spurningurin: Hvat
skulu vit gera við hesar háðar
menninar? Skulu vit tvipga L.
Z. lil at taka teir upp í sín
flokk? Iíanska vit skulu senda