Framsóknarblaðið - 09.07.1954, Síða 1

17. árgangur Vestmannaeyjum 9. júlí 1954. 8. tölublað.
Zveir báiar.
HAFNARBÁTUR — BJÖRGUNARSKCTA.
í blaði þeirra Hrólfs og Helga
birtist fyrir nokkru grein um
hafnarbát og hafnarbifreið.
Greinin mun vera skrifuð af
Hrólfi. Þar er alvarlegt efni
meðhöndlað á kankvíslegan liátt.
Fyrir bæjarstjórnarkosningar-
nar á sl. vetri reyndu ýmis full-
trúaefni að slá sig til riddara
björgunarbátsins á sama tíma
sem hans er hvað mest þörf við
skip innan hafnar eða utan.
Þá er þesS að gæta, að oft
þarf að koma hafnsögumanni
hér urn borð í skip í sjógangi
og stormi. 50-60 smálesta-bátur
gefur margfallt þyngra högg við
skipshlið en hálfu minni bátur
og' því mjög áhættusamt að hafa
hafnsögubátinn Svo stóran.
Þetta skilst mér vera niður-
stöður af hugleiðingum þeirra
manna, sem rnest og bezt hafa
vit á þessum málum hér og
byggja ályktanir sínar á hyggju-
viti og reynslu.
Þessar munu því óskirnar
skynsamlegastar:
Við þurfum að eignast björg-
unarbát 50-60 smálesta og svo
hafnarbát 20-25 smálesta.
Þ, Þ. V.
fyrir framan háttvirta kjósend-
ur, með því að ræða mjög um
þörfina á nýjum hafnarbát hér.
Létu þeir óspart þekkingarljós
sitt skína um það mál. Skyldu
síðan háttvirtir kjósendur renna
á það ljósið líkt og lunda-
pysja flýgur á götuljósið í bæn-
um að haustlagi.
Eg verð að játa, að ég hafði
ekki hugleitt þetta mál um
nýjan hafnarbát hér. En síðan
hefi ég fært þetta á tal við
menn, sem líklegastir eru til
þess að vita hér mest og bezt
um þessa hluti, vegna langrar
reynslu og meðfædds hyggju-
vits.
Öll munum við á einu máli
um það, að þörf sé stærri hafn-
arbáts hér, áður en langir tím-
ar líða.
Hitt leikur fremur á tveim
tungum, hvort liér verða með
góðu móti sameinað tvö störf
:með einurn bát, hafnarbáts-
starfið og björgunarstarfið.
Björgunarbátur, sem líklegur
er til þess að fullnægja minnstu
kröfum um þær mikilvægu at-
hafnir ,mundi ekki geta orðið
minni en 50-60 smáleStir, ef
tök eiga þar á að koma fyrir öll-
um nauðsynleguni’ björgunar-
tækjum, og báturinn að öðru-
leyti að geta fullnægt þeim
kröfum, sem óhjákvæmilega
verða gerðar til hans.
50-60 smálesta bátur er hins-
vegar alltof stór til að nota
innanhafnar hér í allskyns smá-
vegis snúningum við skip.
Þá gætu tíð og tök farið
heldur óþyrmilega á mis, þegar
grípa þarf nauðsynlega til
Móðurmálsþáttur.
Ég er ekki frá því, að satt sé,
að bæjarblöðin okkar bindi sig
um of við jag og japl um bæj-
armál og landsmál, en skeyti
of lítið um ýmiskonar fróðleik,
sem að haldi megi koma í líf-
inu eða leiðbeini um það, sem
miður fer hjá okkur.
Sumir kunningjar rnínir og
unnendur alls góðs hér í Eyj-
um, hafa ymprað á því, hvort
ekki mundu tök á að birta í
þessu blaði t.d. smá leiðbein-
ingar varðandi algengar mál-
villur manna á milli.
Ég óska að gera tilraun í
þessa átt og vona, að bæjarbúar
líti ekki á það sem neina for-
dild, þó að ég sýni þessa við-
leitni.
Þessa viðleitni vil ég kalla
móðurmálsþátt og hefja hann
á athugunum á beygingu nokk-
urra algengra orða, Sem því
miður eru mjög oft beygð
skakkt í daglegu tali.
Nú hafa flestir lært málfræði
í barnaskóla og margir gengið
í framhaldsskóla, svo að lesend-
um mínum eru ekki þessir hlut-
ir með öllu ókunnir, þó að mál-
fræðin gleymist lurð fljótt,
þegar frá líður.
Hugtakið fall í málinu er
flestum ljóst. Mörg orð máls-
ins, t.d, nafnorð, koma fram í
4 mismunandi orðmyndum.
Þessar orðmyndir köllum við
föll.
Við skulum beygja orðið
MAÐUR í öllum föllum og
rifja upp um leið nöfnin á föll-
unum.
Maður (ncfnifall, gjörandinn).
Mann (þolfall, þolandinn).
Manni (þágufall, þiggjandinn).
Manns (eignarfall, eigandinn).
Olveóið i sólmyrkva 30. júní 1954.
Hví ertu að hverfa dstar undrið friða,
sem öllum heimi gefur lif og yl?
Þó ei þín sjáist birtan elsku bliða,
þá bráðum vona ég að rofi til.
Þú styrkir enn mitt veika vona sinni,
og vinnugleði enn mér gerir hjá,
ég treysti Guð minn gœzku og miskunn þinni,
að geisli náðar œtið sé mér lijá.
Áhxif sterka
ölsins.
Umrnæli norska þingmannsins
um áfengisneyzlu Norðmanna,
Lars Rammdals, hefir vakið
mikla athygli í Noregi og víðar.
Hann segir m. a.:
„Baráttan gegn ölinu er hér
einna mikilvægust. Eksportölið
er orðið þjóðarógæfa, alvarlegri
en heimabruggið. Umburðar-
lyndi getur ekki komið til
greina, þegar um er að ræða
ölvun við akstur“.
Þetta segir norski þingmaður-
inn um sterka ölið í Noregi.
Mundi það vera af umhyggju
fyrir velferð íslenzku þjóðarinn-
ar og þá sérstaklega íslenzks
æskulýðs, þegar rnenn hrópa á
bruggnu og neyzlu sterks öls í
landinu, þrátt fyrir reynslu
annara þjóða, ekki sízt Norður-
landaþjóðanna hinna?
Þetta orð er alltaf beygt rétt
í daglegu tali. Þessvegna getum
við notað það til þess að glöggva
okkur á beygingu ýmissa annara
orða.
Nú heitir bankastjórinn okk-
ar Baldur. Einnig ber bátur hér
í bæ sama nafn. Röng beyging
á þessu orði er nrjög algeng í
máliriu.
Orðið beygist þannig:
Baldur (maður).
Baldur (mann)
Baldri (manni)
Baldurs (manns).
R-ið skal haldast í öllum
föllunum. Því ber okkur að
segja t. d.: Ég átti tal við Bald-
ur bankastjóra (ekki Bald).
Ég kem frá Baldri.
Ég dvel hjá Baldri.
Ég fer til Baldurs (ekki Balds)
Og um bátinn t.d.
Ég ræ á Baldri.
Við sáurn Baldur á sjónum.
Þetta eru netin hans Baldurs.
Skipstjórinn á Baldri heitir
Haraldur.
Eigendur Baldurs eru þeir
Jónas og Haraldur.
Læt ég þetta þá nægja að
þessu sinni.
Una Jónsdóttir
Þ. Þ .V.