Norðurland - 19.04.1979, Page 4

IMORÐURLAND
Málgagn sósíalista í Noröurlandskjördæmi eystra
Ritnefnd: Erlingur Sigur&arson, Páll Hlöðvesson,
Guðrún Aðalstelnsdóttir og Kristin Á. Ólafsdóttir.
Ritstjóri: Óskar Guðmundsson (ðbm.).
Dreifing og auglýslngar: Tryggvi Jakobsson.
Ritstjórn, afgrelðsla, auglýsingar: Eiðsvallagata 18, siml 21875.
Póstfang: Box 492, 602 Akureyri.
Offsetprentun: Prentsmiðja Björns Jónssonar.
Gefið út af kjördæmisráöi Alþýöubandalagsins.
A bamaári
r
A allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna í árslok 1976
var samþykkt, að árið 1979 skyldi með aðildarþjóð-
um helgað málefnum barna í tilefni þess, að þá eru
liðin 20 ár frá því að S. Þj. samþykktu yfirlýsingu um
réttindi barnsins. Sam. Þj. hafa hvatt aðildarríki sín
til þess að huga að aðstöðu barna heima fyrir á árinu
og líta sér nær. Ríkisstjórn Islands fól menntamála-
ráðuneytinu að hafa umsjón með þeirri skuldbind-
ingu, sem í þessari samþykkt felst, fyrir sína hönd, og
hefur af hálfu ráðuneytisins verið stofnað til fram-
kvæmdanefndar um málefni þetta. Raunverulegar
aðgerðir í tilefni ársins hljóta þó að hvíla á öðrum
einingum samfélagsins svo sem sveitarstjórum, fé-
lagssamtökum, ýmiskonar stofnunum og einstakl-
ingum. Framkvæmdanefndin beindi þeim tilmælum
til sveitarstjórna um allt land, að þær helguðu einn
fund sinn ekki síðar en í mars 1979 málefnum barna í
byggðarlaginu, geri úttekt á aðstöðu barna, kanni
leiðir til úrbóta og geri tillögur þar um. Bæjarstjórn
Akureyrar hélt slíkan fund 27. mars s.l. og lágu þar
fyrir greinargerðir frá átta nefndum bæjarins, að
ósk forseta bæjarstjórnar af þessu tilefni. Komu þar
fram ýmsar þarfar ábendingar bæði um langtíma-
verkefni og önnur, sem leysa má með skjótari hætti,
sé vel og markvisst að unnið.
Norðurland telur það eitt í sjálfu merkisviðburð,
að bæjarstjórn skyldi koma saman til þess að ræða á
sérstakri dagskrá málefni barna hér um slóðir. Vitan-
lega fjallar bæjarstjórn hér sem annars staðar einatt
um íjölmörg þau málefni, sem beint eða óbeint snerta
hag og velferð barna, en það sætir tíðindum, að sveit-
arstjórnir, sem eins og allir vita eru miklar karl-
mannasamkundur, skuli þó einu sinni bregða frá
venjubundnum umræðuefnum og hefðbundnum far-
vegi þeirra og beinlínis taka fyrir hagsmunamál
barna frá nýju sjónarhorni á grundvelli nefndarálita
þar að lútandi. Bæjarstjórn Akureyrar samþykkti á
fundi sínum 27. mars ályktun, sem greint hefur verið
frá, og Norðurland vill einkum taka undir þau sjón-
armið, sem að því hníga hve hagur og velferð barna er
í ríkum mæli bundinn öllu gengi foreldra. Því eru hús-
næðismál fjölskyldna veigamikill þáttur í góðum að-
búnaði barna og þarf að stuðla að hagkvæmum úr-
lausnum á því sviði með því að auka íbúðabyggingar
bæði til leigu og sölu með félagslega vernduðum kjör-
um.
Það er sem kunnugt er algengast nú á dögum, að
foreldrar geri hvorttveggja á sömu árunum, að ala
upp börn og tryggja sér eigið húsnæði, og um það
vinnuálag, sem á þeim hvílir meðan á þessu stendur,
þarf naumast að fjölyrða. Þá kemur fram í ályktun
bæjarstjórnar Akureyrar, að auka þurfí verulega við
dagvistarstofnanir, en þau mál hafa verið mjög til
umræðu í seinni tíð. Jafnframt er á það bent, að vinna
þurfí að því, að foreldrar hafí tóm og aðstöðu til að
vera með börnum sínum. Þetta er ærin krafa, en
knýjandi og felur margt í sér til að mynda sveigjan-
legri og umfram allt styttri vinnutíma fólks. Ásamt
breyttri launastefnu. í tilefni barnaárs hefur félags-
málaráð Akureyrar ákveðið það sem framlag af sinni
hálfu að unnið verði að könnun á starfínu innan dag-
vistarstofnana, skilgreindur tilgangur með starfsemi
þeirra og almenn uppeldisleg markmið sett fram
fyrst og fremst með hag og velferð barnanna sjálfra
að leiðarljósi.
Bæjarstjórn Akureyrar lítur á það sem sérstakt
verkefni sitt á alþjóðlegu barnaári 1979 að stuðla að
bættum hag þeirra barna, sem búa við líkamlega eða
andlega fötlun og efla þjónustu þeim til handa.
S. G.
Tryggvi Gíslason skólamei
Leyfist kettini
Leyfist kettinum að líta á hátignina. Leyfist mér aðfinna
að við heimsveldin, malda í móinn við stríðsmennina,
þumbast við landsfeðurna, deila við drottnara heimsins
°g yfirbjóðendur engla og þjóða.
Hvað erum við herstöðva-
andstæðingar annars að vilja
hér, fámennur hópur eignalauss
fólks, sem á ekki bót fyrir rass-
inn á sér, ekki svo mikið sem
andvirði þotuhreyfils eða
masturs á stríðsbát, þótt við
legðum öll saman. Vitið þið
ekki, félagar, að með einni
handahreyfingu er meisturum
stríðsguðsins og óttans unnt
að þurrka út líf það, sem verið
hefur að þróast í fimm þúsund
milljón ár. Því mikil er dýrð
heimsins. Mikill er máttur
tignarinnar sem situr á veldis-
stóli hernaðarbandalaganna.
Dýrð sé guði vopnanna og nú
varir þetta þrennt: framleiðsla,
arðsemi og auður, en þeirra er
auðurinn mestur. Boðorð hins
vitra heims er að vopnin og
hernaðarbandalögin skuli gera
oss frjáls.
„Stríð er friður, - frelsi ánauð“
Hvað eru annars skrifstofu-
menn og íshúsfólk uppi á fs-
landi ao gera sig breiða. Þekkið
þið ekki svardaga landsfeðr-
anna og ábendingar hinna
ábyrgu manna,. fagnaðarerindi
hernaðarbandalagsins: Stríð er
friður, frelsi er ánauð. Aðeins
með því að efla hernaðarbanda-
lagið getur fólk vonast eftir
friði. Eina frelsimannsinserhin
algera ánauð.
Hvað illt.hefur eiginlega gerst
þessi þrjátíu ár og einn dag
síðan við vorum hrakin og barin
og blekkt. Hefurekki ríktfriður
á jörðu og velþóknun yfir
mönnunum. Hefur ekki hinn
eldrauði Þorgeirsboli í austri
verið kveðinn niður með
drottinhollustu Varðbergs-
manna og skoðanabræðra
þeirra. - Eða var heiminum
skipt milli hernaðarbandalag-
anna fyrir mörgum árum, eins
og sagði Vilhjálmur Brandsson,
fyrrum kanslari Vestur-Þýska-
lands og Sir Winston segir í bók
sinni?
Aldrei her á friðartímum
Eiga fámennir úrtölumenn,
kommúnistar og sjálfskipaðir
menningarvitar ekki að þegja
þegar stórmennin hafa talað:
Aldrei her- á friðartímum, var
sagt þann dag. Aldrei her á
friðartímum. En hernaðar-
bandalagið okkar, NATO, sem
ætlaði að varðveita frið og frelsi
og mannréttindi, hefur séð fyrir
því aðekkierfriðurájörðu. Tvö
hundruð og fimmtíu og sjö
sinnum á þrjátíu árum hafa
aðildarríki þess beitt aðrar
þjóðir vopnum og hafið stríð.
Það eru því engir friðartímar,
segja Varðbergsmenn og Varð-
turnsmenn og Heimdellingar og
íhaldsmenn. Því getur banda-
ríski herinn ekki farið frá
íslandi, því enn eru ekki
friðartímar. Enn berjast Bretar
á Norður-írlandi. Herinn má
ekki fara, enn eru ekki friðar-
tímar, Atlantshafsbandalagið
hefur mikilsverðu hlutverki að
gegna. Þessi rök eru raunar
venjulega kölluð hundalógikk,
sumir kalla þetta að vísu skrum,
aðrir nefna þetta hið sjálfvirka
kerfi stríðsóttans. Þegar trú
manna á varðturna hins vest-
ræna lýðræðis fer að bila, berast
fregnir af sovéskum flota austur
af íslandi ellegar óþekktur
kafbátur sést inni á Harð-
angursfirði eða Sognsæ í
Noregi. Þessi kafbátur finnst
aldrei, því að þrátt fyrir alla
varðturna og tækni stríðs-
mannanna sleppur kafbáturinn,
enda þótt svo grunnt sé í mynni
Harðangursfjarðar og Sogn-
sævar að reka mætti þar niður
girðingu. En stríðsóttinn skal
kontinúerast. Og þá er betra að
lifa í óvissunni og finna ekki
kafbátinn.
Málróf og hræðslugæði
Leyfist kettinum að líta ögn
lengur á hátignina. Leyfíst mér
að finna enn frekar að málrófi
stríðsbandalagsmanna í Varð-
bergi, samtökum um vestræna
samvinnu. Leyfist mér að benda
enn í fáum orðum á blekkingu
þeirra, þekkingarleysi þeirra og
heimsku og þversögnina í mál-
flutningnum.
í fyrstu grein Norður-At-
lantshafssamningsins, sem svo
heitir og samþykktur var á
alþingi Islendinga hinn 30asta
mars 1949, stendur þetta:
„Aðiljar takast á hendur, svo
sem segir í sáttmála hinna
Sameinuðu þjóða, að leysa
hvers konar milliríkjadeilumál,
sem þeir kunna í að lenda, á
friðsamlegan hátt, þannig að
alþjóðafriði, öryggi og réttlæti
Tryggvi Gíslason
sé eigi stofnað í hættu, og að
beita ekki hótunum né valdi í
milliríkjaviðskiþtum á nokkurn
þann' hátt, sem ósamrýmanleg-
ur er markmiðum- Sameinuðu
þjóðanna.“
Hafið þið heyrt annáð eins. I
þrjátíu ár hefur fyrsta ákvæði
samningsins verið brotið tvö
hundruð fimmtíu og sjö sinn-
um.
Man nokkur innrás banda-
riskra málaliða í Guatemala,
ofbeldi Breta á Kýpur, innrás
Breta og Frakka inn í Egyptá-
land, stríð Portúgala í Angóla,
herhlaup Bandaríkjamanna í
Víet-Nam, afskipti NATO-
landa af stríðinu í Bjafra og
morðið á Allende, að ekki sé
talað um gamanleik eins og
siglingu berskra orrustuskipa á
íslandsmið 1958 og 1972 og
1975, - „leysa hvers konar
milliríkjadeilumál á friðsamleg-
an hátt.“
Hafið þið heyrt það betra.
Aldrei her á friðartímum.
Þetta er hræsni og fals,
blekking og lygar. Hér er ekkert
samræmi á milli orða oggerða. I
skjóli hervalds og kúgunar á
að stuðla að frekari þróun
friðsamlegra milliríkjavið-
skipta, segir í samningnum.
Þetta er í gömlum bókum
íslenskum kallað hræðslugæði
- og hræðslugæði, að vera góður
vegna hræðslu sinnar, þótti ekki
mannbætandi eða mannkostir
eða stórmannlegt.
Ea ef stríð gæti leyst vanda
heimsins, bætt hag fólksins,
aukið skilning manna og vel-
vilja, kynni að vera að einhver
góður maður gæti gerst formæl-
andi stríðs. En sagan kennir
okkur að aldrei hefur nokkurt
vandamál verið leyst með stríði,
með yfirgangi eða með ofbeldi. I
stað vandans sem átti að leysa
komu hundrað vandamál í
staðinn. Sá sem þekkir þetta
tvennt: hræsni og lygar herfor-
ingjanna og skelfingar stríðsins
og ógnir og ekki er friðarsinni
og herstöðvaandstæðingur,
hann er fífl.
Lækningamáttur stríðsóttans
Boðskap heimskra mann-
hatara neita ég að hlýða. Trú á
vald og gæði stríðsins flytur
okkur aftur í svartnætti kúgun-
ar og haturs. Fagnaðarerindið
um hræðslugæði og lækningar-
mátt stríðsóttans í skjóli kúgun-
ar er ekki boðskapur sem flytja
skal allri heimsbyggðinni. Slík-
ur boðskapur felur líka í sér
hrörnun og dauða og fyrirlitn-
ingu.
Ef herstöðvaandstæðingar
láta merkið falla, er ekki víst,
hver tekur það upp, því margt
illt hefur gerst þau þrjátíu ár og '
einn dag sem liðinn er síðan við
vorum hrakin og blekkt. Þeir
fáu menn, sem þann dag ólu í
brjósi sér þá von, að á Islandi
yrði her, fóru með veggjum,
hvísluðu boðskap sinn og unnu í
leyndum. Því að fólk á íslandi
vildi ekki her, því síður stríð og
heldur ekki aðild að hernaðar-
bandalögum. En forráðamenn
þjóðarinnar voru hræddir og
þeir voru blekktir. Og rödd
óttans fer lágt en hún vinnur
fast, hugi og lönd og í skjóli ótta
er auðvelt að stjórna víðlendu
ríki og stórum her. Þegar 25 ár
voru liðin hafði tekist að fá 55
þúsund íslendinga til að trúa því
að hér skyldi vera her, líka á
friðartímum, og að án aðildar að
hernaðarbandalagi gæti þjóðin
ekki lifað.
Þessu hafði stríðsóttinn feng-
ið áorkað þá, og enn er haldið
áfram að klifa, - og nú er tími
játninganna hafinn, því allir
skulu lofa herguðinn.
Einn hörmulegasti atburður í
sögu íslepsku þjóðarinnar er því
innganga Islands í Atlantshafs-
bandalagið og fullgilding for-
seta Islands á Norður-Atlands-
hafssamningnum fyrir þrjátíu
árum og einum degi. Þessi
atburður skipti sköpum í sögu
þjóðarinnar. Með inngöngu Is-
lands í NATO hvarf þjóðinni
ein dýrmætasta eign sjálfstæðs
og fullvalda ríkis: trúin á mátt
hlutleysisins, hins ævarandi hlut-
leysis, trúin á frið og vopnlaust
land.
Kóróna sakleysingjans
Fyrir rétt rúmum 60 árum, 30
árum áður en við gengum í
NATO, varð ísland frjálst og
fullvalda ríki, árið 1918. Enda
þótt hafís lægi þá að landinu og
eldgos yrði, frost og harðindi,
drepsótt og matarleysi, ríkti
djarfhugur meðal leiðtoga þjóð-
arinnar og stórhugur með þjóð-
inni. ísland var orðið frjálst og
fullvalda ríki og hafði lýst yfir
ævarandi hlutleysi. Styrjöldinni
4 - NORÐURLAND