Ísland - 26.03.1927, Blaðsíða 2

2
í S L A N D

Nú tíminn kominn til að á-
kveða mikið þér þurflð.
Verðið lækkað töluyert.

Ungmennavinna
við bústörf.
Pað varöar mestu til
allra orða og verka,
aö undirstaðan rétt
sé fundin.
Það hefir víðast þótt brenna
við, að fólkið leitaði úr sveit-
unum til bæjanna. Petta er eigi
einsdæmi hér landi, umkvart-
anir um þetta heyrast frá öll-
um löndum.
Menn kenna ýmsu um, og
leita ýmsra ráða til að stöðva
flutninginn úr sveitunum til
bæjanna. Nokkrir kenna um
hinu aukna skólanámi, segja
að það dragi menn frá hinum
verklegu störfum og veiki á-
huga fyrir sveitabúskapnum,
sem talinn er heilnæmastur
allra atvinnuvega, og því þjóð-
unum nauðsyn að hann sé
stundaður af sem flestum.
Frá þessu sjónarmiði gera
allar þjóðir margt og mikið til
að efla búnaðinn. Tilraunir og
leiðbeiningastarfsemi er kostuð
af ríkisfé. Búnaðarskólar eru
reistir o. fl. o. fl.
Einn liðurinn í þessari starf-
semi er ungmennavinna við bú-
störf, sem víða hefir verið tek-
in upp á síðari árum. Það voru
Ameríkumenn, sem byrjuðu með
þessa starfsemi skömmu eftir
aldamótin. Á siðari árum er lík
starfsemi byrjuð á Norðurlönd-
um, í Þýzkalandi og víðar.
Mesúsalem Stefánsson hefir
síðastliðið ár ritað um þetta mál
í Búnaðarritið, í ritgerð er hann
nefnir »Hugur og hönd«. Þar er
skýrt fyrirkomulag þessarar
starfsemi í Ameríku, og ráðum
vér þeim er hafa áhuga á þessu
máli að Iesa þá ritgerð.
t Bandaríkjunum í Ameríku
eru ungmennafélög mynduð víða
um land. Þetta er eftir hvötum
deildar einnar í búnaðarráðu-
neytinu, sem auðmaðurinn
Rockefeller hefir lagt fé til. Um
starf og tilgang ungmennafé-
laganna er svo svo sagt í nefndri
ritgerð:
»Félögin eru stofnuð til þess,
að kenna drengjunum og venja
þá við beztu ræktunaraðferðir,
og stúlkunum matreiðzlu og
innanhússstörf öll, og leggja
þannig traustan grundvöll undir
alhliða landbúnaðar-frarafarir.
Félögin eiga að hjálpa ung,-
lingunum til að sýna, hve langt
má komast, sé beztu aðferðum
beitt við bústörf öll, kenna þeim
að sjá og skilja, hverju sam-
vinna og samhent starf fjölskyld-
unnar og þjóðfélagsþegnanna fær
til leiðar komið, og loks að
kenna þeim að skilja viðskifta-
lögmál landbúnaðarins og heim-
ilisfærslunnar, alt með þvi, að
fá þeim i hendur eignarrélt og
leggja á þá fjárhagslega ábyrgð.
— í einu orði sagt eiga félögin
að hjálpa til þess, að gera sveita-
lifið aðlaðandi og eflirsóknarverta.
Starf þetta hefir hepnast á-
gætlega í Ameríku, og vegna
þess hafa Ameríkumenn reynt
að koma á líkri starfsemi í
öðrum löndum. Rockefeller hefir
gefið sérstakan sjóð, sem kostar
þessa starfsemi. Árið 1923 kom
danskur maður, Frantz P. Lund,
sem um mörg ár hefir verið
starfsmaður búnaðarráðuneytis-
ins í Bandaríkjunum, til Dan-
merkur, í þeim tilgangi að
koma á ungmennastarfsemi við
bústörf í Danmörku. Hann er
aðalumboðsmaður Rockefeller-
sjóðsins fyrir Norðurlönd og
hefir unnið ötullega að þessu
starfi síðan hann kom til Dan-
merkur, og nú er starf þetta
byrjað, eigi að eins f Danmörku
heldur og í Svíþjóð og Finn-
landi og undirbúningur er einn-
ig hafinn í Noregi.
í utanför minni í sumar heim-
sótti ég F. P. Lund til að fræð-
ast af honum um fyrirkomulag
þessarar starfsemi. Hann lét
mér fúslega i té alla fræðslu
um þetta og ferðaðist með mér
út um land til að sýna mér
hvernig öllu væri fyrir komið.
Af þeim upplýsingum sem ég
fékk um málið, leist mér þann-
ig á að það væri þess vert að
slík starfsemi væri reynd hjá
oss. Spurði ég hr. Lund hvort
til mála gæti komið að slík
starfsemi yrði tekin upp á ís-
landi, með stuðning Rockefell-
ersjóðsins. Hann lofaði sinni
aðstoð til þessa, ef ríkisstjórnin
óskaði þess og Búnaðarfélag Is-
lands héti aðstoð sinni. Málið
var síðan lagt fyrir Búnaðarþing
sem samþykli áskorun til ríkis-
stjórnarinnar um að leita stuðn-
ings Rockefellersjóðsins í þessum
efnum og fól stjórn Búnaðar-
félags íslands frekari fram-
kvæmdir.
Þannig standa þá sakir nú.
En hefir þessi starfsemi nokk-
urt erindi til vor? Vér lifum í
nær óræktuðu landi. Sveitirnar
eru að tæmast. Flestir vilja
flytjast til kaupstaðanna. Hér
eru góð ráö dýr. Býli vor eru
W
W
ta
r
OriD og klukkurnar
kaupið þér ódýr-
ast hjá mér. — Sel
aðeins heimsins
beztu tegundir.
I Sigurþór Jónsson
úrsmiður
| Áðalstræti 9 Reykjavík.
illa hýst, nær helmingur þeirra
með óviðunandi húsakynum, og
bændurnir geta eigi hýst þau
með hjálp þeirra lánsstofnana
sem þeir geta leitað til. Rækt-
un á sveitabýlum er skamt á
veg komin. Trúin á möguleik-
ana of veik. En vér þurfum að
rækta og byggja landið. Fá láns-
stofnanir svo bændurnir geti
hýst býli sín, og mikilsvert
myndi það vera ef unglingarnir
yrðu vaktir til starfa, svo þekk-
ing þeirra og trú á ræktunar-
möguleikum lands vors yxi.
Hugsum oss að ef einhver ung-
menni í öllum sveitum landsins,
fengi Iítinn afgirtan blett til um-
ráða, þar sem þau gætu gróð-
ursett tré og runna og blóm,
ræktað jarðepli og rófur, sáð
grasfræi og höfrum og notað til-
búinn áburð o. fl. og fengi leið-
beiningu um alt þetta um Ieið
og verkið væri framkvæmt.
Myndi þetta ef til vill eigi hafa
þýðingu fyrir æfiistarf þeirra.
Það er á þennan hátt sem
reynt er að vekja áhuga ung-
menna fyrir bústörfum.
S. Sigarðsson.
Frá Alþingi.
Nú eru fullar sex vikur Iiðnar
síðan þing kom saman. Fá stór-
virki hefir það unnið ennþá,
enda er tæplega hægt að gera ráð
fyrir, að þau verði mörg. Það er
þó þegar hægt að sjá, að þetta
þing verður ekki til þess að kasta
neinum ljóma yfir þjóðina. Báðir
stóru flokkarnir eru i eðli sinu
íhaldsflokkar, þótt til séu menn
í þeim báðum, sem ekki geta tal-
ist íhaldsmenn. Báðir flokkarnir
eru yfirleitt sammála í aðalmál-
unum, og leggjast þá auðvitað á
þá sveifina, sem ver gegnir. —
Flokksforingjarnir karpa þó auð-
vitað öðru hvoru. En lítil alvara
virðist liggja þar hak við.
Hér fer á eftir skrá yfir það
helsta, sem gerst hefir í þinginu:
24 stjórnarfrumvörp hafa ver-
ið lögð fram; 11 fyrir Ed., 13
fyrir Nd. 3 þeirra hafa verið
samþykt.
56 þingmannafrumvörp hafa
komið fram: 38 i Nd., 18 í Ed. 1
hefir verið samþykt, en 5 feld.
19 þingsályktunartillögur hafa
komið fram: 9 í Nd., 6 i Ed.
og 4 í Sameinuðu þingi. 3 hafa
verið samþyktar, 1 feld.
Till. um að vísa máli til stjórn-
arinnar hefir verið feld, sömu-
leiðis 1 rökstudd dagskrá.
2 fyrirspurnir til stjórnarinnar
hafa komið fram í Ed.
Hausunar- og flatningsvélar.
Sá ósiður hefir tiðkast á fs-
landi um langan aldur, að menn
hafa aðeins hirt fiskinn sjálfan,
en fleygt öllu því, sem i daglegu
tali er nefnt úrgangur. En margt
af því, sem nefnt er því nafni,
getur orðið mjög verðmætt, ef
vel er á haldið. Það hefir einnig
tíðkast um langan tíma, að
menn hafa orðið að standa bogn-
ir, þreyttir og þjakaðir yfir fisk-
inum til þess að hausa hann og
gera að honum. En nú er von-
andi hót á þessu ráðin.
Einn af vorum bestu og mestu
framkvæmdamönnum, Gísli J.
Johnsen konsúll í Vestmanna-
eyjum, hefir um langan tíma
unnið að því, að gera fiskinn að
arðvænni vöru, eklti einungis
fiskinn sjálfan, heldur einnig
hinn svokallaða úrgang. Er það
þarft verk og góðum íslending
samboðið.
Hausunarvélin.
Einn liðurinn í þessu starfi
hans er sá, að flytja hingað flatn-
ingar- og hausunarvélar. Eru
myndir af þeim hér fyrir ofan.
Hausunarvélin hausar 1200 fiska
á klukkustund/og er það sannar-
lega vel að verið.
Flatningsvélin hefir verið sýnd
hér í bænum. Hún fletur 10—
1100 á kl.stund, og gerir það svo
vel, að undrum sætir — betur en
mannshöndin hefir gert. Hún
grunnfletur fiskinn, sem svo er
kallað, og þar af leiðandi verður
hann 3—6% þyngri í vigtina
heldur en handflattur fiskur.
Hér er ekki rúm til að lýsa
þessari merkilegu vél nákvæm-
lega. Þess skal að eins getið, að
vélin er jafnnákvæm og fletur
jafn vel, hvort sem um er að
ræða stóran fisk eða lítinn. Hún
Flatningsvélin.
grípur fiskinn með nokkurskon-
ar kló og lagar sig nákvæmlega
eftir honum.
Heckel, sá er fann vélina upp,
segir, að það sé líkast því sem
hún hafi hæði þreyfitæki og
husgun, og er ekkert ofsagt í
því.
Þegar vel hefir fiskast í Vest-
mannaeyjuin, hafa menn orðið
að standa þreyttir og þjakaðir
daga og nætur í röð til þess að
„gera að“ fiskinum. Er enginn
vafi á því, að vélin Iéttir mjög
undir með mönnum og gerir
vinnuna hægari.
Ýmsir kunna að óttast, að af
þessari uppfyndingu muni leiða
atvinnuleysi. En það er ekki
nema hræðsla. Eins og áður er
sagt, vinnur Jóhnsen að því, að
elckert fari til ónýtis úr fiskin-
um — og er hann þegar kominn
langt áleiðis með að gera þessa
hugsun sína að veruleilc. En af
því leiðir, að vinna við fisk-
inn eykst til mikilla muna.
Viljum vér að Iokum þakka
Johnsen fyrir framtakssemina.
og erum vér þess fullvissir, að
allir góðir íslendingar, sem vilja
auka velgengni þjóðar vorrar,
muni taka undir með oss.
Framfaramennirnir eru stoð-
ir og stytta þjóðfélagsins. — G.
J. Johnsen stendur framarlega
í þeirra hóp.