Tímin - 25.04.1946, Blaðsíða 2

ISl r. 17. 4. árg.
TIMIN
25. apríl 1946
Í ttl t u lNr-17l
Hósdayin 25. apríl 1946.
Útgevari: Havnar Framburðsíelay.
Ábyrgdarmaður:
Einar Joensen
Avgreiðsla: Telefon nr. 143.
Prentsmiðja:
P.f Landsprentsmiðjan. Tlf. 143
Haldaragjald: 2 kr. ársfjórðingin,
í leyssølu: 15 oyru eintakið.
Lýsingarprísur: 12 oyru pr. mm
álorsíðuni, aðrastaðni: 10 oyru.
(Avsláttur fyri fastar lýsingar
eftir avtalu).
„Myggestateii“ og aðrir
Fyri korluni slóð í svenskum
blað ein grein um đanska lil-
boðið til Føroya. Har var danska
stjórnin róst fyri sítt beinasemi
móti Føroyingum, og var grein-
in týóiliga »inspireraðc< av dansk-
ara. At endanum gjørdu hesir
báðir, danskarin og svenskarin,
látur burtur úr tí, al Føroyingar
hugsaðu um at vera sjálvslýr-
andi, lí lað var óhugsandi, at
ein tílíkur »Myggestat« kundi
fáa loyvi at vera til.
Tá nú slíkir menn fara at
meta tjóðskap eftir slødd, kann
taó væl eisini vera øðrum loyvt
at gera tað sama. Svenskarar
haida óivað sítt land vera eitt
stórveldi, sum ræður sær sjálv-
um, uttan at spyrja nakran eftir,
men liyggja vit eftir tá kríggs-
tíðir eru, sum í farna krígnum,
síggja vit at hetta land ger bæói
eina og aðra gerð, sum er alt
annað enn at vera errin av, fyri
al tekkjast teimum veruliga
slóru.
Og taka vit Danmark, so var
tað ein tíð, lá tað ikki var mæl-
ari til mald enn vit eru í dag.
Tá var ult Danaríkið ikki meira
vert, enn at holsleinski greivin
Gerhard hevði tikið lað í pant,
alt sum tað var. Til at vinna
frælsið aftur og sleppa frá pen-
ingaskuldini, gjørdi danski ridd-
arin Niels Ebhesen la geró at
sníkja seg á náttarlíð inn á Ger-
hard og drepa hann sovandi.
Hesi gerð kunnu Danskarar
takka fyri, at teir eru ein fræls
Ijóð í dag. Hon mátli eisini
kunna lært ein av Danmarks
fremslu vísindamonnum, dr. Lis
Jacobsen, til at verið eilt sindur
meiia høviska í síni metan av
íslendska sjál vbjargnisstríðnum.
Hon sigur í donskum blað, al
Islendingar við at taka fullveldi
í 1944 »har opførl sig lumpenl.cc
Tá ið saman um kemur,
munnu hvørki Danskarar ella
Svenskarar hava grund til at
halda teiti at smærri tjóóum,
ið vilja ráða sær sjálvum.
Lastbilkoyring telf.
457 * 455
Røða J. Patnrssonar
á Løgtingi
Háttvirdu tingmennl
Sum elsti tingmaður og ikki
sum flokksmaður biði eg um
tingsins loyvi til at frambera
nøkur orð í dag á hesum tingi,
sum kann fara at vera landi-
num eitl av teimum minnjs-
ríkastu.
Míni orð vil eg fyrst venda til
teir menn á hesum tingi, sum
nú eru afturkomnir av sendiferð
til donsku stjórnina. Undan
teimum komu treytir frá donsku
sljórnini fyri »Samhørigheden«,
sum eingin av leimum 7 sendi-
monnunum hava bundið seg til.
Tað vil eg veila teimum míha,
og eg tori at siga, landsins tøkk
fyri.
Tað eru í ár heint 40 ár síðan,
at tað innbyrđis slríð varð íbirt,
sum skilti Føroyingar í tveir
stríðandi flokkar. Eg skal als
ikki ídag ríva upp, hvat atvoldin
var lil at hetla klandur kom í.
Haraftur ímóti tykir mær beint
á hesum 40 ára minnisári at
orða nakað um, hvat henda tá
uppkomna innbyrdis ósemja
hevur alvoll landinum til fram-
burðstarn og afturstig. Tí satt
er lað, sum talað er, al skaði
ger mannin vísan men ikki
ríkan.
Høvdu Føroya lingmenn og
Føroya fólk einst so væl, sum
samstarvið var í 1901—1905 og
hildið fram eftir teirri felags-
stevnu, sum F'øroyingafelag í
1889 setlu sær til stevnuskrá,
»at fáa Føroyingar til at ganga
fram í øllum lutum, so teir
mega vera sjálvbjargnir,« so
høvdu vil — og nú skal eg
loyva mær at nevna nøkur
dømir — :
a) longu í 1907, ístaðin fyri
hetta linghús vit nú hølast í,
fingið hygl okkum eina veg-
liga og prúða løglingsstein-
horg, í fornum foroyskum
slíli, við tingsali, nevndar-
rúmum, rætlarsali, býarráðs-
sali og bókasavni, fyri 56.000
kr.,
b) so høvdu vit 2—3 ár aftaná
al íslendingar fingu reist ís-
lands Banka fingió okkara
egna Ijóðbanka við seðilúl-
gávurætti,
c) so høvdu vil í 1907, eins og
íslendingar, fingið okkum
kønan norskan verkfrøðing
(Helseth) atlagtokkum dygd-
agóðar lelefonir á landinum
og haldgóðar kaðalir um firð-
irnar, eisini um Suðroyafjørð
og eins og Islendingar, alt í
einum, sett kønan norskan
verkfrøðing at røkla okkara
telefonverk,
d) so høvdu vit í 1906 fingið
kønan norskan verkfrøðing
(Horn) at lært okkara fólk
at bygt haldgóðar vegir, um
enn teir í fyrslani høvdu
verið mjáir og tá ikki rokn-
aðir til bilkoyring, ognú æll-
andi verið lidnir við vegagerð
um alt landið,
e) so høvdu Føroyingar, sum
vóru undangongumenn í báta-
fiskiskapi og sluppfiskiskapi
ikki verið seinni ó ferð enn
Isiendingar at taka upp trol-
araúlgerð,
f) tá hevði f 1910-11-12 Vágar,
Streymo}' og Eysturoy verið
ravmagnaðar fyri lítiðog lælt
og hinar oyggjarnar so við og
við, sum líkindini vóru til,
og harvið spart landinum
stórt petroleumskeyp og nógv-
an torvskurð, samstundis sum
ljós og hiti tá var iættari at-
komuligurog túsundtals lætt-
keyptar hestakreftir høvdu
verið til fals til at sett ídnað,
bæði stóríđnað og heimayrkir
í blóma.
g) Búnaðarskúli hevði tá verið
komin í gongd, vió rúmligum
jarðaøki til royndir í bøi og
haga og alisløðir fyri ross og
neytog seyð, so okkara jarða-
menn høvdu haft atkomstir
til, at søld sær sama kunnleika
í búnaðarstarvi, sum starvs-
brøður leiria í grannalond-
unum hava haft í meir enn
man naminni.
h) Landhúsarhaldsskúli hevði tá
verið reistur, so okkara bú-
konur kundu gjørt seg javn-
búnar við stallsystrar teirra
í grannalondunum.
i) Barnaskúla okkarahøvdu vit
fingið bygdan á heimligari
grund,so eisini kennaraskúl-
an og hægri skúlar, í Staðin
fyri, sum leir vóru og eru
enn, bygdir á úllendskari
grund.
j) Fullfíggjaðar føroyskar skúla-
bøkur høvdu tá verið til, fyrsl
og fremsl olckara egna føði-
lands søga.
k) Løglingssøgan hevði lá verið
útgranskað og úlgivin og út-
grefslur av okkara fornleivd-
um hevði verið í góðari gongd
lil kunnleika um fedrana lív
her á landi, sum vit nú sakna.
l) Sjálvir høvdu vit havl ræði
og líkindir til at senl okkara
unglingar út í onnur lond at
fáa okkum veraldarkunn’.eika
heim tiLF'øroya, her al um-
væla hann og byggja á før-
oyskum holni.
m) Skipafelagssigling var lá vænt-
andi komin í slfkt lag, at
meðan íslendska eimskipa-
felagið nú hevur 19 skip f
sigling, høvdu vit havt eini
4 ella 5 í ferðum til ymisk
lond.
n) Vit høvdu havt vunnið okk-
um lað Ireysli og álit á okk-
um sjálvum, sum vit nú so'-
stórliga sakna.
o) Vit høvdu haft fingið tann
fosturlandskærleika lagdan
niður í hvønn føroyskan
mannabarm, sum grannar
okkara hava til sítl land og
sítt fólk, og tað dirvi sum
hvørjum sonnum fosturlands-
kærleika skal fylgja, so vit
óræddir og ósmædnir tordu
at vísl í verki, at í Føroyum
skulu Føroyingar ráða.
Síggið nú!
Alt hetta og so mangt og mikið
annað hava vit spilt fyri okkum
ella lagt á láni, meðan vil í øll
hesi 40 ár liava klandrast og
illsamst okkara millum. Tað er
henda illsemjan sum atvolt hev-
ur, at Føroyar nú liggja sum
ein eftirbátur aflan á øll okkara
grannalond, og ikki tí al landið
er lítið og fólkið fátt, ei heldur
tí, at fólk okkara er av ringum
bergi brotió.
Hvør, sum eygur hevur, hann
má nú síggja, al henda ósemjan
sum ríkt og ráðt hevur í land-
inum hesi síðslu 40 ár, hon er
óverjandi at uppihalda longur,
og hvør maður, sum Føroyingur
vil eita og sum Føroyingur vil
vera, hann má skilja, at nú er
einans vegur at ganga, og hann
er, al allir Føioyingar nú taka
hondum saman og draga eina
línu, Føroya fullræði til endur-
reisingar.
Ilesi hoð frá donsku stjómini,
sum eru fcamløgd her á ting-
borðið í dag, eru eini greió boó.
Tey siga einki miuni enn lað,
al antin skal okkara land og
fólk innlimasl í Danmørk og
Danir vera húsbøndur í Før-
oyum og Føroyingar húskallar
í leirra egna landi, ella mega
vit Føroyingar laka allan hús-
bónđarætl yvir føðilandinum í
okkara egnu hond.
Her kann einki vera at ivast
í, livat vil valdu menn á Før-
oya tingi velja. Frá Grím Kam-
bans døgum fyri einum 1100
árum síðani hava Føroyingar
aldri samlykt al Iatið leirra
arva- og ognarland avreiðl til
nakra úllendska Ijóð. Tað gera
vit heldur ikki nú. Nú laka vit
landið undir sjálvs okkara egna
ræði, hetla laud sum vil eru
óðalbornir lil fyri Gudi og
monnum. Og lali okkum gera
lað á hesum tingi og takka
Danastjórn fyri boðini, tó ley
vóru lág, og lala Danir vita av,
at vit liavá valt, soleiðis sum
teir og hvør ein tann einasta
fríborin tjóð hevði valt*, um hon
fekk tílík boð frá eini aðrari
Ijóð. Teir, sum sjálvir hava
verið undir fremmanda oki,
men nú eru frælsir, vilja væl
skilja, at Føroyingar kjósa sær
sama frælsi sum teir.
So vil eg enda og biðja hátt-
virđu tingmenn um, tó teir
kunna vera ójavnir á máli í
stæltahugsjónum og slættapoli-
likki, at sameinast í tí, at vera
Føroyingar allir samlir soleiðisj
at vit vísa tað í verki, at vil nú
taka við okkara egua arvalandi
at ráða yvir frá fjalli lii fjøru,
lala gamla 40 ára ósemju fara
og byggja í felagsskapi Føroya-
land av nýggjum og ikki fara
av hesum tingi, fyrr enn tað er
fullgjørt.
Hetta gera vit, og eflirkomar-
arnir vilja lakka okkum fyri
bragdið, meóan okkara ætl
byggir Føroya kleltar.