Forsetakjör - 24.06.1952, Qupperneq 2

2
FORSETAKJÖR
I
Forsetakjör og kjördæmamál
ið hæfastan allra íslenzkra
stjórnmálamanna til þess að
taka við þjóðhöfðingjaembætt-
inu. Og það verður ekki hjá
því komist að láta í ljós undrun
yfir því, að frambjóðandi rík-
isstjórnarinnar, séra Bjarni
Jónsson, skuli telja sér sam-
boðið að hlíta slíkri fyrir-
greiðslu til þess að komast að
Bessastöðum. Honum hefði
verið í lófa lagið að stöðva
þessi skrif og margar af þeim
ódrengilegu aðferðum, sem
stuðningsmenn hans hafa beitt
í þessari kosningabaráttu. Og
það er víst að Ásgeir Ásgeirs-
son hefði ekki látið þær við-
gangast af sínum fylgismönn-
um né talið þær sér eða em-
bættinu samboðnar.
V. M.
Skeleggt
og læsilegt
J. J. segir í síðustu „Land-
vörn“: „Frá þessum tíma eru
til eftir okkur Ól. Th. marg-
ar skeleggar og vel læsilegar
ádeilugreinar". Hér er átt við
greinar þeirra um Spánar-
málin í Nýja Dagblaðinu og
Morgunblaðinu árið 1935.
Ól. Th. er á annarri skoðun
um greinar J. J. Um mál-
efnaflutning J. J. segir Ól.
Th. (Mbl. 27. okt.): „Al-
mennt er orðið viðurkennt,
að J. J. hefur ekki lengur
getu til að taka þátt í mál-
efnalegum umræðum“. Og
um málsmeðferð J. J. segir
Ól. Th. í sömu grein: „Þar
er öllu snúið öfugt. Rógur,
dylgjur, ósannindi, allt hvað
innan um annað, klætt tötr-
um öfundar og óslökkvandi
heiftar sjúkrar sálar — í
stuttu máli ein óslitin ó-
þverra slepja þessarar allra
alda andstyggilegustu Leit-
is-Gróu.“*)
Það er ekki sök þessa blaðs,
þó hér verði að birta sýnis-
horn af því, hvað J. J. kallar
skeleggan og vel læsilegan
áróður. Það sem J. J. telur
læsilegt hlýtur að vera prent
hæft að hans áliti. Hvað
sem orðalaginu líður, þá er í
þessum tveim tilvitnunum
fólginn dómur Ól. Th. um
öll skrif J. J. um Spánar-
samningana frá 1934.
*) Leturbr. hér.
Til eru ennþá traustir menn,
með trú og dómgreind ljósa.
Þeir sem frjálsir eru ENN,
Ásgeir styðja og kjósa.
Lilja Björnsdóttir.
Ég hef áður gert grein fyrir
afstöðu minni til forsetakjörs-
ins og hef ekki ástæðu til að
bæta þar við. Ekki hef ég held-
ur löngun til að taka þátt í þeim
undarlegu deilum, sem um það
mál hafa orðið. En í grein í
„Tímanum" eftir Hermann
Jónasson, ráðherra, er hann
nefnir „Forsetakjörið enn —
vinakveðjum svarað“ og nú hef
ir verið endurprentuð í síðasta
tölubl. „Dags“, er vikið að
tveim atriðum, sem snerta þetta
hérað sérstaklega og jafnvel
mig persónulega og vegna þess
að þar gætir að m. k. ókunnug-
leika eða misskilnings, þá vil ég
gera litla athugasemd um það.
Aðal ádeiluefni Hermanns
Jónassonar á Ásgeir Ásgeirsson
er kjördæmabreytingin frá
1942 Ekki skal ég mæla því
máli bót. Ég barðist sjálfur á
móti því eins og ég gat. En
undarlegt má það heita ef Ás-
geir Ásgeirsson hefur sett þau
lög einsamall og ber einn á-
byrgð á þeim, eins og helzt er
nú að heyra. Mig minnir að þau
væru samþykkt af yfirgnæf-
andi meirihluta Alþingis. Al-
þýðuflokkurinn bar málið fram
og Ásgeir var framsögumaður
hans. Flokkurínn var þá kom-
inn í stjórnarandstöðu og þótt-
ist eiga um sárt að binda eftir
gjörðardómslögin. En „Sjálf-
stæðisflokkurinn“ var í stjórn-
arsamvinnu við Framsóknar-
flokkinn. Þó gerði hann fljót-
lega þetta mál að sínu máli,
sem leiddi til stjórnarslita.
Hann myndaði síðan flokks-
stjórn, sem hafði forustu um að
knýja málið fram. Ég held það
orki því ekki tvímælis, að
„Sjálfstæðisflokkurinn“ og af
einstökum mönnum Ólafur
Thors, beri fullt svo mikla á-
byrgð á þessu máli eins og Al-
þýðuflokkurinn og Ásgeir Ás-
geirsson. Um þetta skal ekki
frekar fjölyrt. En í sambandi
við þetta segir Hermann í grein
sinni: „Það (þ. e. kjördæma-
málið) varð til þess að hrekja
ýmsa Framsóknarmenn út af
þingi, þar á meðal einn af vin-
sælustu mönnum flokksins,
Einar Árnason frá Eyralandi“.
Þessum ummælum, að Einar
sál. á Eyrarlandi hafi verið
hrakinn út af þingi vil ég alger-
lega mótmæla, enda hljóta þau
að vera sprottin af ókunnug-
leika. Sannleikurinn er sá, að
Einar hafði áður staðráðið að
hætta þingmennsku. Hann var
tregur til framboðs árið 1937 og
í janúar árið 1942,áður en við
vissum að nokkur kjördæma-
breyting stæði til, tjáði hann
mér að nú yrði hann ekki oftar
í kjöri. Fyrir þrábeiðni mína og
annarra Framsóknarmanna hér
gerði hann það þó að vera í
kjöri vorið 1942, en eingöngu
sökum þess, að bæði hann og
aðrir vissu að kjörtíminn yrði
aðeins eitt stutt aukaþing. Þeg-
ar til hlutfallskosninganna kom
þetta sama haust, fór ég oft
fram á það við hann að vera í
efsta sæti á lista okkar og
bauðst sjálfur til að vera í 2.
sæti, en hann var ófáanlegur
til þess. Að þetta sé rétt geta
bæði vandamenn Einars sál.
borið um, svo og fulltrúaráðs-
menn flokksins í Eyjafjarðar-
sýslu og þá alveg sérstakjega
þeir 2 fulltrúaráðsmenn, sem
síðan hafa verið í framboði með
mér, Hólmgeir Þorsteinsson á
Hrafnagili og Þórarinn Kr.
Eldjárn, hreppstjóri á Tjörn.
Einnig Eysteinn Jónsson ráð-
herra, sem var hér á fundi með
okkur þegar framboðið var
undirbúið haustið 1942 og
sjálfur átti tal um þetta við
Einar sál. Þetta vildi ég láta
koma skýrt fram úr því á það
var minnzt.
Einar sál. á Eyralandi gat á-
reiðanlega verið þingmaður
Eyfirðinga til æviloka þrátt
fyrir kjördæmabreytinguna.
Hins vegar tapaði þó Framsókn-
arflokkurinn þingsæti hér sök-
um hennar. Eðlilegt og sjálf-
sagt er, að eyfirzkir Framsókn-
armenn vilja aftur rétta hlut
sinn í því efni, en forsetakosn-
ingarnar eru ekki rétti vett-
vangurinn til þess. Við eigum
þess engan kost að kjósa for-
seta, sem var á móti kjördæma-
breytingunni. Allir frambjóð-
endurnir hafa verið í þeim
flokkum, sem stóðu að henni,
þó „Sjáfstæðisflokkurinn“ legði
þar mest fram sökum mannafla
síns og forustu ríkisstjórnar
sinnar. Framsóknarmenn í Eyja
firði sjá því ekki ástæðu til að
gera forsetakosningarnar að
neinni hefndarráðstöfun vegna
10 ára gamals deilumáls, heldur
munu þeir vinna að því með
öllum heiðarlegum ráðum, að
vinna aftur hið tapaða þingsæti
úr höndum „Sjálfstæðisflokks-
ins“. Það er hinn rétti vettvang-
ur í þessu máli.
í grein Hermanns Jónasson-
ar er vikið að ádeilum Alþýðu-
flokksblaðanna á samvinnufé-
lögin og alveg sérstaklega að
árásiun „Alþýðumannsins" hér
á KEA. Ritstjóri „Dags“ hefur
bent höf. á veilurnar í þeim
málflutningi, svo ég get sleppt
því að mestu. Þessar árásir á
samvinnufélögin, þar á meðal
KEA, eru að sjálfsögðu í alla
staði fordæmanlegar, satt er
það. En hafa ekki samskonar
(og raunar verri) árásir kom-
ið úr fleiri áttum? Hvaða blað
. landsins hefur fyrr og síðar
verið illvígara í garð samvinnu-
félaganna en Morgunblaðið,
annað aðal stuðningsblað sr.
Bjarna Jónssonar í forsetakosn-
ingunum? Og ekki virðist okk-
ur hér í héraðinu „íslending-
ur“ hafa gefið „Alþýðumann-
inum“ mikið eftir í þessu efni.
Ef á að reyna að gera Ásgeir
Ásgeirsson ábyrgan fyrir skrif-
um Alþýðuflokksblaðanna, má
þá ekki með sama rétti gera sr.
Bjarna ábyrgan fyrir skrifum
sinna flokksblaða? Hvor tveggja
er auðvitað hrein fjarstæða.
Hvorugur þessara frambjóð-
anda á vitanlega nokkurn
minnsta þátt í þessum árásar-
skrifum. Afstaða til forseta-
jkosningarinnar verður því tæp-
lega tekin með tilliti til þessa,
þó Ásgeir Ásgeirsson muni
raunar standa samvinnustefn-
unni næst af frambjóðendun-
um.
Allt ber því að sama brunni.
Það eina, sem ætti að ráða at-
kvæði hvers kjósanda í for-
setakosiiingunum er hvaða
frambjóðanda hann telur hæf-
astan til að vera þjóðhöfðingi
á íslandi. Ég tel að það sé Ás-
geir Ásgeirsson. Aðrir álíta að
það sé sr. Bjarni Jónsson, eða
vilja að m. k. fylgja honum af
flokksástæðum. „Flokkarnir
eru þjóðin“ er kjörorðið nú.
Má það ef til vill til sanns veg-
ar færa, en hitt er þó víst, að
flokksstjórnirnar, eða réttara
sagt sá hluti þeirra, sem bú-
settur er í Reykjavík, er ekki
öll þjóðin. Frakkland var ekki
sama og Lúðvík 14., þó hann
segði: „ríkið, það er ég“. Væri
ekki skynsamlegast, eins og í
ÞEGAR VÉR göngum að
kjörborði 29. júní, þá skulum
vér öll, konur og karlar, sýna
það, að vér erum annað og
meira en dauð peð á taflborði,
sem valdafíknir flokksforingjar
geta leikið með og teflt fram að
eigin geðþótta. Það er að vísu
sagt, að enginn góður taflmað-
ur meti lítils peðin. Það er hægt
að verða peðsmát.
En vér erum meira en peð á
taflborði • stjórnmálaflokka. —
Vér erum lifandi verur, gædd-
ar skynsemi og höfum bæði
samvizku og sannfæringu. Guð
gaf oss frjálsræði til þess að
velja og hafna, eins og þar
stendur. Og þegar kjósa ber for
seta, yfirmann allrar þjóðarinn-
ar, þá notinn vér þetta frjáls-
ræði.
Og þá kjósum vér auðvitað
þann mann, sem búinn er þcim
kostum er bezt sæma þjóðhöfð-
ingja. Vér veljum mann, sem
er víðsýnn trúmaður, fjöllærð-
ur gáfumaður, hógvær og góð-
gjarn. Vér kjósum mann, er
hefur langa' og margþætta
stjórnmálareynslu að baki og
mikla þekkingu á mönnum og
málefnum. Vér veljum forseta-
hjón, sem eru bæði góð og
glæsileg og hafa ávallt verið
og munu verða íslenzkri þjóð
til sóma.
Vér kjósum Ásgeir Ásgeirs-
son og frú Dóru Þórhallsdóttur.
Yfirgnæfandi fylgi
meðal sjómanna
ÉG KÝS Ásgeir Ásgeirsson
við þessar forsetakosningar.
Það er skemmst frá því að segja,
að ég tel hann
bezta forseta-
efnið af þeim,
sem vöf’ er
á. „Aumingja
fólkið, sem er
í landi í þessu
veðri,“ sagði
gamall sjó-
maður. — Mér
verður nú líkt að orði. —
Aumingja fólkið, sem er í
landi í öllum þessum áróðri. Ég
hafði haldið að forsetakosning-
ar gætu verið friðsamlegar, —
logn, sól og sumar — og fólkið
sjálfrátt.
Við, sem erum á sjónum höf-
um nú mestan frið og látum
ekki „hræra í okkur“ þegar við
stígum á landjörðina.
Meðal sjómanna hefur Ás-
geir yfirgnæfandi fylgi.
Bjarni Ingimarsson
skipstjóri.
pottinn er búið, að við kysum
forseta hver eftir sinni sann-
færingu og létum svo hvert
annað í friði.
Bernh. Stefánsson.
Blaðið „Dagur“ 19. júní 1952.
Upp með taflið. Vér erum
þjóðin, sjálfir kjósendurnir.
Vér getum ráðið úrslitum. Vér
eigum leikinn.
Margrét Jónsdóttir
rithöfundur.
Síðasta
prófkosningin:
Ásgeir 101,
séra Bjami
57
Blöð stjórnarflokkanna
minnast nú lítið á prófkosn-
ingarnar. Ástæðan mun vera
sú, að þær sýna enn sömu
úrslit og áður.
Að þessu sinni skal hér
skýrt frá síðustu prófkosn-
ingunni. Hún fór fram um
borð í M.s. „Heklu“, á föstu-
dagskvöld, en þá var skipið
statt úti af Hornafirði.
Úrslit þessarar prófkosn-
ingar urðu sem hér segir:
Asgeir Ásgeirsson 101,
Séra Bjarni Jónsson 57,
Gísli Sveinsson 12,
Þessi úrslit eru engin
undantekning. Þannig, eða
lík þessu hafa úrslit próf-
kosninganna verið, frá upp-
hafi og fram á þennan dag.
Em kjósendur peð á tafl-
borði flokksforingjanna?