Ingólfur - 09.04.1945, Síða 2

1
INGÓLFUR
Alþjóðlegt og sérj>|ód-
legt demokrati
....... i'1 ■
INGÖLFUR
Úl(ef.: Nokkrir Þjóðveldismenn
Ritstjórí:
HALLDÓH JÓNASSON
(símar: 2802 og 3702)
Afgreiðsla í Ingólfshvoli
kl. 1—3 e. h.; sími 2923
— INGÓLFUR kemur út á hverj-
om mánudegi og aukablöð eftir
hörfum. Missirisverð kr. 12,00, 1
lausasölu 35 aura.
Prentsmiðja Jóns Helgasonar
„Góð meining enga
gerir stoð4í —
„Hvers vegna má ég ekki
nota orðið lýðræði í góðri merk
ingu?“ — spyr einn lesandi
blaðsins.
Fyrst og fremst vegna þess,
að eftir orðsins liljóðan þýðir
orðið lýðræði upplausnar-
ástand; — Lýður sem ekki hef-
\tr bundist heildarsamtökum
undir heildarstjórn getur engu
ráðið. Og ef hann samt reynir
að ráða, þá er það ekki stjóm
heldur stríð.
I annan stað — og það veld-
ur algerlega úrslitum um þýð-
ingu orðsins — hefur / ram-
kvœmd lýSrœSisins hér á landi
aldrei verið annað en stríð og
stjómfarsleg upplausn.
Orðið var fundið upp í kring
um 1920 eða þegar þjóðmála-
flokkarnir breyttust í hina nú-
verandi sérhagsmunaflokka.
Áður var képpt að lýðfrelsi
og þjóSrœSi fyrir alla heildina.
En þegar menn héldu að þetta
væri fengið (1918), þá byrjuðu
flokkamir að vinna fyrir sér-
hagsmuni þjóðar-partanna. 1
slíkri baráttu gat enginn náð
neinu þjóðfylgi — það var öll-
um ljóst. — Enginn flokkur
gat komist lengra en það að ná
meirihluta. Og um það var svo
barist.
Demókratíska stefnan var eft
ir þá ríkjandi tízku túlkuð sem
meirihlutavald (sem að dómi
Breta og reyndar almennrar
heilbrigðrar skynsemi er fölsun
stefnunnar).
Og í samræmi við þessa þjóð-
blindu klofningsstefnu var orð-
ið þjóSrœSi lagt niður og lýS-
rœSi tekið upp um líkt leyti
í öllum flokkablöðunum.
Orðið þjóS hefur jafnan haft
heildarliljóm í eyrum manna
en orðið lýSur getur þýtt hvað
sundurleitan fólksfjölda sem
vera skal.
Fundur orðsins lýSrœSi var
hreinasti fengur fyrir lýðskmm
ið. Flokkamir flýttu sér að
taka það upp, neda féll það
í góða jörð lijá fjöldanum —
öllum þeim mönnum, sem ekki
liöfðu neina heildartilfinningu
né félagslega ábyrgð en huguðu
aðeins um: — að fá frelsi til
að gera klíkusamsæri hver á
móti öðram og á móti öryggis-
valdi sjálfrar þjóðarinnar: —
að fá frelsi til að geta með ein-
földum meirihlutaliðssafnaði
náð þeim tökum á sjálfu ríkis-
valdinu, að hægt væri að nota
það sem vopn á aðra borgara
hins sama þjóðfélags.
BREZK STJÓRNSPEKI
ER ÞJÓÐRÆÐILEG.
Þegar flokkablöðin era að
vitna í ummæli brezkra stjórn-
málamanna um það, að Bretar
séu að berjast fyrir lýSrœSi
í heiminum, þá er þetta liin
versta blekking.
Bretar era alls ekki að berj-
ast fyrir þeirri stefnu, sem ís-
lenzkir flokkar kalla lýSrœSi.
Bretar segjast berjast fyrir
demókratískum stjórnháttum
bæði innanlands og í lieims-
pólitíkinni.
Með þessu eiga liinir eigin-
legu stjórnmálamenn (6tates-
men) við heildardemókralí eða
þjóSrœSi, þar sem heildin (en
ekki partamir) er æðsti vald-
hafi og liandhafi ríkisvaldsins
með milligöngu trúnaðar-
manna, sem fyrst og fremst eru
umboðsmenn hennar sjálfrar
en ekki neinna hagsmunalegra
málsparta. Þó að brezkir ráð-
herrar kallist flokksmenn, þá
er það villandi, vegna þess að
brezka flokkaskiptingin fer
mest eftir skoðunum á þjóð-
málunum í heild sinni en er
ekki svo bundin við sérliag6-
muni stétta og annarra þjóðar-
parta eins og hér á sér 6tað.
J afnvel verkamannaflokkurinn
(Labor) er ekki nein alger und
antekning frá þessu.
Á Bretlandi eru því flokkarn
ir þjóðmála- (heildarmála)
flokkar, eða mestmegnis þjóS-
rœSilegir. Það voru flokkarnir
líka hér á landi að mestu fram
um fyrra sfríð, áður en stofn-
aðir voru hinir sérhagsmuna-
legu lýðræðisflokkar, sem smátt
og smátt lömuðu þjóðarvaldið
og lögðu það undir sig, og
breyttu þannig heildardemó-
kratíinu (þjóðræðinu) í parta-
veldi og flokkastríð, er hlaut
nafnið lýSræSi.
Þetta orð, lýSræSi, var ekki
til í málinu fyrir þennan tíma
og hefur því aldrei þýtt annað
en partaveldi eða uppivöðslu-
frelsi fyrir andstæð lýðsamtök
(sérhagsmunaflokka).
Það er því beint fals að þýða
Annað en þetta hefur lýð-
ræðið aldrei verið hvorki í
sýnd né reynd: — kenningu
né framkvæmd.
Þeir sem hafa grætt á þessu,
geta auðvitað talað um lýðræði
í góðri merkingu fyrir sjálfa
sig.
En útkoman liefur orðið önn-
ur fyrir þjóðina, eins og líka
var spáð.
Það þýðir því ekki að tala
um lýðræði „í góðri merkingu“
eða látast meina eitthvað gott
með því.
Hér á það áreiðanlega við að
„góð meining enga gerir stoð“,
eins og máltækið segir.
Og það er einkennilegt að
borgarar í þjóðfélagi, sem er
að berjast fyrir frelsi sínu skuli
enn í dag vera að smjatta á
lýðræðis-falsbeitunni eftir að
vera í áraraðir búnir að dingla
á önglinum, sem í henni var
falinn.
hið brezka heildardemókratí
með orðinu lýðræði. Það hét
hér áður þjóSræSi og á að heita
það áfram, þótt það sé ekki
með öllu óblandað eða hrein-
ræktað.
Vér tilfærðum í fyrra orð
Mr. Amery Indlandsráðherra
þar sem hann í sambandi við
umræður um sjálfstæði Ind-
verja benti á að liinn fram-
stæði (lýðræðilegi) skilningur
þeirra á demókratísku stefn-
unni hlyti að torvelda sjálfs-
stjóm þeirra. Þessi skilningur
væri sá að hinn breytilegi at-
kvæðameirihluti ætti alltaf all-
an réttinn til stjórnar og lög-
gjafar, sem auðvitað leiddi til
stjómleysis. Þeir sem álitu að
þessi skilningur lægi til grand-
vallar fyrir brezka demókratí-
inu, væra algerlega á villigöt-
um.
Nú var það einmitt þessi
(lýðræðilegi) skilningur Ind-
verja, sem var ríkjandi fyrir
fyrra stríð meðal þeirra stjóm-
lega óupplýstu þjóða, er sjálf-
stæði fengu á 19. öldinni, og
var að ljúka við að steypa þeim
inn undir einræðilega stjóm-
háttu þegar seinna stríðið skall
á, og oss íslendingum með, þótt
vér fengjum þá gálgafrest.
En þó að heildardemókratí
eða þjóðræði sé ríkjandi stefna
á Bretlandi (og á Norðurlönd-
um), þá er þó þar sem í öðr-
um löndum fjöldi lieildar-
blindra lýðræðissinna, sem aldr
ei sjá annað en sérhagsmuni,
og reyna að láta kosningarnar,
flokkana, þingið og stjómina
snúast eingöngu um þá. — Þess
ir menn era á Bretlandi kall-
aðir politicians til aðgreiningar
frá hinum eiginlegu stjórnmála
mönnum (statesmen), sem
standa á hinu þjóðræðilega
sjónarmiði óklofinnar ríkis-
heildar.
ALÞJ ÓÐA-DEMÓKRATllÐ.
Skilningur brezkra stjóm-
málamanna á hinu fyrirhug-
aða þjóðabandalagi er og eftir-
tektarverður í þessu sambandi.
Þeir hugsa 6ér að heildar-
demókratí verði þar ríkjandi
en ekki partaveldi eða aðeins
samkomulag meðal ríkjanna
„á meðan um semur“, eins og
fyrra Þjóðabandalagið reynd-
ist að vera. — Þó era til ýms-
ir brezkir statesmen, sem eru
politicians í milliþjóðamálum
og vilja ekki selja neitt af full-
veldi Breta undir alríkisvald
Þjóðabandalags.
Á þessu ótakmarkaða ríkja-
fullveldi, virðist t. d. „Atlants-
hafssáttmálinn“ livíla. Og Krím
fundurinn virðist heldur ekki
hafa getað hugsað lengra en
svo, að Þjóðabandalagið livíldi
aðeins á samkomulagi fimm
stórvelda án nokkurs sjálfs-
stæðs alríkisvalds, sem hafið
væri yfir partasjónarmiðin. —
Eftir þessu yrði þá Bandalag-
ið eins og áður höfuðlaust
partaveldi (þjóða-„lýðræði“),
eða tryggingarlaust samkomu-
lag hliðstæðinga, sem vart
minidi verða treyst betur en
liinu fyrra til að tryggja frið-
inn.
★
Frá alþjóða-síatesmans sjón-
armiði er nú auðsætt, að Þjóða
bandalagið verður að hafa al-
gert yfirfullveldi og úrskurðar-
vald um milliþjóða stríðsatriði
og sömuleiðis sérstakt hervald
sér til stuðnings.
Heildardemókratar á alþjóða
vísu heimta þess vegna sterkt
og fullvalda Þjóðabandalag,
eða eins konar yfirríki þeirra
ríkja, sem í Bandalagiö ganga,
með sérstakri lieildarstjórnar-
skrá, sem partanir — í þessu
tilfelli — hin einstöku ríki —
samþykkja og þar með afsala
sér því fullveldi í hendur alrík-
isins, sem nœgir til þess að það
geti tryggt friðsamlegt sam-
neyti þeirra á meðal. Að öðru
leyti yrðu sambandsríkin sjálf-
stæð og sjálfstjómandi. — En
eflaust hefði hið nýja Þjóða-
bandalag einnig með liöndum
ýms alþjóðleg mál eins og
gamla Þjóðabandalagið liafði,
svo sem eflingu alþjóðlegra
mennta og siðferðis, alþjóðleg
hagfræðimál, heilsumál, sam-
göngumál, ýms tollmál, félags-
mál og hjálparstarfsemi.
RÉTT AÐGREINING
SAMMÁLA OG SÉRMÁLA.
Það er augljóst, að þau
frjálsu ríki sem Bandalagið
stofna, fela því ekki önnur mál
en þau sem þau auðsjáanlega
græSa á aS láta þaS annast og
þar af leiðandi má kalla eðli-
leg milliþjóSamód. Aftur á móti
era önnur mál, sem eru alger-
lega einkaleg og eiga að vera
sérmál liverrar þjóðar, af því
að þær finna sig frjálsastar með
að svo sé.
Á þennan liátt hlyti Þjóða-
bandalagið að koma út sem
hreinn ávinningur fyrir sam-
bandsþ jóði mar.
öryggið út á við yrði auðvit-
að því meira, því fleiri þjóðir
sem væru í Bandalaginu og því
færri og aflminni árásaröfl ut-
an þess.
En hættur yrðu líka inn á
við. Og þær mundu koma frá
sams konar öflum samsæris og
flokkadrátta, sem alltaf og alls
staðar afla sér fylgis ineð því
að ala á tortryggni. Þess vegna
er hin sterka umboSslega
Bandalagsstjórn svo nauðsyn-
leg. Og þess vegna er það svo
mikilsvert að sú stjórn sé ekki
einræðileg og sjálftekin af ein-
hverjum sigurvegara, lieldur
einmitt demókratísk eða um-
boðsliafi allra hlutaðeigandi
parta (ríkja).
Hér gildir því sama lögmál
fyrir ríkjasamfélag eins og al-
menn þjóðfélög. Og sú skoðun
brezkra stjómspekinga og
stjómmálamanna er sjálfri sér
samkvæm, að demókratíið
verki ekki í ríkjafélagi fremur
en í þjóðfélagi nema undir
svo sterkri umboðsstjórn, að
hún hafi kraft til að ábyrgjast
öryggi allra málsparta.
Vér liöfum gott dæmi um
virkt og starfhæft ríkjasamfé*
lag þar sem era Bandaríki
Norðurameríku. Þrátt fyrir það
þótt stjórnir elztu ríkjanna
væru bandalagi mótfallnar í
byrjun, (sem minnst verður á
í annarri grein) og þrátt fyr-
ir skæða borgarastyrjöld (1861
—5) liefur þetta bandalag sýnt
sig að hvíla á allmiklu trygg-
ara grundvelli en sjálft hið
innra þjóðskipulag ríkjanna,
sem er of laust og lýðræðilegt
og langt frá því að geta orðið
öðram þjóðum til fyrirmyndar,
★
En þótt það sé nú viður-
kennt, að hið félagslega öryggj
í innanríkis- og alþjóðamálum
sé hér með fundið í liinu sterka
heildardemókratíska óflokks-
bundna umboðsvaldi — era þó
samt sein áður nokkur líkindi
til að þessari hugmynd verði
komið í framkvæmd, svo ein*
föld sem liún er? Þetta mun
nú tíminn brátt leiða í ljós við-
víkjandi fyrirhuguðu Þjóða*
bandalagi.
LAUSBEIZLAÐIR
MÁLSPARTAR.
En það sem víst er um fyr-
ir fram, er afstaða partasjón1
armiðanna. Á meðan þau ganga
lausbeizluð, era þau líka trygg-
ingarlaus og dæmd til að eiga
í stöðugu stríði fyrir öryggi
sínu ýmist opinberu eða í
formi samkomulags og svika-
sátla.
Og fyrir þeim verður tak*
markið allt af hið sama: —
EINRÆÐIÐ — ekki vegna þess
að liinn sigraiuli málspartur,
óski endilega að beita óvægni,
heldur vegna þess að liann er
nú einu sinni ekki annað en
partur. Og þó að hann óski
helzt að verða viðurkenndur
heildarvemdari, þá er aðstaðan
ekki góð lil að ná slíkri viður-
kenningu a. m. k. hjá þeim sem
hann liefur brotið undir yfir;
ráð sín.
En svo kemur ný spurning:
— Eru ekki bókstaflega allif
menn bundnir' partasjónarmið-
um? Og eru þá heildarsjónar-
miðin ekki þar með dauða-
dæmd ?
Fyrri spurningunni má gjarn
an svara játandi. En valdtryggð
demókratísk heildarsjónarmið,
standa einmitt í fegursta sam-
ræmi við partasjónarmiðin.
Það er rétt að heildarblind
parta- eða flokkasjónramið
verða allt af innbyrðis andstæð
og líka andstæð heildinni sem
er þeim ósýnileg.
En viðurkenni partarnif
heildina og leyfi lienni að
stjóma umferðinni og halda
öllu í réttum gangi, þá losna
þeir úr álögum, þá frelsast þeir
frá sínu endalausa innbyrðis
stríði og.hefjast upp á stig nýs
frelsis, nýrra tækifæra og nýrra
og stórvirkra afkasta. — Það
er ekki lítill munur á lirúgu
af bílapörtum og samsettum
bíl. En það er þó margfalt
meiri munur á flokkum í einni
áflogabendu og rélt skipaðri
sjálfstjórnandi og starfandi fé-
lagsheild.
Hér er um að ræða sama al-
gilda sköpunar- og frelsunar-
lögmálið, sem liggur til grund-
vallar fyrir kenningu kristn*
innar, en sem kirkja hinna síð-
ari tíma hefur gefist upp við
Frh. á 4. síðu