Ísland - 03.06.1934, Blaðsíða 1

*
Finnöogi Gndmundsson
fram1ijóflaEfli i Gulllir-Kjósarsýslu.
Finnbogi er ungur maður, eins og'
flestir af þeim, sem fremstir standa í
fylkingu þjóðernissinna. Hann er fædd-
ur og uppalinn í Gerðum í Garði, og
því eini frambjóðandi kjördæmisins,
sem ættaður og uppalinn er í því, og
þekkir því manna bezt til nauðsynja
þess.
Finnbogi hefir frá æsku stundað sjó-
mennsku, sem háseti, þangað til nú
síðustu ár, að hann réðist í að reka
sína eigin útgerð, þrátt fyrir gífurlega
erfiðleika.
Finnbogi hefir sérstakan áhuga á
málefnum sjávarútvegsins, og mun, ef
honum gefst kostur á að beita kröft-
um sínum honum til viðreisnar, ekki
hggja á liði sínu, bæði hvað hlut smá-
útgerðarmanna og sjómanna sjálfra
snertir, því hann hefir eigin reynslu
og þekkingu á kjörum beggja.
Ungir og ötulir menn eru nú hver á
fætur öðrum að taka upp merki þjóð-
ernissinna og hefja sóknina gegn aftur-
haldinu og spillingu rauðliðanna, því nú
þegar er fullsýnt, að engin stjórnmála-
leg mótstaða gegn þessum skaðræðis-
öflum þjóðfélagsins er til. F»ess vegna
er það blátt áfram skylda eldri kyn-
slóðarinnar að styrkja hina framsæknu
og stórhuga æsku, sem þegar hefir haf-
ið baráttuna fyrir sameiningu og fram-
tíð þjóðarinnar.
Nú gefst kjósendum Gullbringu- og
Kjósarsýslu tækifæri til að gerast braut-
ryðjendur að virkum áhrifum þjóðern-
issinna á landsmálin, með því að kjósa
Finnboga á þing.
Reykvíkingar,
sem fara úr bænum fyrir
kjördag, eru minntir á að
kjósa áður á skrifstofulög-
manns, sem hefir aðsetur
sitt í húsi gömlu símastöðv-
arinnar við Pósthússtræti.
ÍSLANDI ALLT
Vlannlífið er svo örum breytingum
háð, að vart er mögulegt fyrirfram að
ákveða leidir langt fram í ókominn
tíma. Aðeins eitt stendur óhaggað:
Markmiðiá, sem að er keppt, umsköp-
un þjóðarinnar í hugsunarhætti og
framkomu — umsköpun úr hatandi
stéttabroti í samstarfandi heild. Fyrir
þessu marki verður allt að víkja.
Þeir menn, sem valda og viðhalda
núveraridi ástandi, eru féndur allra
framfara, og því er starfi voru beint
gegn kenningum þeirra og þeim mætt
í fullri andstöðu, hvar og hvenær sem
er, unz tekizt hefir að sameina aila
íslenzku þýóðina um sín eigin velferð-
armál.
Valdhafar þjóðarinnar á undan-
förnum árum hafa svikið öll loforð
sín og innleitt hina ríkjandi spillingu.
Vér leggjum í baráttuna með hreinan
skjöld. Vér munum berjast djarft
þar til markinu er náð. Vér lofum
engu, sem er óframkvæmanlegt. Vér
seljum aldrei sannfæringu vora, sem
er markmið vort, hvorki eitt atriði
né allt í heild.
Vér bendum þjóðinni á ógöngurn-
ar, sem hún er í, og á siefnu vora,
sem leið út úr þeim.
Með stírurnar
í augunum.
»Nú rís Stefnir úr rekkju,
eftir væran og styrkjandi blund«.
Magnús prestakenn. Stefni V., 1.
Stefnir hefir hrokkið helzt til um of
hastarlega upp af syndasvefni sínum,
og orðið það á, eins og fleirum, sem sof-
ið hafa fast og lengi, að vera örlítið ringl-
aður í höfði; og nú fálmar hann í svefn-
rofunum yfir einhverjum andlegum
stuðning'i. Með stírurnar í augunum læs-
ir hann krumlunum í gamlan nemanda
sinn, og hyggst hafa himin höndum tek-
ið. En svo hlálega vill til, að lærisveinn-
inn leikur hér á meistarann, eins og
stundum vill verða. Lærisveininn
rennur úr greipum Magnúsar »docents«,
kennara síns, alveg eins og Sæmundur
úr klónum á kölska. Og' svo alvarlega
leikur Knútur Arngrímsson á Magnús
og' allt íhaldið, að það hefir skömm eina
og skaða af þeim viðskiftum, en ó-
skemmdur gengur hann ekki frá þeim
leik frekar en aðrir, enda hefir íhalds-
krumlan marið hugmyndir hans
um mannlífið og kjör fólksins. Eða hvað
segir fólk um slíkar perlur:
»Ég er nefnilega þeirrar skoðunar, að
eins og það er hverjum manni nauðsyn-
legt skilyrði til að njóta sín, að komast
heiðarlega og sæmilega af, þá sé það
hinsvegar vafasöm gæfa wð vera auð-
ugur maður. Ég lít svo á, að eins og
einka-auðmagnið sjálft er nauðsynlegt,
til þess að halda við athafnalífi þjóð-
anna, og því góðra gjalda vert að safna
því, þá séu þeir, er til auðœfa fœðast,
á marga lund aumkunarverðir, af því
þeir eru með því móti sviftir möguleik-
unum til að öðlast heilbrigða og eðlilega
lífsreynslux
Ég segi ekki annað en það, að slíka
lífsspeki má Ölafur Thors hafa fyrir
mér (hann kvað kosta Stefni í 15 þús.
eint.), en í karlana á Kveldúlfstogur-
unum gengur hún aldrei og eflaust treg-
lega í bændurna í Gullbringu- og Kjósar-
sýslunni. Staurfótur og bogið, gigtveikt
bak er víst ekki »heilbrigð, eðlileg lífs-
reynsla«, sem fólk almennt þyrstir eftir,
nema þá e. t. v. ölaf Thors. — Það var
kannske til að forða togarakörlunum frá
þeirri »vafasömu gæfu að vera auðugir
menn«, að síldarmálin á Hesteyri voru
minni en lög mæltu fyrir, og norsku
samningana hefir hann þá eflaust gert
til að veita alþýðunni (sem hann ann
svo mjög) örlítið meiri lífsreynslu.
Að mörgu leyti er grein Knúts vel þess
verð að vera lesin af öörum en
íhaldsmönnum, og þeim ráðlegg eg ein-
dregið að lesa hana, en það með athygli
og ígrunda hvert einasta atriði, því hún
er í sínu innsta eðli napurt háð á íhalds-
flokkinn og andleysi hans og all-þung
ádeila á i'orráðamenn hans.
Greinin, sem heitir »Lífsskoðanir »g
stjórnmál«, er mjög ilðlega skrifuð og
ber það með sér, að höf. er sér þess vel
meövitandi, að lífið geti verið annað og
meira en barátta fyrir fæði og skæði.
Honum er það og fullljóst, að slíkar hug-
myndir hafa ekki verið í hávegum hafð-
ar innan íhaldsflokksins.
Um það segir Knútur: »... . mér er
innan þessa flokks, að mál hans séu
rædd á þeim grundvelli, sem ég hefi nú
gert«.
Það má nú með sanni segja, því aö
andríkið hefir aldrei átt upp á háborð-
ið hjá íhaldinu.
I upphafi greinarinnar skilg'reinir höf.
hugtakið lífsskoðun þannig: »Lífsskoðun
er það álit, sem maður myndar sér á
eðli og aðstöðu sjálfs sín sem lifandi og
starfandi vera á jörð og alheimnum«.
Nú tekur séra Knútur að hugleiða,
hvort menn muni skipast í stjórnmála-
flokka eftir mismunandi lífsskoðunum.
1 þeim efnum kemst hann að hálf þoku-
kendum niðurstöðum: ».... er það al-
kunnugt, að einn af stjórnmálaflokkun-
um með þessari þjóð játar það hispurs-
laust, að hann byggi stefnu sína á á-
kveðnu lífsskoðanakerfi . .. Þessi flokk-
ur er Kommúnistaflokkurinn ....«
»... . lífsskoðanir kommúnista eiga
all-veruleg ítök í mönnum utan pólitískra
vébanda þess flokks. Það verður blátt
áfram ekki komizt hjá því að fullyrða,
að þeir, er mestu ráða í hinum
»rauðu«*) flokkunum, séu þeim fullkom-
lega sammála í flestum greinum ......
Og um íhaldsflokkinn segir höf.: »Það
mun vera auðvelt að benda á, að í okkar
flokki berjast efnishyggjumenn og hug-
sjónamenn hlið við hlið .... og yfirleitt
menn með hvaða lífsskoðanir sem ei'«.
Séra Knútur segir: ».... lífsskoðana-
kerfið, sem hann (kommúnistaíiokkur-
inn) byggir stefnu sína á, er marxism-
inn, kenningar Karls Marx. — Grund-
völlurinn undir þeim kenningum er efn-
ishyggjan«. Þetta er að nokkru leyti
rangt frá skýrt. Marxisminn er ekki lífs-
skoðanakerfi samkvæmt þeirri skilgrein-
ingu, sem höf. sjálfur gerði á því hug-
taki, heldur hagfræðileg gagnrýni á
þjóðfélagsháttum 19. aldarinnar. Hitt er
aftur rétt, að grundvöllur marxismans
er efnishyggjan, en hún er aftur ákveð-
in lífsskoðun. Það er einmitt sá draug-
ur, sem séra Knútur hyggst að gluna
við og ætlar íhaldsflokknum að leggja
að velli, þrátt fyrir það, að efnishyggj-
an teygi anga sína jafnvel inn í þann
»góða« íhaldsflokk, eins og Knútur tek-
ur fram í grein sinni.
Knútur leggur með eldmóði trúarinn-
ar að efnishyggjunni og fordæmir hana
með öllu. Hann sér það, eins og sjálf-
sagt er, að lífsskoðun verður ekki út-
rýmt nema með annari lífsskoðun, sem
enn meira erindi á til fólksins. Hug-
hyggja (idealismi) er eina vopnið, sem
vinnur á efnishyggjunni (materialism-
anum). Séra Knútur finnur sárt til þess,
hve íhaldsflokkurinn er snauður á hug-
sjónir. Hann er öreigaflokkur í því efni.
Þrátt fyrir það ætlar sr. Knútur honum
að hafa forystuna í baráttunni gegn efn-
ishyggjunni. Hvaða skilyrði hefir nú
íhaldsflokkurinn til þess? I íhaldsflokkn-
um eru menn með hvaða lífsskoðanir
sem er. Það gæti nú samt hugsast, að
stefna hans mótaðist af einhverri ákveð-
inni lífsskoðun, þó að flokksmenn geri
sér það ekki ljóst. Þessu atriði hreyfir
Knútur ekki af eðlilegum orsökum, held-
ur ætlar hann að blása lífsanda í nasir
ílokksins og lífga hann þannig við. Hann
ætlar að semja íhaldsflokknum lífsskoð-
un, eins og þegar verið er að sauma föt.
Um að gera það fari vel og sé áferðar-
fagurt. Séra Knútur játar það full-
komlega, að íhaldsflokkurinn sé flokkur
einka-fjármagnsins (»kapitalismans«)
og að hans fyrsta og síðasta boðorð sé að
viðhalda því. »Berst vegna f járhagslegra
markmiða« eins og hann segir sjálfur.
Orðið kapitalismi táknar oftast hið nú-
verandi þjóðskipulag, þar sem einka-
réttui’ einstaklinga á fjármagni er við-
urkenndur. Andstætt því er þjóðskipu-
lag kommúnista, þar sem eingarréuur
yfir framleiðslutækjunum er afnuminn.
Þarna höfum við þá mismuninn á íhalds-
stefnunni og marxismanum. Mótsetning-
arnar milli íhaldsflokksins og’ kommún-
ista eru þannig ekki gagnstæðar lífs-
skoðanir, heldur mismunandi álit á þvi,
hvernig- framleiðslunni verði bezt fyrir
komið. Bæði kapitalismi og marxismi
byggja upp á sömu lífsskoðuninn, efn-
*) Þ. e. alþýðuflokknum, framsóknar-
flokknum og bændaflokknum. — St. V.
Uppíag 10,000.