Ingólfur - 09.04.1945, Qupperneq 3

I N G Ó L F 'U R
3
Frá lesendum
ÞJ ÓEÉRZEÐIDEGT
MEIBiIHLUTAVALD.
Mttu ^þjóðrœðið ekki nota
atkvaaSagreiSslur og meirihluta
úrskusð? — spyr einn lesandi.
Jú, aitkvaeðagreiðslur ;má vel
nota tmn persónuleg skoðana-
eða áilitsatrlði, ef menn hafa
komiS ;séT . saman um áð hlíta
slíkum úrskurði viðvíkjandi
ýmsuiu atriðum, þar sem ósann
að er íhvað eé réttast. T. d. má
vel ruita :atkvæðagreiðslur til
að velýa á rnilli manna eem telj-
ast hasfir.—
Vegna 'þess að markmið til-
vonanÖi þjóðdeildar verður
€>itt og JiiS ::aama: —‘ héill og
hagsmunir einnar og sömu þjóð
arheildar,’þá getur flokkaskipt-
ing jafiwel. átt íiér stað um mis-
munandi leiðir. að hinu sama
marki. Llokkar á þessu sviði
eru því J.þ jóðræðilegir og ftigin-
legir .stjórnmálaflokkar. — - En
það aS fella úrskurði um rétt-
armál, 'þekkingaralriði og hags-
munaleg.deilumál með liðeeafn-
aði og atkvæð.agreiðslum eins
og lý&raððisflokkar láta sér
sæma, .er frumstæð .villi-
mennska, s.em <.ekkert á skylt
við stjómmál siðaðra mani'a.
.. „KYNMJSÍGIJ£“ —
i ÞJÓÐHÖFÐINGIN3M.
• Greinin í 1.—2.:thI.,um J«nif-
kynnmguna ogíBendijáðavitleys
*na var samiarlega :orð í tíma
talað, því ,-að á 'þetta minnasl
fjnkksblöðiia auðvitaðeekki frek
ai en aðrar braákvörur hiusl
niikla „hrussam,trkáðs“. —‘
Eiwni kynningu á okkur sýn-
ist ]ró liafa veriö kcuuið vel á
fraoifæri, og J»að er, hvað við
erum óskaplega hégórnlegir.
AIli> s)'nast vita að >yið jgöng-
umst upp við kkjallilV.. Sérstak-
legaj -r skrítið aið hlusíta .'á .fag-
urgáiann.út af,þvi-aðwið-skyld-
una -ftinmitt hafa stofnað lýð-
veldi, þegar svo er komið í
lreiminum, að lýðveldin eru öll
að Jenda undir einræði, en það
eixr einmitt konimgsríkin, sein
varðveita demókratíið bezt
(Þið munduð segja að það sé
af því, að lýðveldin lentu í lýð-
rasðisbraskinu en konungsríkin
reyndust það ílialdssöm í orðs-
ins ;góðu merkingu, að þeini
tóke.t að varðveita þjóðræðið).
-----: Ég fyrir mitt leyti er orð-
inn sannfærður um, að þjóð-
ræðlið þrífst bezt í skjóli þess
demókratíska konungsvahls,
sem. m'i ríkir t, >d. í Bretlandi
og á Norðii rIönduni.
X.
ATHS. BL :
Vér erum þessu í rauninni
samþykkir. — Ef svo væri kom-
ið hþguin vorum, að vér ætt-
um ekki völ á öðrum þjóð-
höfðicgja en pólitískum eða
flokkskjörnum ríkisforseta, þá
er það ekkert álitamál, að arf-
gegnt ’ikonungsvald væri betra.
En nú liefur þjóðin lieimt-
að fá iað ráða forsetavalinu.
Verðui . að ætla, að með því
óski hún.að fá sjálf að ákveða
valdsvið forsetans og að þing-
flokkar rráði engu um það, né
lieldur'h.landi sér inn í forseta-
kjörið. — Nú hefur þjóðin for-
seta, sem liún er einhuga um
og hiin sleppir honuro eflaust
ekki á meðan honum endist
heilsa og lif. Er þetla góð byrj-
un, svo ef fratnhaid veröur á,
verður forse.tavaldið þjóðræði-
legt og mjög svipað demókrat-
;jsku konungsyaldi.
En þetta þarf að tryggja í
líinni tilvomwidi stjórnarskrá.
Twkist það, v«rður ekki annað
s;ét» en að vér megujno vel við
forsetavaldið una.
For§eiak|örið
[Frh. af 1. síðu.
Alþýðuajumbandinu til þes*
þeir treystist til framboðs. Eb
þegar þeim tökum er náð, er
ætlunin hersýnilega sú að láta
. „verkulýðmn“ kjósa sérstaklega
iforsetann, ssm þá yrði auðvit-
■að fyrst ©g fremst „stéttar“-
ítorseti en ekíki ríkis- eða þjóð-
ar-forseti.
Ætti þetta ;»rð nægja tíl þess
að sýna mönnnm að það ligg-
nr beinlínis í því stór hætta,
að hinir pólitísku flokkar eða
fagsambönd hafi nokkuð með
forsetakjörið að gera eða skipti
sér af því.
Forsetakjörinu þarf því að
skipa á allt annan veg í fram-
tíðinní en nú er gert ef vel á
að fara og okkur á að iakast að
skapa þá festu í stjómarkerfi
vort sem fullkomin nauðsyn er
til að gert verði.
III.
Nú er senn ár liðið síðan lýð-
veldið var stofnað og þjóðinni
hátíðlega lofað því að bráða-
birgðasjtórnarskráin skyldi end
urskoðuð. Síðan hefur verið til
8 marina nefnd á Alþingi er
starfa skyldi að þeim málum,
en ekki er vitað til að hún hafi
neitt aðhafst. Nú er senn hálft
•ár síðan ný stjórn tók við völd-
um er liafði það sem eitt af
stefnumálum sínum að endur-
skoða bráðabirgðastjórnar-
skrána <og velja lil þess all-
marga mtnn til viöbótar þeim,
sem Alþingi hafði skipað. Enn
er þessí nefnd óskipuð og þó
hún verði skipuð þarf enginn
að setla að hún geti lokið störf-
um fyrir þinglok 1946,
en það ár eiga kosningar
til Alþingis fram að fara.
Mál þetta hefur því viljandi
eða óviljandi verið dregið svo,
að alveg er ógjörlegt að endur-
skoðuð stjórnarskrá geti legið
fyrir því þingi er kemur sam-
an í febrúar 1946.
Ég hef haldið því fram áð-
ur, að vart mætti treysta heil-
indum stjómmálaflokkanna í
þessu máli og sýnist mér sem
sú skoðun fái frekar stuðning
við þetta. Sýnist mér af þessu
öllu ljóst, að þeir ætli sér en
ekki þjóðinni úrslitavaldið
bæði um stjórnarskrána og for-
setann.
Væri illa farið, ef það tæk-
ist, og mundi þá íslenzka lýð-
veldið verða skammlífara en
flestir munu hafa vonað þegar
það var endurreist 1944.
6&ATNAGERÐINL
I 16.—17. tbL Irjgólfs er grein
nndir fyrirsögninni „Verklag,
ssem verður að .breytast“. I sam-
bandi við lestoir hennar minn-
ist ég greinar, er ég sendi 20.
marz til birlingar í „Úr dag-
lega lífinu“ Morgunblaðsins, en
hefur ekki iþótt lieppileg. Ég
sendi hérmeð eftirrit greinar-
innar.
Margir hafa kvartað — og
kvarla enn um að götumar í
bænum séu í óþolandi ástandi.
Þær sýnast vera illa byggðar
í upphafi og klaufalega við-
haldnar. í því sambandi vil ég
benda á hvernig vinnubrögðin
eru, sérstaklega í úthverfum
bæjarins. Bíll kemur með
'hraungýjótepg dembir því á veg-
inn, síðan tekur einn maður
við — eða fleiri — og dreifir
rekum af þessu liraungrjóti af
handahófi; myndast þannig
holur í milli, sem aldrei hverfa
að fullu. Einhver bót mundi
vera í því ,að nota hrífnr við
dreifinguna. Svona liggur ofan-
íburðurinn venjulega þar til
bílaumferðin er búin að mylja
liann og er það vandræða ráð-
stöfun í gúmmíleysinu.
Ég vil því leggja til að send-
ur verði efnilegur verkstjóri
heðan úr bænum, t. d. til Kan-
ada, til þess að læra vegagjörð
og verkstjórn.
Þó mikið bruðl sé með pen-
inga um þessar mundir, sé ég
ekki að þessi ráðstöfun gæti
talist í þeim flokki, því liún
ætti fljótlega að horga sig.
Skattborgari.
itititmuuuuiiiiiimiimmjiimiiimi
Tilkyiining frá Viö-
skiptaráði
um kaup á vél-
um frá Banda-
ríkjunum.
Islenzka Innkaupanefnd-
in í New York hefur til-
kynnt Viðskiptaráðinu, að
fáanlegar séu í Bandaríkj-
unum, til afgreiðslu nú þeg-
ar, nokkrar tegundir báta-
véla af ýmsunt stærðum, séu
kaupin gerð strax.
Helztu tegundir þessara
véla eru sem hér segir:
1. Washington Diesel-vélar,
240 og 600 hestöfl.
2. Atlas Imperial Diesel-vél-
ar, 320 hestöfl.
3. Fairbanks Morse Diesel-
vélar, 1400 hestöfl.
Nánari upplýsingar um
verð og annað veilir Inn-
kaupadeild Viðskiptaráðs.
Þeir, sem kynnu að hafa
hug á kaupum þessum, eru
beðnir að snúa sér til
Viðskiptaráðsins hið allra
fyrsta, því að búast má við,
að vélar þessar verði seld-
ar öðrum, séu kaupin ekki
gerð strax.
VIÐSKIPTARÁÖ.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHÍ
\
S óknin
Ölhuta kemnr saman um það,
að sú mikla sókn Engilsaxa,
sem nú stendur yfir í Þýzka-
landi sé einhver rnestu — ef
ekki allra mestu — tíðindi sein
spurzt liafa síðan núverandi
styrjöld hófst.
Þessi mikla sókn hófst með
áhlaupi sameinaðra herja Eng-
ilsaxa á Sigfried virkjabeltið 4.
marz s. 1., en í því áhlatjpi
tókst að koma lierjum Engil-
saxa austur yfir Rín, hina
miklu virkisgröf Þýzkalands.
Herjum Bandaríkjanna tókst,
með fádæma snarræði að ná á
sitt vald jámbrautarbrú yfir
Rín lijá smábænum Remagen
— liinni svonefndu Ludendorff
brú — og varð það til þess að
þeim tókst að ná .fótfestu aust-
an árinnar..
Eftir hæfilegan undirbúning
hófst svo aðalinnrásin í Þýzka-
land sjálft. Einkennilegt er að
það eru lierir þeir, sem Mont-
gomery marskálkur stjórnar
sem mest láta til sín taka. Þess-
ir herir eru úr öllum ríkjurn
Engilsaxa þó stærstir séu þeir
frá Bretlandi, Kanada og
Bandaríkjunum. Montgomery,
sem talinn er sérvitringur liinn
rnesti enda trúmaður mikill,
hefur ávallt reynt að liafa lier-
sveitir sínar samsettar af mönn-
um frá öllum löndunx Breta-
veldis, en þó sérstaklega af
engilsaxneskuni uppruna. Fræg
ur er hinn svonefndi 8. lier
lians, sem liann stökkti Romm-
el með úr Afríku og lióf með
innrásina á Italíu. Var sá her
samsettur af hersveitum úr öll-
um samveldisl. Breta auk Eng-
lendinga og Skota, sem voru
aðalkjarni hans. Bandaríkja-
menn voru þá ekki komnir í
stríðið, en strax er þeir komu
fékk Montgomery herdeildir
frá þeim í her sinn og loks um-
ráð yfir heilum bandarískum
her —' 9. hernum.
Nú má hiklaust fullyrða að
Montgomery ræður yfir ein-
hverjum beztu og traustustu og
bezt þjálfuðu liersveitum sem
nokkru sinni liafa komið við
sögu. Var auðJieyrt áður en
sókn Iians hófst, að Þjóðverj-
um stóð meira en lítill stugg-
ur af henni enda liefur það
komið á daginn, að þeir fá nú
livergi rönd við reist þar sem
liersveitir Montgomerys koma
fram á sléttum Þýzkalands.
★
Þegar þessar línur eru skrif-
aðar liafa liersveitir Engilsaxa
umkringt algjörlega lrið mikla
námultérað Þýzkalands —
Ruhrhéraðið *— og er þar nú
innikróaður geisimikill herafli
þýzkur. Það eru hersveitir
Moutgomerys sem sérstaklega
liafa þar að unnið. Annar arm-
ur liersveita hans sækir í norð-
austur í stefnu á Bremen og
má ætla að sú borg falli í liend-
ur herja hans nú í vikulokin
og er þá annar mikill þýzkur
lier orðinn innikróaður í IIol-
landi.
Sunnar sækja herir Banda-
ríkjanna fram í áttina til Ber-
línar og eiga, þegar þetta er
skrifað, aðeins um 200 km. ó-
mikla
farna þangað. Hefji Rússar
hráðlega sókn yfir Oder til vest
urs, móti lierjum Bandaríkj-
anna, er ekki ólíklegt að þeim
takist að ná saman fyrir sunn-
an Berlín áður en aprílmánuð-
ur er hálfnaður og Þýzkalandi
verði þar með skipt í tvennt.
Ekkert bendir þó til þess að
þýzki lierinn gefist upp allur
í einu. Svo virðist sem hinir
einangruðu lierir muni verjast
hver á sínu svæði þar til yfir
lýkur. I vor og fram eftir sumri
er líklegast að Þýzkaland verði
eintómar smá „eyjar“ þar sem
Þjóðverjar verjast, „til síðasta
manns“ en milli þessara „eyja“
verði stór svæði sem Banda-
menn liemema. — Tæplega
þarf að liúast við því að kyrrð
verði komin á í Þýzkalandi fyr
en í ágústmánuði í sumar.
í tilkynningu sinni í marz-
byrjun sagði Eisenhower að
Þjóðverjar mundu geta varist í
60 daga eftir að liersveitir
Bandamanna væru komnar yf-
ir Rín. Nú fóru þær fyrstu
þeirra yfir Rín í marzhyrjun
— 4.—6. marz — en aðalsókn-
in austur yfir Rín liófst ekki
íyrr en síðast í marz. Sam-
kvæmt því mætti búast við því
að meginhluti Þýzkalands yrði
kominn í hendur Bandamanna
og Rússa í júnínxánuði í sumar.
★
Þessa sókn, sem nú stendur
yfir, má ineð réttu kalla „sókn-
ina miklu“. Hún er tvímæla-
laust stórkostlegasta sókn og
stærsta liernaðarlegt átak simi-
ar tegundar, sem sögur fara
af í veröldinni. — Hin
iniklu átök á austurvígstöðvun-
um oft fyrr í þessum ófriði em
smámunir einir hjá þessari gíf-
urlegu sókn Engilsaxa. Það er
eins og ekkert fái við þeim
staðist. Hver stórborgin af ann-
ari er tekin og heil lönd og hér-
uð umkringd og innikróuð. 1
sókn Montgomerys til Bremen
og síðan áfram til Hamborgar
og Lybek sjá íbúar Bretlands
von sína um að losna að fullu
undan flugsprengjuárásum
Þjóðverja og Danir og Norð-
menn eygja þar og nálægustu
von sína uin lausn. Það er ekki
ósennilegt að það verði liinn
einkennilega skipaði her
Montgomerys, sem — þegar
tíminn er kominn — bmnar
norður eftir Jótlandsskaga til
þess að frelsa Dani og Norð-
menn undan oki nasistanna. Og
vafalaust mundi Montgomery
ekki hafa á móti því að bæta
lierfylkjum frá Danmörku og
Noregi í her sinn því hann er
einn þeirra fáu manna sem
veit, að lrinar engilsaxnesku og
norrænu þjóðir eru hinir
fomu Israelsmenn og þegar
þær hafa 6kilið það og sam-
einast til átaka mun enginn fá
við þeim rönd reist.
J. G.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIH
Útbreiðið Iiigólf
imiimmimniiiiiimmiiimiiiimiii