Tímin - 18.11.1943, Blaðsíða 1

NUMMAR 38
HÓSDAGIN 18. NOVEMBER 1943
ÚTGEVARI:
HAVNAR FRAMBURÐSFELAG
Halđaragjald: 2 kr. ársfjórðingin.
í leyssølu: 15 oyr.‘ eintakið.
1. ÁRGANGUR
Tð ið Andrias Djurhuns spilti spælið
— Nu er den gal, Dam!
— Bare rolig Deres Majestæt. VI stemmer ikke paa vort eget Forslagl
Russurin gingin fram
í kílanum vestan fyri lviev
hava Rii'ssainir liaft góða fram-
gongd fram við jarnbreylini
norður móti Korosten, har ein
av teim týsku høvuðsverjustøð-
unum er. Russarnir hava í sein-
astu tíðini roynt al innringa
Gomel, og nú er herl stutt økl
eftir til helta eydnast teimum.
í vikuni hevur reyði herurin
gjørt fleiri slór álop í Ðniepr-
krókinum; við Ivrivoirog og Za-
poroshe eru tey harðastu.
A Iírim royna Russarnir at
ota seg longri og longri vestur
á Kerch langanum móti harðari
týskari mótstøðn.
Oyggin Leros, ein aV italsku
Tól voyggj u n u m í Ægæa rh a v i n u m
er nú á týskum hondum. Hon
varð tikin av leim Sameindu og
Badogliomonnum lá ið Italia gav
seg yvir.
Týskararnir hava nú søkt al
oynni bæði eftir sjónum og úr
luflini ígóða viku. 3000 eingilskir
og 5000 italskir soldátar vórðu
fangaðir.
I Italiu er nú so ringt veður
at ikki er at hjóða lil at slríðast,
siga teir Sameindu.
Japanarar søgdu frá í gjára-
morgun at teir høvdu søkt við
ílogførum við Sálomonsoyggjar-
nar 3 hangarskip, 3 .krússarar
og 1 annað stórt kríggsskip. Teir
siga at amerikanski flotin fekk
her líka stóran skaða, sum í
Pearl Harbour.
✓
Vánaligur dansur
og innantómir føðilandssangir
Fyrieinum 30—40 árum síðan
vójru ungmannafeløgini undir
høggum, tí tey vildu fremja
»separatismu«, og tá ley vóru
politisk, við-tað varð meint, at
slarvsmió 'teirra var at fremja
føroyskt sjálvbjargni, og vekja
áræði og álil á egna megi í
okkara ungdómi. Nú eru tað
aðrir, ið herja á ungmannafel-
øgini, menn, sum látast at vera
sjálvstýrissinnaðir og sum stíga
fram í Tingakrossi og Føroya
Socwl Demokrati, og nú er tað
afturhald, ið verður hrigdað,
andligfátækt og undirlutakensla,
alt saman ábrigdi, sum prógva,
at teir, ið seta tey fram, halda
ikki lílíð um seg sjálvar. Vána-
ligur dansur og innantómir føði-
landssangir eru eftir hesa manna
útsagn tann ússaligi kjarnin,
sum ungmannafelagslívið snýr
seg um.
Av teim monnum, sum mesl
hava sipað lil ungmannafeløgini
við liesum tungu sleggjum, Louis
Zachariasen, Heðin Brú og Will-
iam Heinesen, er um tanh sein-
ast nevnda at siga, at hann
helst aldri hevur sett fólin inn-
an fyri nakað ungmannafelag,
so hansara đómur hesum við-
víkjandi hevur minni uppá seg.
1 il hinar báðar er al siga, at
teir væl vita, at dansurin í
ungmannafeløgunum valdast í
teim ymsú feliøgum og innan
fyri hvørl felag sjálvandi eisini
valdast til vmsar tíðir, men
yvirhøvur man hann ikki vera
í verri skili nú, enn lá ið teir
fyri fáum árum síðan av góðum
huga lóku lut í honum. í Merk-
inum, sum eg kenni best, hevur
tey seinni. árini ofta verið sera
góður dansur, sum fremmandir
menn, sum hava skil á dansi,
hava likið lil og undrast á, at í.
Havnini skal vera so góóur
dansur, men sjálvandi, helta er
eftir áringum, tí limir koma og
fara, og til eina líð er meiri av
góðuni dansifólki enn lil eina
aðra.
Tað skuldi væl ikki verið sjálvan
dansin sum óverdugan fyri ungt
fólk at fáasl við, ið hesir menn
brigda feløgunum, nú teir kenna
seg so sámiligar og so mikið
komnar lil árini, at teir heldur
ennatoyða tíð sína burlur uppá
ungmannasamkomur vilja sila
heima og lata sín vísdóm og
sítt ræltlæti ski ivliga dala -nióur
yvir alt Føroya fólk. Tað er
vánaligur ungdómur, sum ikki
er nakað kátur, og skemt og
ungdómur hoyra saman. Summi
hava hug at skemta seg yvir
onnur, siga søgur um onnur,
og er hetta heldur ikki ókunn-
ugl í ungmannafeløgunum og
kemur har helst fram í felags-
blaðnum. fkki so at fala, at all
í hesum feløgum er skemt.
Álvarsorð, ið verða væl og fynd-
arliga framborin, eiga ikki belri
álioyrarar enn ungt fólk, tað
vita hesir menn fráfleirri tíðini,
teir fyrst sótu sum áhoyrarar í
ungmannafeløgunum og síðan
sjálvir bóru manga dygdargóða
røðu frarn har. Hví skal nú knapp-
liga vera so syndarliga stait,
síðan teir rislu dustið undan
fótum stnum og lótu feløgini
sita eftir á berum, tá ið teir
hábærsliga valtraðu út úr felag-
num í Havn, ein lítil men út-
valdur skari skróandi við slals^
embætismannapappírunum í
lummanum?
Felagið ikki bert toldi hesa
blóðavlating, men eins og í
gomlum døgum so mangur
sjúkur kendi ein lælta, lá ið
blóð varð tikió honum av æðr,
so hevur ungmannafelagslívið, ið
hvussu er her í Ha.vniní, ikki
bert frJskast upp, síðan hesir
menn hvurvu, sum nú halda
feløgini vera lcomin á deyðastrá,
men stendur í blóma sum ikki
leingi. Bæði álvarað og skemlið
hevur verió dygdarbelri enn í
langa líó, og tað sum hevur
havl mesl húnandi týdníng: lim-
irnir hava av leim brotum,feløg-
ini lcomu út fyri,, kenl á sær
eina skyldu al greiða innan-
felags starvið, bæði tað skrivliga
og tað munnliga, frá sær við
samvitskusemi og nærlagni, so
felag teirra kundi mennast og
búnast.
Um so av og á hevur verið
farið upp á gólvið, so lievur
helta í mong hundrað ár ikki
verið hildið mannminkandi í
Føroyum, allarminst fyri lívs-
glaðan ungdóm.og sjálvt um tað
í ymsum salónum í Havnini er
á mótanum nú altíó at miða
seg eftir, hyussu vorðið eríRuss-
landi, so hugsi eg, at iWgdóm-
urin har eisini fegnast við dans.
Teir báðir menninir, sum nú
á triðju síðu í Føroya Social-
demoluati kunngera verðini sínar
hugsanir um mentunarligogpol-
itisk viðurskifli í Føroyum, eru
báóir menn.sum gjøgnum leslur
og á annan hátl hava fingið
hollan kunnleika lil almenna
útlanda menlan, og teir skriva
væl fyri seg, rrren frígjørdir eru
teir ikki. Teir hava so avgjørt
tikið part.
Báðir eru áposllar fyri einari
ávísari samfelagsligari áskoðan,
sum litar dømi leirra um øll
viðurskifti her á landi. Og eitt
aftrat, teir eru eyðkend salón-
menniskjur, soleiðis sum ley eru
at finna í slørri, meira- útbún-
um samfeløgum, fólk, ið oftast.
er listarliga sermerkt og sum
leitar saman lil at rúsa seg í
samrøðum um almeun ella lislar-
lig viðurskifti, summi tapandi —
seg burtur í villandi greiningum
»pro el contra« og summi tag-
andi alt úl í æsir.
Men menlan er ymis. Tveir
menn kunna báðir vera ment-
aðir og koiTini ósanidir í flest-
um lulum, tí mentan leirra
byggir ikki á somu grund. Tað
eru ymis mentunarstig ogymsir
menlunarhæltir, men eingin
mentan er lioll, uttan á henni
er hin sanna hjartans mentan,
um eg so má siga, sum ikki
byggir á kunnleika, men á við-
fødda hampiligheit. So ofta havi
eg ( Føroyum hilt fólk við hesi
vælgerandi mentan, fólk, ið
ongan háva ger av kunnleika
sínum, lí tey vita, at so mong
eiga annan kunnleika enn tey,
sum ikki flenna upp á bakið á
fólki, men heldur umbera enn
lasta.
Eisini ungdómur kann hava
sína menlan, men hon vil sjálv-
andi vera á einum øðrum stigi
enn mentan hjá meiri búnum
fólki. Eg skal ikki siga, at før-
oyskur ungdómur nú á døgum
tykist at vera -hátt menlaður
yvirhøvur. Tann yvirgangur og
andligi tómleiki, sum nógv ov
nógv kemur til sjóndar millum
ungfólkið veitslukvøld ella van-
lig sunnukvøld, er óivað partvís
orsakaóur nv hardagatíóini og
teini óvanligu viðurskiflum, sum
eru troðkaó inn á okkum. men
so nógv hevur bardagahugur,
róp og geylan og heilatóml
óljóó vundió uppá seg mangar
staðir, har ungfólk Irunkast
saman, og rikið vilugt skemt og
menlabornan stutlleika á dyr,
at her má ikki bert verða talað
at, men finnast útvegir lil at
vísa ungfóíkinum so gjølla á
tann óbøliliga skaóa, tjóðini veró-
ur fyri, um innantómt fjas og
siðspillandi fyllskapur skuldi
komið - at verið ungdómsins
mið. Tfbetur, tað er ikki før-
oyskur ungdómur yvirhøvur,
sum er so vorðin, men nógv ov
nógv sæsl í dansihøllunnm av
yvirgangi og drykkiskapi so tað
hampiliga ungfólkið, sum av tí,
al lílið annað býst tí, flykkjast
í đansihúsunum, kemur lætt
undir sama dóm sum tann
ólátaði parturin. (Franih. inuaní)
/