Tímin - 11.11.1943, Blaðsíða 1

ÚTGEVARI:
HAVNAR FRAMBURÐSFELAG
Haldaragjalđ: 2 kr. ársfjórðingin.
í leyssølu: 15 oyr. eintakið.
1. ÁRGANGUR
Kiev fallin
Leygarmorgunin søgdu Týsk-
ararnir frá, at Iíiev var fallin.
Hann hevói -ligið undir russisk-
um eldi í fleiri vikur; og tá ’ið
Russurin legði á við stórum
heri, mátli Týskurin lúta.
Russurin hevur teir seinastu
dagarnar havt stóra framgongd
rundan um Kiev, og hevur otað
seg upp 4il 40 fjóróingar frum
um býin.( Hann sigur seg hava
tikið liópin av týskum kríggs-
amboðum og fangum.
Á Krim lniva Russaruir setl
meiri fólk og amboð á land á
Kercbnesinum; har slanda teir
í hørðum stríð móti Týskinum,
ið gfira harðar atsóknir aflur
ímóti.
/'
í Italiu siga teir Sameindu seg
vera komnur til ta lýsku vetrar-
linjuna. Hana ællar Týskurin'
at halda móti øllum álopum.
Nú ein đagin kom einsamalt
flogfar inn yyir Vatikanstatin og
slepli niður bumbur. Nøkur
fólk meinslaðust av bumbupett-
Áhoyraraplássið í tinghúsinum
var stúgvandi full seinasta
fríggjadag, tá ió stjóriiarskip-
annar uppskolið endaliga koin
til viðgeróar. Leingi hevur vart,
áðrenn hetla-málið, sum skuldi
verið liitt týdningarmesta í hesi
løgtingssetu, kom aftur frá
nevndnrviðgerðini, sum hevur
verið tarnað mest av tí longu
tíð, javnaóarmenn høvdu\ um
at rigga síni uppskot til, tað
fyrra til at royna at semja síni
gyltu veljaralyfti við sína undir-
bráttligheil, síðan at broyta -taó
sindrið av sjálvbjargnisanda,
sum var í tí fyrra til at hóska
við tey krøv, ið amlið selti
fram.
So kom endiliga uppskotið,
sum longu er umrøtt nakað her
í blaðnum. Undir viðgerðini á
tingi (aðru viðg.) var Th. Peter-
setl fyrsti røðari- sum framsøgu-
maður fyri Fólkafloídcs og
sjályslýrismanna samgonguna. I
einari kraftfullari og djarvari
røðu legði hann klðrt fram í
dagin tað syndarliga úrslit fyri
Føroya fólk, sum er komið
um, og fleiri hús løstaðust illa;
Pæturskirkjan, ið er eill :rv
teimum, er stongd fyri fyrst.
Teir Sameindu sigá sínaregnu
ínissir at vera 40.000 manns
fallnar, síðan teir komu á land í
Norðurafriku fyri einum ári
síðan; um somu líð hava Ásar-
menninir mist 600.000 manns
av deyðum, særdum og fangum.
Hósdagin bumbaðu Amerik-
anarar Veslurlýskland. Teir
sle|)lu niður 4000 tons av bumb-
um í 12 límar; harav fullu
2000 tons á Diisseldorff í 27
minuttir.
Japanararnir søgdu í gjár frá
einum stórsiguri við Sálomons-
oyggjarnar, har teir við ílog-
førum høvdu søkl 4 amerikansk
slagskip umframt fleiri krúss-
arar og stór handilsskip.
Amerikanarar siga at teirhava
skaðað 4 japanskar krússarar í
hesum samanbrestinum, og at
tey jupansku tfðindini eru ósonn.
burtur úr hesum tveir mánaðir
drúgvu tingingum millum flokk-
arnar á lingi. Allar samráðing-
ar, ið her hava farið frxim, alt
tað skrivliga verkið, sum hevur
verið greilt úr hondum, endar
í eínari n.eyðarsligari staófeslan
av lí núverandi støðu, tað er
tað sama umaftur á ein annan
Iiált, men innbjarvaó í eina flóð
av vælljóðanđi og rúsandi orð-
um, ■ ætlaó at rura lann minni
hugsandi mannin í svøvn.
Th. Petersen vísli á, al í javn-
aðarmannastevnuskránni lil sein-
asta val søgdu teir seg at vilja
hava lóggávuvald til Løgtingið
og landsnevndina til landsstjórn
og kongur skuldi góðkenna lóg-
irnar. Helta fall í tráð við
sjálvslýrishianna og fólkaflokks-
ins slevnuskráir, og tí høvdu
vit selt uppskot fram, sum iklci
gekk so vítt, sum vit gjarna
vildu, men kortini var eitt
munagolt stig á okkara leið, og
sum vil út frá teirra stevnuskrá
máttu hugsa, al teir vildu fremja.
Men nú vilja teir als ikki. Upp-
skot teirra miðar ímóti al gera
amtmannin lil varakong í Før-
oyum, sum fyri Havnafólk, ið
á valfundi hoyrdi' javnaðar-
mannin, sum varð valdur her,
úttala seg um amlsræðið, nú
lykjast púra ótrúligt.
Hann lók fram, at javnaðar-
flokkurin í sínum framhalds-
áliti í hesum máli sigur, at
óngar stjórnai ligar broytingar
koma í lag utlan amlmannsins
samlykt, samanber boð frá
bretsku stjórnini um hetta og
seinni váttan av hesum fleiri
ferðir. »Bretska sljórnin hevur
sagl amlmannin at vera f’ulllrúa
Danmarkar.«
Hetta vísti Th. Pelersen á,
var skeivt. Støðan er tann, at
9. apríl 1940 segði amtmaðurin
seg at hava ræðið. Men íietta
hevði ikki lað rætta slemplió á
sær. So kom 7. mai 1940, tá ið
tingið ásannaði, at amtmaðurin
hevur «11 ræðió. Nú verð.ur
sagt, al Bretar krevja tað.
í oklober 1940 var brelski
konsulin spurdur, hvar bretska
stjórnin hevði hetta frá, øg
hann svaraói soleiðis sum lað
ljóðar í danskari umseting á
amtsskrivslóvuni: »at den bri-
tiske Regerings. Opfattelse af
delle Spørgsmaal idet væsent-
lig støttedes paa Kundgørelsje af
StyreIsesforn\en«. Ella sum kops-'
ulin veruliga segði: It is princi-
pallyr -coming from the law of
9. may 1940.
Eftir tað, at Th. Petersen
hevði nevnt, at amtmaðurin
hevði sagl um uppskotið frá
javnaðarmonnum, at hann væl-
kundi jálta tí við ymsum broyt
ingum, lí lað var tað sama sum
verið hevur síóan 9. mai 1940
»med en anden FormuIering,«
(Th. P. vildi heldur siga: »med
en værre Formulering«, tí her
vilja teir geva, amtmanninum
kongsvald), helt liann fram, at
vit í okkara uppskoti tóku somu
støðu sum Island, tá ið sam-
bandió við kongin varð avkvett,
at kongsvaldió er komið frá
fólkinum, og eingin uttan fólkið'
kann seta mann í kongsins stað,
lí miðar okkara uppskot ímóti,
at landsstjórnin, sum tingið selir
og sum á lann háll er fólksins
rælta umboð, skrivar undir fyri
kong.
Hann nevndi, at meðan javn-
aðarmenn í síni stevnuskrá siga
»Landsnevndin er landsins
stjórn«, so hevur hon eftir teirra
núverandi uppskoti ikki meiri
ræði, enn at hon sum amtmað-
urin sigur um hana í sínum
viðmerkingum til uppskotið, at
hann blandar seg ikki í, um
Løglingið velur eina nevnd til
»at bestyre de under dets Raa-
digbed henlagle Sager.«
Th. Petersen nevndi síðan
tann mun, ið er á okkum og
Islandi í uttanlanda málum; teirra
uttanlandaviðuiskifti hevur eitt
viðskiftaráó í hondum, har teir
hava alt ræðið, her vita vit ikki,
hvør ið ráðger fyri okkum, vit
lesa f »Dimmalætling« at nú
fara samráðingar framíLondon
um Føroj'a »kvolu«, men Løg-
lingið veil einki. Vil mugu fáa
eitt føroyskl handilsráð at taka
sær av sámráðingunum við út-
landið, handilsráð hava teir í
øllum londum uttan her. Her
er all lagt í freinmandar hendur.
Hann minlj -á, at einhvør hevói
sagt: »Det skal btive husket til
sin Tid.« Eisini Føroyingar vilja
minnasl og ikki gloyma tað, sum
er farið fram.
Síðan talaði fyri sambands-
flokkin A. Samuelsen. Onkur,
sum hevur hoyrt hann í tílík-
um málum ár herfyri, undr-
aðist á, so spakur hann var, og
ló segði hann so nógv minnk-
andi fyri okkum sum tjóð, a.t
syndarligt var at lýða á. í hans-
ara trý korter Iongu røðu var
mesl tikið upp í saman; helta
sum »Dimmalætling« júkaði
undan valinum: tað óverdnga f
at vilja ganga so. langt burtur
sum møguligt frá Danmark, nú
hetta landió liggur lágt, hetta
var »ikki gamal føroysluir lanka-
gangur, hetta er ikki penur
lankagangur.« Hann mælti til
at bíða, lil vit kundu samráðast
við Danmark undir nøkuilunda
normalum viðurskiflum. Hann
fánst at, at sagt veróur frá okk-
ara síðu, at í Føroyum skulu
Føroyingar ráða. Hann spurdi,
um Islendingar kundu siga, at
teir ráða í Islandi undir kríg-
num, ella um Norðmenn ráða f
Noreg ella Danskarar f Danmark.
Tá ió »Dimmalætting« segði frá,
at samráðingar Føroyum við-
víkjandi fóru fram í London,
helt hann fram, at Danir sam-
ráddu fyri okkum, og Danskarar
kundu ikki kallast fremmandir
í Føroyum eins lítið og Føroy-
ingar lcendu seg fremmandar f
Danmørk, nei, Føroyingar í
Danmark kalla Danskarar lands-
menn.
P. M. Datn var orðførari fyri
javnaðarflokkin. Hann var eis-
ini merkiliga spakmæltur og
vant seg ikki upp til ta buldr-
andi orðabrakan, hann annars
hevur so lætt við at lala av
sær. Tó at hann eisini røddi
full trý korler, var lílið um
málið — stjórnarræóið til Før-
oyingar — í røðu hansara. Hann
mælti, sum hanu plagar, til at
halda seg lil veruleikan og ikki
seta fram óvirkulig uppskot, tað
gevur altíð bakbrest. Tá ið
kongur ikki er tøkur, ja, so
mugu vit taka tann mann, sum
haun hevur selt fyri seg, í hans-
ara stað. Tað hava javnaðar-
menn gjørl í sfnum uppskoti.
Hann lievói havl la gleði at ein
av fremstu sjálvstýrismonnum,
sum hann tó ikki vildi nevna,
var komin lil hansara og hevói
takkað honum fyri javnaðr-
manna uppskolið, ið veitti rætt
og skjal til báðar síður, bæði
føroyska og danska. Hesin
ónevndi sjálvslýrismaðurin (óiv-
(Framh. innaní)
Seyðaskinn
Eg keypi vælsallaði seyðaskinn fyri 1 kr. 50 oyru
fyri kg.
Z. NICLA8EN, Tór.shavn, Telf. 274.
Stjðrnarskipanin ð tinyi