Norðurland - 04.05.1979, Qupperneq 2

IMORÐURLAND
Málgagn sósíalista í Noröurlandskjördæmi eystra
Ritnefnd: Erlingur Siguröarson, Páll Hlöövesson,
Guörún Aöalsteinsdóttir og Kristin Á. Ólafsdóttlr.
Rltstjóri: Óskar Guömundsson (ábm.).
Drelflng og auglýsingar: Tryggvi Jakobsson.
Ritstjóm, afgrelösla, auglýslngar: Elösvallagata 18, simi 21875.
Póstfang: Box 492, 602 Akureyri.
Offsetprentun: Prentsmiöja Björns Jónssonar.
Gefið út af kjördæmisráöi Alþýðubandalagsins.
Að höggva
á hnútinn -
og leysa
fiskveiðikreppuna
Senn líöur aö lokum vetrarvertíöar. Þrátt fyrir hafís, sem
lokaði veiðisvæðum um tíma og bannaöi umferð um
hafnir, hafa norðlenskir sjómenn ekki aflað jafnvel f
mörg ár. Reyndar er ekki óhugsandi að ísinn hafi átt
sinn þátt i hinni góðu veiði, að þorskurinn hafi safnast
saman við isröndina. Þessi mikli afli, sem í sumum
verstöðvum er orðinn hátt í helmingi meiri en í fyrra, er
vissulega ánægjuleg búbót. En hér fylgir böggull
skammrifi; vegna tiltölulega mikils afla á fyrri hluta
ársins munu íslendingar löngu fyrir áramót verða búnir
að veiða þau 280-290 þúsund tonn af þorski sem
stjórnvöld lögðu til að veiða mætti á yfirstandandi ári. Er
sú viðmiðun þó töluvert hærri en tillögur fiskifræðinga
um 250 þúsund tonn. Því er ekki ólíklegt að þrátt fyrir
ráðagerðir um friðun verði heildar þorskaflinn mun
meiri í ár en í fyrra.
Að mati fiskifræðinga þyrfti hrygningarstofn þorksins
að vera þrisvar sinnum stærri, en hann ertalinn vera um
200 þúsund tonn. Ef klak misferst nokkur ár í röð gæti
svo farið að síðasti sterki árgangurinn (frá 76) dugi ekki
til og viðkomubrestur verði óumflýjanleg staðreynd.
Sjómenn, jafnvel ungir sjómenn, kunna margar
aflasögur frá fyrri tíð, og sýna þær að góður afli i vetur
hefði þótt fádæma lélegur fyrrum. Hér verður einnig að
taka með í reikninginn að netum í sjó hefur fjölgað,
bátarnir eru yfirleitt stærri nú en áður og þeireru búnir
fiskileitartækjum sem þekktust ekki fyrr. Nælonnet,
stærri skip, fiskisjár, flotvörpur, nýr togarafloti: hér er
um að ræða milljarða fjárfestingu. En hún dugar þó ekki
til að auka aflann. Arðsemi útgerðar hefur því
stórminnkað.
Ekki er við því að búast að fyrirtæki, sem lagt hafa í
gífurlega fjárfestingu, taki það upp hjá sjálfum sér að
minnka sóknina í þorskinn. Þvert á móti má reikna með
því að aukin fjárfesting auki sóknina. En aukin sókn
hefur í för með sér minnkandi afla og því enn minni
arðsemi. „Hið kapitalíska frelsi" með tilheyrandi
óheftum athafnamöguleikum er því dauðadómur yfir
íslenskri útgerð. Sjávarútvegsráðuneytið hefur að vísu
sett reglur um bann og takmarkanir, en því miður virðist
í þeim reglum meir miðað við hagsmuni ákveðinna
byggðalaga en það að sprengja þann fjötursem kreppir
nú að útgerðinni.
íslensk útgerð er skólabókardæmi um þær ógöngur
sem kapitalískir framleiðsluhættir leiða til. Engum
heilvita manni dettur í hug að útgerðin eigi að lúta
lögmálum kapitalísks markaðsbúskapar. Til þess er hún
of þjóðhagslega mikilvæg. Þótt unnt sé að sýna fram á
að hún sé rekin með tapi telur enginn, nema ef vera
skyldi hugmyndafræðingar íhaldsins, að leggja eigi
hana niður. Ríkisvaldið sýnir þetta m.a. í verki með því
að miða gengi íslensku krónunnar fyrst og fremst við
þarfir útgerðarinnar. En engu að síður er hvert
útgerðarfélag rekið sem kapitalísk rekstrareining.
Ríkisvald sem horfast vill í augu við þá staðreynd að
fiskveiðar verður, vegna yfirvofandi aflabrests, að
endurskipuleggja og miða þær við félagslegan áætl-
unarbúskap, það ríkisvald á án efa vísan stuðning
alþýðu, en hún er oft mun víðsýnni en kjörnir fulltrúar
sem ota tota kjördæmis sína. Allir lánasjóðir og bankar,
sem máli skipta, lúta stjórn ríkisvaldsins, því hér í landi
rikiskapitalismans er vart til nokkurt sjálfstætt peninga-
kapítal.
Sá sænski krati, Ólafur Pálmi gaf fyrir nokkrum árum
út bók sem hann kallaði Pólitík er aó vilja. Mönnum
þótti sem í bókartitlinum fælist frekar fróm ósk en
raunsæi og vildu fremur að bókin héti Pólitík er aö
vilja, en þora ekki. Vonandi að slík pólitík hrjái enga
nema sænska krata. Ó.P.
Fram til sósíalismans
Ræða Svavars Gestssonar viðskiptaráðherra sem fyrir-
hugað var að flytja á útifundi verkalýðsfélaganna á Akur-
eyri 1. maí
Mara á þjóðlífinu
Félagar, 1. maí er baráttudag
ur verkalýðsins um heim
allan og hefur svo verið í
nærfellt heila öld. Dagskráin
er með ólíkum svip eftir því
hvar er, allstaðar er þó lögð
áhersla á sömu grundvallar-
atriðin; baráttu fyrir mann-
sæmandi lífi, gegn auðvaldi
og arðráni, baráttu fyrir friði
og frelsi, gegn kúgun og
hernaði. Hér er ekki einasta
um að ræða slagorð, eins og
Svavar Gestsson.
gæti virst í hamslausu lífs-
gæðakapphlaupinu og öllu
auglýsingaskruminu í kring-
um okkur, hér er um að ræða
orð, sem tákna stéttaand-
stæður; kúgunin er hlutskipti
tugmilljóna manna um allan
heim; ófrelsið og réttleysiðer
þeim veruleiki hversdagins.
Vopnaframleiðslan færir
fáum mikið fé en þúsundum
dauðdaga. Drápsvopnin duga
til þess að tortíma mann-
kyninu tíu sinnum minnstog
þeim er komið fyrir á lævís-
legan hátt um allan heim
jafnvel hérá íslandi. Enn hafa
yfirvöld íslenskra utanríkis-
mála ekki fengist til að taka af
tvímæli um það, hvort hér á
landi eru geymd kjarnorku-
vopn. Samt er Ijóst að kjarn-
orkuvopn breyttu íslandi í
forgangsskotmark í styrjöld.
Herstöðin á Miðnesheiði hef-
ur legið eins og mara á
þjóðlífi íslendinga í30ár, eða
þriðjung þess tíma sem
Bandaríkjamenn kröfðust í
öndverðu; nú hvílir ferlíkið
njörvað við ankerisfestar 52
þúsund undirskrifta Varins
lands.
Hernám hugarfarsins
Herinn grefur sig æ dýpra í
þjóðlífið og hernám hugar-
farsins sækir á og menn
skunda til Alþingis íslend-
inga og í trúnaðarstöður
í verkalýðssamtökunum í
skjóli bandaríska hersins.
Hundruð íslendinga eigavið
skipti af margvíslegum toga
við hernámsliðiðogernúsvo
komið og hefur raunar verið
um langt skeið, að það virðist
vonlítið að knýja fram brott-
för hersins að fullu öðru vísi
en að höggva fyrst á tengsl
hersins og þjóðlífsins að öllu
leyti.
Því minni ég á þessa
atburði 1. maí, að baráttan
gegn bandaríska hernum er
óhjákvæmilegur þáttur í bar-
áttu verkalýðsins um allan
heim fyrir friði og frelsi, gegn
auðvaldi og vígbúnaði, fyrir
sjálfstæði þjóðanna, gegn
hersetu erlendra herja hvar
sem er og gegn hernaðar-
bandalögum. Þess er og að
minnast nú, að á þessu ári
eru 30 ár liðin frá því að
fsland var knúið inn í hern-
aðarbandalagið NATO, þeg-
ar kröfum fulltrúaráðs verka-
lýðsfélaganna í Reykjavík um
þjóðaratkvæði var svarað
með táragasi og kröfunni um
eðlileg vinnubrögð á Alþingi
íslendinga var svarað með
barsmíð og kylfum. Síðan
hefur verkalýðshreyfingin
iðulega áréttað andstöðu
sína við hersetuna, m.a. í
samþykktum síðasta þings
Alþýðusambands íslands og
í ávarpi dagsins frá fulltrúa-
ráði verkalýðsfélaganna í
Reykjavík og á Akureyri.
Þannig eru viðhorf fjölmenn-
ustu samtaka launafólks til
hersetunnar og hernaðar-
bandalagsins, þó hitt sé Ijóst
að eftir áratuga heilaþvott
hefur tekist að fá mikinn
fjölda fólks til þess að trúa
því, að herseta sé raunar
hvorki meira né minna en
forsenda sjálfstæðisins.
Schram og Husak
Hersetan er smánarblettur á
sjálfstæðri þióð, alveg á
sama hátt á Islandi og til að
mynda í Tékkóslóvakíu, þar
sem sovéskt hernámslið hef-
ur búið um sig í áratug.
Smám saman hefur hin
dauða hönd vanans breytt
hernáminu á íslandi í sjálf-
sagðan hlut í augum óhugn-
anlega margra; hið sama er
raunar að segja um hernámið
lýðshreyfingunni í landinu.
Vegna hernámsins og aðild-
arinnar að NATO voru margir
forystumenn verkalýðshreyf
ingarinnar sviptir öllum
mannréttindum, þ.á.m. kosn-
ingarétti og kjörgengi árum
saman. Það voru í reynd
örgustu stéttadómar ís-
lenskrar nútímasögu þarsem
dómstólakerfinu var beitt í
þágu valdastéttarinnar sem
sjálf hafði æst til óeirða og
uppþots 30. mars með þaul-
hugsuðum ögrunaraðgerð-
um.
Þegar bandarískir ráða-
menn kynntu sér ástand
mála á íslandi í kringum 1950
komust þeir að því, að það
væri „erfitt að ala þjóðina
upp“, eins og það var nefnt
orðrétt í bandarískum skýrsl-
um þess tíma. í sömu skýrsl-
um var sett fram áætlun um
það, hvernig árangursríkast
væri að vinna gegn verkalýðs
hreyfingunni á íslandi. Var
þar bent á margar kunnar
aðferðir. Ein var t.d. um að
brjóta niður niður innra þrek
verkalýðshreyfingarinnar. í
því skyni var sendinefndum
boðið til Bandaríkjanna og
heimkomnir vottuðu sendi-
nefndarmennirnir dýrðinni
hollustu sína, m.a. annars
vitnuðu þeir um það, að
bandarískt herlið hefði í raun
það hlutverk eitt, að verja
alþýðuna fyrir auðvaldinu.
Rökin voru þau, að banda-
Sú var áöur önnur tfðln, er vígreifur verkalýður fylkti sér I kröf ugöng-
ur 1. maí á Akureyri.
í Tékkóslóvakíu. Þetta sást
vel á mynd í Morgunblaðinu
um daginn, þar sem þeir
stóðu hlið við hlið, Ellert B.
Schram, einn af þingmönn-
um Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavík og Gustav Husak,
aðalritari í Tékkóslóvakíu,
báðir gleiðbrosandi. Þessi
Ijósmynd er ákaflega glögg
heimild um mikilvægar póli-
tískar staðreyndir; sumsé
þær, að hersetan .í Tékkó-
slóvakíu og á íslandi þjónar
nákvæmlega sama tilgangi; í
báðum löndunum hafa risa-
veldin búið um sig, og á
íslandi hafa verið samdar
bænaskrár um ævarandi her
setu, - slík niðurlæging
smárrar þjóðar er vonandi
einsdæmi í heiminum í dag.
En báðir hvíla þeir talsmenn
hernámsins á íslandi og í
Tékkóslóvakíu á sömu fors-
endum, á spjótsoddum ótt-
ans; jafnvægi hræðslunnar
er þeirra pólitíski grund-
völlur.
Hersetan á íslandi hafði í
öndverðu og hefur enn þann
tilgang að halda aftur af
róttækum öflum og verka-
rískir skattgreiðendur
greiddu kostnaðinn af banda
ríska hernum. Þessi skýring á
eðli bandaríska alþýðuhers-
ins kom vissulega illa heim
við útrýmingarstríðið í Víet-
nam fyrir nokkrum árum, þar
sem steinaldarstigið sýndist
vera keppikefli og markmið.
Vissulega hafa hinar
mörgu utanstefnur haft veru-
leg uppeldisáhrif á fjölda-
marga íslenska ráðamenn.
Er nú svo komið að uppeldis-
starfsemin er nánast sjálfvirk
óg nú telst það til pólitískra
dyggða á ýmsum stöðum á
íslandi, að leggjast á knén og
biðja bandaríska herinn á
íslandi að vernda „litla fólk-
ið“ á Vellinum, eins og það
var svo smekklega orðað.
Engir ættlerar
Mín skoðun er sú, að verka-
lýðshreyfingin á íslandi þurfi
nú að herða róðurinn mjög
verulega fyrir brottför banda-
ríska hersins frá íslandi. Það
þarf að breyta ályktunum
Alþýðusambandsþinga og
ávörpum fulltrúaráðs verka-
lýðsfélaganna 1. maí í at-
2 - NORÐURLAND