Einherji - 06.08.1936, Page 3

EINHERJI
3
EINHERJI
Blað Framsóknarmanna í Siglu-
firði. — Kemur út einu sinni í
viku.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður;
Valdimar Hólm Hallstað
Afgreiðsla:
Bókaverzl. Hannesar Jónassonar
Siglufjarðarprentsmiðja.
nýlega úlkomin og birta m. a. frtm
hald «f langri sögu er heitir: Sagan
tim snú/ia kertið, eftir Edgar Wall-
ace, Jarðarför, sögu eftir norðlenzk-
an sveitapilt er nefnir sig Pórir
Peygjandi. Auk þess er í ritinu
í>ýddar og frumsamdar smásögur;
greinar og skrítlur o. fi. o. fi.
Nýjar Kvöldvökur fást hér í
bókaverzl. Hannesar Jónassonar.
Ný ljóðabók.
eftir Davíð Stefánsson frá Fagra-
skógi er nú að koma á bókamark-
aðinn. Bókin er prentuð í Félags-
prentsmiðjunni í Reykjavík, en út-
gefandi er Porsteinn M. Jónsson á
Akureyri.
Hvað hefir Framsóknarflokkurinn gert
fyrir œskuna í landinu ?
i.
Um aldamótin síðustu voru uppi
hér á landi tvaer menningarstefnur,
sem fengu strax í upphafi djúpan
og þróttmikinn hljómgrunn í hug-
um fólksins. Báðar þessar stefnur
voru umbótastefnur, önnur stefna
kaupfélaganna, á verzlunar og við-
skiftasviðinu, hin stefna ungmenna-
félaganna á sviði aukins þroska og
menningar fyrir íslenzka æsku. Báð-
ar þessar stefnur voru bornar uppi
af gáfuðustu og framsýnustu mönn-
um sinnar samtíðar, mönnum sem
trúðu á framtíðarmöguleika Iands
og þjóðar, óháða erlendri yfirdrotn-
un. Fær voru bornar fram af
mönnum, sem börðust af alhug
fyrir sjálfstæði þjóðarinnar, bæ.ði
innbyrðis og eins út á við, ekki
einungis i efnalegu, heldur líka í
andlegu tilliti. —
Pessar stefnur voru eins og tvær
plöntur sem vaxa upp hlið við hlið
og njóta frjómagns úr sama jarð-
vegi, verndar af yl þess heilbrigða
hugsunarháttar, sem skapar hina
jákvæðu þróun í lífi hvers þjóðfé-
lagi. Pað er sjálfsagt öllum ljóst
að margir og margvíslegir örðug-
leikar hafa orðið á vegi þeirra á-
hugasömu manna, sem tóku í upp-
hafi að sér forystuna í þessum mál-
um en með þrotlausum dugnaði og
harðvítugri baráttu við aldagamlan
hugsunarhátt og kyrrstöðueðli tókst
þeim að lokurn að ganga sigrandi
af hólmi með hugsjónir sínar skýrð-
ar f eldi þeirrar auknu reynzlu og
manndóms, sem baráttan hafði
skapað þeim. Baráttusaga fyrsta
samvinnufélagsin9 á íslandi, Kaup-
félags Pingeyinga, er þjóðkunn orð-
in og sýnir gleggst þá harðsnúnu
andstöðu, sem við var að etja, en
jafnframt gefur hún ljósa hugmynd
um þá fórnfýsi sem brautryðjend-
urnir lögðu að mörkum málum sín-
um til framdráttar. Hið glæsilega
viðhorf samvinnumálanna í landinu
nú gefur rökstuddasta svarið um
það hvort starf þessara manna hafi
verið unnið fyrir gíg.
Próunarsaga ungmennafélaganna
er aftur á móti ekki eins rík af
þeim viðburðum sem lýsa andúð
og vanþroska skilningi tíðarandans.
Yfirleitt náðu ungmennafélögin fljótt
hylli og unnu hugi og hjörtu æsk-
unnar í landinu. í stefnuskrá ung-
mennafélaganna eygði æskan ný
takmörk til að keppa að, ný við-
horf, sem gáfu glæsileg fyrirheit
um líf og slarf, sem væri í sam-
ræmi við þrár hennar og drauma,
sem hún áður hafði aliðvið þröng-
an kost og fullkominn skort á þeim
viðfangsefnum, sem acskunni eru
nauðsynleg til þess að húngetiorð-
ið starfhæfur gjörandi hinnar vax-
andi þróunar í þjóðfélags- og menn-
ingarmálum,
Hér er ekki rúm til að rekja
starfssögu þessara stefna, enda er
þess heldur engin þörf, því báðar
hafa þær sannað gildi sitt frammi
fyrir þjóðinni, svo ekkí verður um
deilt. En það sem ber að minnast
í þessu sambandi er það, að úr
skauti þessara tveggja menningar-
legu hreyfinga er Framsóknar-
flokkurinn risinn á legg. Peir hinir
sömu mcnn, sem stóðu fremstir í
baráttunni fyrir tilveru ungmenna-
félaganna og kaupfélaganna, lögðu
grundvöllinn að stefnu Framsóknar-
flokksins. Pessvegua hefir líka sá
flokkur .verið flokkur æskunnar í
landinu og barist ötulsst fyrir hags-
munamálum hennar á hinum ýmsu
Hún kom úr sveit..
Sögubrot úr Reykjuvikurlifinu eftir PEY,PEY.
Hún tíndi af sér fðtinhægt og seint með mátt-
vana og þreytulegum handtökum, í daufri skím-
unni frá götuljósinu, sem seildist inn um glugg-
ann til hennar. Hún vildi ekki kveikja. Pað
var nógu bjart fyrir hana og hennar döpru og
myrku hugsanir, þær voru systur næturinnar,
alsystur. Hún braut fötin saman og lagði þau á
atólbakið. Svo hjúfraði hún sig undir sængina,
en hún fann að hún gat ekki sofið. Onotin fyrir
brjóstinu, höfuðverkurinn og kuldahrollurinn á
milli herðanna héldu fyrir henni vöku. Hún hafði
fundið til þessara óþæginda undanfarnar vikur, og i
dag hafði læknirinn, sem hún fór til, sagt henni
avo einstaklega broaandi og alúðlega, að þetta
mundi læknast á „sínum tíma“, og það var ein-
mitt það, sem hún hafði haft óljósan grun um
og óvissan hafði kvalið hana mest, en nú var
vissan fengin. Nú fannst henni hún geta hugaað
róleg til þess sem í vændum var. Hún var líka
•vo oft búin að gráta sig f svefn yfir óhamingju
sinni, en nú gat hún ekki grátið lengur. Hún
var orðin eitthvað svo köld og sljó. Sál hennar
var orðin eins og brimsorfinn klettur, sem löðr-
ið hefir ekki lengur mátt til að móta. Hún ætl-
aði að taka því, sem að höndum bæri, þó ekk-
ert væri að sjá framundan nema myrkur —
nótt.
Hún lét hugann hvarfla aftur ítímanntil þess,
sem var löngu liðið.
Hún sá í huganum lítinn, þröngan dal, sem
lá milli brattra, gnæfandi fjalla. Hún elskaði
einu sinni þennan dal, elskaði háu fjöllin með
hamrabeltunum, gráu skriðunum og grænu gras-
geirunum. Hún elskaði lítinn bæ, sem stóð fátæk-
legur og umkomul2us á miðju þýfðu, óræktarlegu
túni, sem eins og hékk framan í brattri hlíð. Hún
#lskaði ána, sem ranD eftir dalnum þungt og
hægt með svæfandi niði, milli grænna bakka,
færandi huggun og frið.
í þessu umhverfi var hún borin og barnfædd.
Parna höfðu foreldrar hennar búið frá þvíhún
mundi fyrst eftir og baslað og barist í bökkum,
án þess að sjá nokkurntíma út úr örðugleikun-
um. Parna á litla bænum í þröngu og óvistlegu
baðstofunni hafði móðir hennar kennt henni
„Faðir vorið" og kvöldbænirnar og látið hana
lesa það á hverju kvöldi. Par hafði faðir hennar
lesið húslesturinn kvöld eftir kvöld alla föstuna
og á helgidögum líka og mamma hennar sungið
sálma bæði á undan og eftir. Parna hafði verið
tendraður hjá henni í bernsku guðsótti og, góðir
siðir og henni kennt að bera lotningu fyrir öll-
um trúarlegum siðvenjum, — Og þegar hún fór
að geta lesið, þá var hún látin lesa Biblíuna og
Nýja testamentið. Pað voru líka einu bækurnar,
sem til voru á bænum, að undantekinni gamalli
sálmabók og nokkrum fornsögum. — Guðsorða-
bækurnar voru altaf látnar liggja á borðskriflinu,
sem stóð á milli rúmanna, undir fjögra rúðu
glugganum, og það var oft gripið til þeirra, enda
voru þær, þegar hún mundi fyrst eftir, orðnar
óhreinar og slitnar af of mikilli notkun.
Hún mundi líka svo vel eftir því, þegar hún
fór að stálpast, þá var hún látin reka kýrnar í
hagann á morgnana og sækja þær aftur á kvöld-
in. Oft var hún líka látin vaka yfir túninu hlýj-
ar, vorbjartar nætur. Pá vaknaði útþrá hennar
fyrst. Pá dreymdi hana yndislega fallega vöku-
drauma, drauma um fjarlæga fegurð og unað,
sem byggi að baki hinna bláu fjalla, sem luktu
dalinn. Og þessar nætur liðu svo undarlega fijótt,
en þær skyldu eftir í sál hennar einhverja óljósa
sælukennd, brennandi þrá eftir einhverju, sem
hún færi á mi* við, en þyrfti að njóta.
Og á skammdegisvökunum, meðan pabbi henn-
ar Ias lesturinn og mamma hennar prjónaði eða
spann, þá var það stundum, að hún vissi ekki
um neitt. sem gerðist í kringum hana, þá bar
það ekki ósjaldan við, að hún gleymdi að taka
úr á sokknum sem hún var að prjóna, eða stund-
um tók hún líka alltof mikið úr. Stundum lét
hún líka hendur falla í kjöltu sér og gleymdi
bæði stað og stund. Pá var hugurinn einhvers
staðar langt í burtu, úti I stjörnubjartri nóttinni,
sveif með blikandi norðurljósum yfir fannþakin
fjöll og heiðar, langt, langt í burtu.
Frh.