Ingólfur - 11.06.1945, Side 3

INGÓLFUR
3
**>
Rætt við lesendur
„EÐLILEGA OG AF
SJÁLFU SÉR“.
Einn lesandi segir: — Því
miður er ég hræddur um að
íslenzka þjóðin sé ekki enn
þroskuð fyrir þjóðræðisstefn-
una. En ef til vill þurfa ekki
að líða nema svo sem 200 ár
þangað til hún kemur eðlilega
og af sjálfu sér“.
Og þá má hún gjarnan koma,
því að þá býst þú við því —
kæri lesandi — að vera fyrir
löngu kominn í gröf þína! —
Eða ef svo er að þú ekki að-
eins veizt að þjóðræðisstefnan
er rétt, heldur líka óskar að
liún komist á sem fyrst —
vegna hvers tekur þú þá und-
ir með stefnusinnum „veiða,
ráns og yfirráða“, sem allt af
finna einhver undanbrögð lil
að þurfa ekki að þola stjórn-
háttu siðaðra manna? — Þeg-
ar þessir menn eru á móti ein-
hverri augljósri endurbót, þá er
viðkvæðið alltaf þetta sama —
að fylling tímans sé ekki kom-
in og fólkið ekki þroskað fyrir
endurbótina. Allt á að koma
„eðlilega og of sjálfu sér“.
En það mætti nú bíða lengi
eftir margri endurbótinni, ef
aldrei mætti taka hana upp
fyr en allir liafa af sjálfu sér
og vegna þroska síns lært að
skilja liana til hlítar. Eftir því
mætti þá heldur aldrei reyna
að kenna mönnum neitt. Það
yrði að lærast „eðlilega og af
sjálfu sér“. Og á sama hátt
ættu þá líka allir sjúkdómar
að læknast. — Alls konar kenn
arar og læknar væru þá aðeins
til að trufla hina eðlilegu rás
náttúrunnar. Þeir menn voru
til, sem sögðu að íslenzka þjóð-
in væri ekki þroskuð til að læra
að lesa og skrifa svona í einu
hendings kasti, þegar almenna
fræðsluskyldan kom á dagskrá.
— Og ennþá síður var því trú-
að, að menn gælu hér á landi
lært að stýra vélum, bílum,
skipum o. s. frv. Sagt var að
það hefði líka kostað miklu
þroskaðri þjóðir miklu lengri
tírna að læra þetta en svo að
vér Islendingar þyrftum að
hugsa til að læra þetta á
skemmri tíma en mörgum
mannsöldrum — já, allt slíkt
yrði að koma „eðlilega og af
sjálfu sér“.
Það kemur því engan veginn
á óvart þó að menn segi þetta
sama um þjóðræðið.
Sannleikurinn er hara sá, að
breyting frá öllum stjórnhátt-
um, einkum þó lýðræðilegum,
yfir í þjóðræði, er líkast því
að liverfa frá gamalli mvnl,
máli og vog yfir í tugakerfið.
— Það er það sama og að
liverfa frá flóknum háttuni til
greiðra og einfaldra.
Þjóðir sem undir núverandi
skipulagi aldrei að eilífu geta
náð neinum stjórnartökum
læra það undir J)jóðræði bæði
fljótlega, eðlilega og af sjálfu
sér.
ÓTRYGGÐUR GJALbEYRIR.
J. S. skrifar:
--------Blöðin og flokkarn-
ir rífast um að eigna sér ýmsar
kjarabætur fólkinu til lianda
og meðal annars ellitrygging-
arnar. — En það er eins og
menn haldi að það þurfi ekki
annað en að sernja lög á lög
ofan — öll mein þjóðfélagsins
verði læknuð og öllum Jjörfum
fullnægt með lögum og sann
Jiykktum, sem svo ekkert stend
ur á bak við eða a. m. k. eng-
inn ábyrgur aðili — ekkert
staðfast ríkisvald og ekkert
tryggt Jijóðarbú — ekkert
nema flokkar, sem rífa niður
liver fyrir öðrum og eru J)ó
kannske allra hættulegastir
þegar þeir fara að vinna sam-
an. — Ilvenær megum við
vona að Jiað fari almennt að
opnast augun á þessum veslings
aumingjum, sem kalla sig Is-
lendinga fyrir J)ví að Jieir liafa
fallið í hendur ræningja, sem
liafa slegið ríkisvald J)jóðar-
innar niður og lamað getu þess
til að ábyrgjast nokkum skap-
aðan hlut. — Nú er ég l. d. bú-
inn að greiða tryggingargjöld
um langan tíma auk þess sem
ég hef reynt að spara mér sam-
an. — En svo vakna ég upp
við Jiaun vonda draum um leið
og aldurinn er tekinn að mæða
mig, að á sama líma og allt
flýtur í peningum í kring um
mig, þá em tryggingar mínar
og sparifé, sein áttu að nægja
mér, minkaðar niður í lítið
brot af J)ví sem ég hafði í þær
lagt — eingöngu fyrir svik rík-
isvaldsins. Á me8ta velgengnis-
tíina sem yfir landið hefur kom
ið, liefur íslenzka ríkið ekki
viljað ábyrgjast peninga sína.
-— Hvað sannar nú betur en
Jietta, að })ið Þjóðveldismenn
hafið rétt fyrir ykkur, Jiegar
J)ið reynið að vekja ])jóðina til
að stofna sér ábyrgt ríkisvald,
í stað þess að bíða eftir því
einræði og Jieirri harðstjórn,
sem óhjákvæmilega er í vænd-
uin ef J)essu fer fram? — Oft
spyr ég sjálfan mig, hverjar
af Norðurlanda{)jóðuuuin liafi
fengið liollustu leksíuna á J)ess
um styrjaldarárum. — En hvað
sem ])essu líður, J)á leggja J)ær
allar, að okkur einum undan-
skildum hina ríkustu áherzlu
á að lialda uppi trausthæfu rík
isvaldi“. —
SVAR:
Gjaldeyririnn verður aldrei
tryggður á meðan óábyrgar
flokkastjórnir, sem eru í stríði
innbyrðis, eiga kost á að beita
slíkum herbrögðum, meðal ann
arra, að breyta gengi péninga
með beinum eða óbeinum að-
ferðum og geta svo að segja
með einum einasta pennadrætti
franiið 1 íin voðalegustu inn-
brot: — tekið tugi niilljóna
króna af einum liluta ríkis-
borgaranna og stungið þeim í
vasa annarra. -— Þetta var gert,
og -— að því sem bezt er vit-
að — alveg aö ástæðulausu vor-
ið 1940, J)egar sterlingspundið
var hækkað úr ca kr. 20,50 í
kr. 26,15. Og var ])ó st.pundið
eðlilega fallandi á móts við
krónuna vegna vaxandi inn-
eigna í Bretlandi.
Það má segja, að þetta liafi
verið' fyrsta sporið að verð-
lags- og kauplagskapphlaup-
inu, sem nú hefur rænt sjóði
landsins og eigendur trygginga,
skuldabréfa og innstæðna svo
stórkostlega. — Sem kunnugt
rættirnir
s k ý r a s t
Menn eru alltaf að furða sig
og býsnast yfir ýmsum einráö-
um og flokkslegum aðgerðum
einstakra ráðherra, einkum nú
hinum síðari veitingum opin-
berra starfa og embætta.
Eðiilega finnst mönnum að
þessar ráðstafanir snerti þjóð-
arheildina og sömuleiðis fram-
tíðina ineira en margar aðrar,
svo að eðlilegast sé að fylgt
væri þar almennum reglum,
sem ráðuneytið í heild sinni
bæri ábyrgð á.
En nú heyrast hvaðanæfa
raddir um, að það sé engu lík-
ara en að við stýrið sitji þrjú
ráðuneyti og stjórni hvert eft-
ir sínu höfði. Enda liafi blað
forsætisráðherra lýst því að
hann beri enga ábyrgð á um-
ræddum gerðum annarra ráð-
lierra.
Við nánari athugun er })ó
ekkert furðulegt við þessi
stjórnlegu fyrirbæri. Þau eru
í fullkomnu samræmi við lýð-
ræðið, sem flokkablöðin þreyt-
ast aldrei á að vegsama.
Samkvæmt J)essum gleðiboð-
skap á ríkisvaldið alltaf að
vera höfuðlaust. Lýðræðið við-
urkennir enga þjóðarheild,
sem megi hafa neina fulltrúa
eða neitt sérstakt úrskurðar-
úrslitavald í þingi né stjórn.
Samkvæmt lýðræðinu er ekk
ert vald í landinu liærra en
flokkavöldin, ])egar þau liafa
náð tangarhaldi á kjósendun-
um.
Það verða því raunverulega
jafn mörg ríki eins og flokkar
í landinu. Þetta liefur lengst
af verið reynt að dylja fyrir
þjóðinni. Flokkarnir vissu, að
almcnningsálitið í landinu var
þjóðræðilegt, og er það enn,
sem eigi aðeins áðurnefndar að-
finnslur bera vott um, lieldur
líka krafa þjóðarinnar uni að
fá að kjósa forsetann og krafan
um endurskoðun stjórnarskrár-
innar. Hvorttveggja er byggt á
ósk um stjórnhæft lieildar-
skipulag á J)jóðfrjálsum grund-
velli.
Það er almennt lögmál, að
eðli allra þróana eða orsaka-
og afleiðingakeðja verður skýr-
ara eftir því sem á líður. Og
lýðræðisþróunin er nú komin
á það stig að hún getur ekki
dulizt lengur. -— Er nú komið
svo langt, að íslenzka stjórnin
telur ekki lengur ómaks vert
að sýnast vera ein heild á Jieim
sviðum Jiar sem aðkomandi
ástæður ekki beint knýja hana
til Jiess. —
En afleiðingin af þessum nú-
gildandi rétti flokkanna til að
setjast í J)jóðarbúið, og það
jafnvel án tillits til stærðar, og
skipta með sér gögnum J)ess og
gæðum, er sú, að Framsóku
hlýtur þá að liafa sama rétt,
og getur lieimtað rúm í stjórn-
arráðinu fyrir tvo ráðherra frá
sér.
En svo er eftir að vita, hvað
almenningsálitið segir um þetta
ástand í lieild sinni, — hvort
það treystir sér til að taka upp
nokkra baráttu fyrir tilveru
sinni eða hverfur að sínu forna
bjargráði — að beygja sig.
Sem flestir af lesendum Ing-
ólfs ættu að segja oss álit sitt
sem fæstum orðum.
Bækur úreltar
Frh. af 1. síðu.
falla
hvítt
er, var Bretum kennt um þetta
dæmalausa og ástæðulausa
skemmdarverk. En öll aðferð
J)eirra mælir á móti því að þeir
hafi sózt eftir J)ví að skerða
fjárliagskerfi vort svpna herfi-
lega. Enda græddu þeir ekkert
á því, lieldur liækkuðu J)eir
viðstöðulaust verð á vörum og
öðru sem þeir keyptu af oss.
— Hér voru því aðrir kraftar
í spili.
Þjóðin getur aldrei komið
neinni abyrgð fram á liendur
flokkslegum stjórnum. Og allra
sízt undir flokkasamvimiu. —
Þjóðleg heildarstjórn er eina
lausnin. Og ef þjóðin vildi alls
ekki tryggja sér slíka stjórn
með nýrri stjórnarskrá, þá get-
ur ])að ekki átt sér aðra orsök
en þá, að hún hefur týnt heild-
artilfinningu sinni og er klof-
in niður í klíkur sein allar ætla
að berjast til einræðisvalda í
landinu. — Enda væri Jiað J)á
— að J)jóðræðinu burt köstuðu
— eina lausnin. — Einræðið
er þó ríki. En það nafn verð-
skuldar ekki núverandi fyrir-
komulag, sem ekkert vill á-
byrgjast og ekkert getur á-
um eru látnar talla a
spjald eða vegg. — Er mjög
sennilegt að slík lestraraðferð
ryðji sér rúm, einnig í lieima-
liúsum, því að það getur orðið
miklu fyrirhafnarminna að
koma spjaldinu fyrir })annig
að hægt sé að lesa á það í hæg-
ustu stillingu hvort heldur er
sitjandi eða liggjandi, lieldur
en að verða að lialda á bók,
sem einkum er þreytandi fyr-
ir J)á sem liggja í legubekk eða
rúmi.
Þegar fyrir síðustu aldamót
kunnu menn að taka ósýnileg-
ar smámyndir, sem margir
munu kannast við, því að þær
eru stundum greyptar inn í
ýmsa hluti, svo sem reykjar-
pípur, hnífasköft o. fl. á milli
örsmárra glerja, sem stækka
myndirnar þegar bornar eru að
auga á móti birtunni svo að
jafnvel iná lesa nöfn sem prent-
uð eru undir þær.
Það sem nú vekur umtal um
það að smámyndagerðin muni
geta útrýmt bókum, er það, að
bæði liafa fundist mjög fljót-
virkar aðferðir til myndatök-
unnar, og sömuleiðis til að
prenta smáar bókaeftirmyndir
í ódýrum upplögum. Þá liafa
fundist injög einföld lestrar-
tæki, sem stækka myndimar.
Bókasöfn stórjijóðanna eru
orðin að báknum, sem fara svo
ört vaxandi að til vandræða
Iiorfir. — Er nú farið að tala
um að breyta þeim í smá-
myndasöfn, Jiannig að sameina
spjaldskrárnar og bækurnar.
Það er nú talið, að aftan á eitt
einasta spjald af venjulegri
stærð megi koma mynd af 250
bókarsíðum. Með J)ví að bæta
aðferðirnar, stækka spjöldin og
hafa þau fleirbrotin, eða eins
og umslög megi koma fyrir
lieilum stórverkum þannig að
})au verði aðeins örlítil fyrir-
ferðar. Fyrir lesendurna verða
svo til sérstök stækkandi lestr-
artæki. — Er líklegt að notk-
un orðabóka og annarra liand-
bóka verði auðveldari er les-
andinn losnar við blaðaflett-
ingar.
Um dreifingu „bókanna“
óttast menn að hún verði blátt
áfram ofauðveld og krefji gagn
gerðar breytingar á rithöfunda
réttinum. Allir geti eignast
tæki til að ljósmynda og fleir-
falda smámynd af livaða bók
sem vera skal..
Ljósmyndagerðin er sögð að
vera orðin svo einföld, að öll
líkindi séu til að hún geti gert
byltingu í prentlist og bóka-
gerð J)á og þegar, t. d. Jiannig
að í stað vélsettra bóka koini
smámyndir af vélrituðu máli.
Nú J)egar er farið að senda bréf
á smáfilmum í flugpósti og
sömuleiðis fleira lesmál, sem
svo er stækkað þegar á ákvörð-
unarslaðinn kemur. Mest af
bréfum sínum mun Bandaríkja
herinn hér fá með þessu móti.
★
Eftir að þetta er ritað feng-
um vér að vita, að Landsbóka-
safnið hefur fengið smámynd-
ir þær af íslenzkum handritum
brezkum söfnum, er blöð liafa
skýrt frá að íslendingar í Bret-
landi hefð’u látið taka og gefið
safninu. — Fylgir með tæki,
sem stækkar liverja bókaropnu,
svo að það má lesa hana í fullri
stærð. — Tækið er eins konar
uppmjór kassi. Er smáfilman
efst í lionum og ljós á bak við.
Kemur þá stækkuð skugga-
mynd á skáspjald við botn kass
ans, og má lesa letrið í gegn
um rúðu á liliðinni sem að
manm
snýr.
Stjórsiarskráin
Frli. af bls. 2.
og taka upp slíkt skipulag á
málefnum alþjóðar að samboð-
ið sé í öllu 6Íðmenntaðri nú-
tímaþjóð.
Af þeirri ástæðu hef ég tal-
ið rétt nú þegar á byrjunarstigi
nefnilarstarfanna, að draga
fram á ný höfuðatriðin í stefnu
minni svo þeir gætu að lienni
hallast sem í raun og sannleika
vilja að stjómarskrá hins unga
íslenzka ríkis verði annað en
skálkaskjól fimmtu-herdeildar
livers þess einræðisríkis sein til
þess hugsar að hneppa þjóðina
viðjar kiigunar og ófrelsis.
Allir þeir mörgu menn og
konur uin land allt, sem hugs-
að hafa þessi mál, ýinist í heild
eða einstök atriði þeirra ættu
nú í sumar að skrifa opinber-
lega í blöð og tímarit um þau,
og setja þar fram tillögur sínar
eða senda ráðgjafarnefndinni
þær svo hún geti einnig tekið
Jiær til athugunar við samn-
ingu hinnar nýju stjórnarskrár.
J. G.
iiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiu
| Aeglýsendur 1
= munið eftir því að =
| Ingólfur |
= fer út um land í
= Jiúsundum eintaka.
fngólfur
^ er lesinn um allt land. —
Tl 111111111111111111111111111111111111111111 il