Eining - 01.03.1944, Qupperneq 4

4
E I N I N G
EINING
er stofnuð fyrst og fremst til sóknar
gegn áfengisbölinu og eflingar bind-
indi og fögrum siðum. En henni er
jafnframt ætlað að flytja sem fjöl-
breyttast efni um hin ýmsu áhuga-
mál manna og menningu þeirra: and-
legt líf, bókmenntir, listir, íþróttir og
félagslíf, uppeldi, heimilislíf, hjúskap
og ástalíf, heilbrigði og skemmtana-
líf. —
Blaðið óskar eftir fregnum af
menningarstarfi og félagslífi manna
víðsvegar á landinu.
ÚTGEFENDUR:
Samvinnuneínd Stórstúku fslands,
íþróttasambands íslands,
Ungmennafélaga íslands og
Sambands bindindisfélaga í skólum.
NEFNDARMENN:
Pétur Sigurðsson, erindreki.
Jón Gunnlaugsson, stjórnarráðsfulltrúi.
Ingimar Jóhannesson, kennari.
Gísli Sigurbjörnsson, forstjóri.
Guðmundur Sveinsson, stud. theol.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Pétur Sigurðsson.
Heimilisfang blaðsins: Pósthólf 982,
Reykjavík. Sími 5956.
Árgangurinn kostar 10 kr.
1 tröllahöndum
Vesælu, blindu mannanna börn! Þung eru ykkar álög. Eða sé ég ofsjónir-
— Austur á Indlandi hrynja menn niður úr hungri svo skiptir tugum þúsunda.
Norður á hjara veraldar, á útjaðri Islands gengur ungur maður að eiga stúlku.
Til veizlunnar er keypt áfengi fyrir 5—6 þúsund krónur, auk kostnaðarins við
að ná í það, sem var ærinn.
Þetta er heimskur heimur, brjálaður heimur, guðlaus heimur. Ennþá elskar
hann myrkrið meira en ljósið, og enn eru verk hans vond. Það er verið að þvo
hann í blóði. — Verður hann hreinn? Mun þessi síðasti dýri þvottur duga?
Kunningi minn átti fyrir nokkru tal við prófessor, sem var að fárast yfir
því, og taldi það óhæfu, að ríkið skyldi launa mann eins og Pétur Sigurðsson,
sem væri ritstjóri blaðs, er héti Eining, sem réðist að háskólalýð með hörðum
ásökunum um óreglu.
Já, Pétur Sigurðsson er þessum prófessor hjartanlega sammála. Það er
yfirleitt óhæfa að ríkið skuli halda uppi kirkjulegu starfi, styðja bindindi og
menningarmál, ef ætlast er til þess að landsins börn, háir og lágir lifi í fylliríi,
skemmti sér við hneykslismál og alls konar vandræðalíf, og rækti ómenningu.
Það er álitið vera óhæfa að tala um hneykslismálin, en það er látið óátalið
að valda þeim. Hvaða útreið fengi ég, ef ég skrifaði um sögurnar, sem gengið hafa
hér um bæinn í seinni tíð og allir vita að eru sannar, ef ég nafngreindi menn,
staði og stundir?
Nei, það er alveg rökrétt hugsun hjá prófessornum, að vilji ríkisstjórn
halda embættismönnum sínum drykkjuveizlur, hvort heldur þeir heita sýslu-
menn, dómarar eða eitthvað annað, þá á það varla við, að hún sé að styðja
bindindisstarf. Skyldi ekki alþýðan áræða að feta í fótspor höfðingjanna? Ekki
ætti hennar mannorði að vera meiri hætta búin.
„Jóhannes skírari var maður ógætinn“, segir séra Kaj Munk. „Hann
trúði á sannleikann“.
Já, hvílíkt uppátæki, að ávíta konunginn, þótt hann lifði ekki siðsömu
lífi. Jóhannes missti höfuðið fyrir þetta tiltæki sitt. Það er alltaf hættulegt að
ávíta heldri menn: konunga, ráðherra, prófessora og háskólalýð.
Mikið hefur mig oft langað til að feta í fótspor Jóhannesar skírara. Nafn-
greina mennina og hlífa engum, ekki heldur mönnum í háum embættum.
Jóhannes skírari hefði ekki látið lífið fyrir að ávíta einhvern smælingja.
Sennilega verður mér þolað, þótt ég segi eftirfarandi sögu: Hópur manna,
að mestu leyti frá Reykjavík, fékk lánað til gistingar samkomuhús eitt hér sunn-
anlands. I húsinu eru a. m. k. þrjú salerni og snyrtiklefar með þvottaskálum.
Maður, sem býr á staðnum og er í þjónustu hins opinbera, sagði mér, að allar
þvottaskálarnar hefðu verið stíflaðar og útgubbaðar eftir næturgestina, sömu-
leiðis salernin. En þar með var ekki nóg, heldur hafði þetta drukkna og frávita
fólk einnig gert þarfir sínar í hornin á ganginum. Sögumaður minn var sjónar-
vottur að þessum frágangi hússins, og hægt er að nafngreina hann, ef þörf
gerist. Því miður Var sumt af þessum mönnum íþróttamenn, og þeir allmikils
ráðandi um mannfund þennan.
En svo er næsta saga, veldur hún ekki hneykslunum? Ekki er langt síðan
stúdentar höfðu skemmtisamkomu í Oddfellowhöllinni. Sögumaður minn í þetta
sinn er embættismaður bæjarins. Hann sagði: „Ég hef oft séð fyllirí, en ég hef
aldrei séð neitt líkt því, er þar var. I snyrtiklefunum eru þrjár þvottaskálar, þrjú
salerni og renna, en allt var þetta stífl-
að og fullt af spýju og gólfið líktist
þilfari á togara þegar sóðalegast er.
Er óhæfa að tala um þetta? Ef
svo, er þá slíkt líf og hegðun óhæfa?
Um þetta þyrfti að tala og skrifa,
helzt með slíkri hreinskilni, að menn
fyndu til og lærðu að skammast sín.
„Sé drepinu hlúð, visnar heilbrigt líf
en hefndin grær á þess leiði“.
í landinu er drykkjuskaparóöld hin
versta. Ofdrykkja og hneykslanleg
framkoma á flestum skemmtisamkom-
um manna og í samsætum, slys á al-
faravegum, bílaþjófnaður með tilheyr-
andi slysum og alls konar lagabrot og
Ijótt framferði. Bindindisstarfsemin í
landinu er fremur þróttlítil, kraftarnir
sundurleitir og illa samstilltir til sókn-
ar, blöðin fást tæpast eða alls ekki til
að birta greinar um bindindi, ef eitt-
hvað er stungið verulega á kýlunum.
Ríkisútvarpið er tortryggnara gagnvart
bindindisboðun en öllu öðru merku og
ómerku, sem það býður alþjóð upp á.
Peningaþörf stendur á bak við áfengis-
sölu, áfengisauðmagn stendur á bak
við áfengisviðskiptin um heim allan.
það auðmagn og annar verzlunargróði
stjórnar stærstu blöðum heimsins og
pólitízkum flokkum einnig, og er ísland
þar engin undantekning. Skyldi vera
erfitt að sjá, samkvæmt hvaða línum
menn flokka sig. Við eigum því ekki
aðgang að blöðunum, þegar í harð-
bakkana slær.
Bjarni Jósefsson gat vandræðalaust
fengið birt í blaði getsakir um það, að
í raun og veru væru það bindindis-
menn, sem sök ættu á því, að 9 menn
fórust af áfengiseitrun í Vestmanna-
eyjum. Alþýðublaðið, sem löngum hef-
ur verið hliðholt okkur bindindismönn-
um, birti svo fyrir mig tvær svargreinar
til B. J. en neitaði þó að flytja síðustu
grein mína, taldi hana of grófar
skammir, af því að þar var honum
svarað eins og hann hafði unnið til
með dónalegum skrifum sínum.
Svo skal það vera. Heimurinn elskar
sína. Hlutur þeirra mann, sem styðja
óregluna . er gerður betri heldur en
hinna, er leggjast gegn henni. Odyggð
hlýtur oft ærin feng að launum, en
vandað líferni fær aðkast og spott. Þeir
menn eru ekki taldir samkvæmishæfir,
sem ekki vilja ana með út í svaðið.
Nýlega voru ungir menn beðnir að
syngja á skemmtisamkomu eins héraða-
félagsins. Einn þeirra sagði mér, að
áfengisflöskur hefðu staðið á hverju
einasta borði. Alþingismaður flutti
ræðu, en fékk enga áheyrn fyrir glasa-
og flöskuglamri, hlátrum og hávaða.
Þá sungu þessir ungu menn, en fengu
einnig slæma áheyrn. Tekið var í þá
við hvert borð er þeir gengu fram hjá