Freyr - 01.01.1914, Qupperneq 8

2
FREYR.
raunir, fleiri eða færri, eru sjálfskaparvíti, bein-
línis eða óbeinlínis. Jafnvel þegar ræða er um
bviklyndi veðráttunnar eða dutlunga verkafólks-
ins eða ósanngjarnar álögur og afleiðingarnar
af þessu, þá eru bændurnir ekki að öllu leyti
sýknir saka. Þeir geta oft ráðið miklu meira
og betur um þessa bluti en þeir bafa gert og
gera. í þessu efni eru ekki fremur en endrar-
nær allar syndir guði að kenna. Hér skeikar
mönnum í því, að þeir gefa ekki gaum því sem
fram fer, og þekkja ekki sinn vitjmartíma.
Hluturinn er sá, að menn eiga að sigrast
á erfiðleikunum, en láta þá ekki yfirvinna sig.
Bændurnir eiga í sifeldu stríði við óblíðu nátt-
úrunnar og ýmsar aðrar illvættir. En ef þeir
ganga út í þennan bardaga vel búnir að vopn-
um og verjum, þá er þeim sigurinn vís.
Það er oft talað um bepni og óbepni í
lifinu og í búskapnum. En bvað er bepni?
Er ekki hepnin mest undir þvi komin,aðmenn
geri skyldu sina, svo i einu sem öðru, og gæti
þess að gera öll verk sín vel og á réttum tíma.
Eresta því ekki til morguns, sera á að gera í
dag. Grípa færin þegar þau gefast. — Og er
ekki einmitt óhepnin oft og einatt í því fólg-
in, að þetta sem nú var talið, er vanrækt.
JÞví frestað til morguns eða lengur, sem átti að
gerast í dag, og alt látið reka á reiðanum.
í búskapnum eigi siður en i öðrum efnum
varðar jafnan mestu, að menn athugi sinn gang
og bafi gát á öllu, smáu og stóru. — £>ess-
vegna þýðir ekkert að vola og víla; það gerir
aðeins ilt verra. Dregur kjark úr mönnum, og
eyðileggur alla starfsorku þeirra.
Hinu eiga menn, svo bændur sem aðrir, að
muna eftir að guð hjálpar þeim, er hjálparsér
sjálfur.
Siðfræðin kennir, að allar syndir bafi i för
með sér illar afleiðingar; hefni sín fyr eða síð-
ar. Um búskaparsyndir bænda er hið sama að
segja. Þær bitna á þeim, sem þær fremja, og
koma svo fram við niðjana í marga liðu. — Og
nú er að víkja að helztu búskaparsyndunum.
I.
Sú er ein syndin og bún ekki minst, hvað
bændur alment vanrækja að halda reikning yfir
tekjur sínar og útgjöld. Af þessari synd leiða
ótal margar aðrar stærri og minni. Ekki geri
eg mér von um það, að menn fari undir eins
að halda fullkomna búreikninga. Þessernaum-
ast að vænta, ekki betur en það mál er í garð-
inn búinn. En fyr er nú gilt en valið sé. En
bitt verð eg að segja, að bændum er skylt að
vita um efnahag sinn. Og það á bver með-
algreindur maður að geta gert, þóekkisébann
lærður reikningsmeistari. — Bændur þnrfa nauð-
synlega að grenslast eftir, bvernig þetta eða
bitt í búskapnum borgar sig. En það geta
þeir ekki nema með því að færa töflur yfir arð
og tilkostnað helztu búgreinanna.
Eins og nú er ástatt, vita fæstir bændur
bvort þeir græða eða tapa á búskapnum árs
árlega, og því síður að þeir viti, hvað gróður-
inn eða tapið kann að vera mikið. Búskapur-
inn er rekin upp á slump, og breytingar þær,
sem einstakir menn og heilar sveitir gera við-
víkjandi rekstri búanna, eru fálm út í loftið.
Alt er bygt á ágiskunum eða meira og minna
óljósu bugboði um, að breytingin eða breyting-
arnar séu arðvænlegar.
Sem dæmi um það, bvað bændur vita lít-
ið um afrakstur búanna og tilkostnað, má nefna
það, að teljandi eru þeir, sem halda töflur yfir
nyt og fóður kúnna, að undanteknum þeim, sem
eru í nautgripafélögum. En það eru fæstir
bændur í þeim, enn sem komið er. Miðað við
kúafjöldann telst svo til, að í nautgripafélögun-
um séu 10—12% af öllum kúm í landinu. —
Það er þó vandalítið að fara nærri um þaðr
bvað kýrnar á heimilinu mjólka og eyða miklu
fóðri. En að þetta bafi stórmikla þýðingu fyrir