Freyr - 01.06.1939, Page 8

86
F R E Y R
reynslu, og verðum heldur að tefla nokkuð
í tvísýnu.
Athugum líka hitt, að sé það ráð tekið,
sem að vísu er ekki glæsilegt, að láta lamb-
gimbrarnar fá, þá fæst svo mikill arður af
þeim á fyrsta ári, að þótt t. d. 2—5% af
þeim dræpist á fyrstu 2 árunum, úr mæði-
veiki, þá margborgar sig að hafa alið þær
upp, a. m. k. samanborið við, að bændurn-
ir geti ekki afsett vinnu sína á annan arð-
bæran hátt.
En því aðeins er afsakanlegt fyrir bænd-
ur að láta gimbrarnar fá, og fyrir ríkið
að styrkja lambauppeldi, að þeir hafi næg-
an forða af innlendu fóðri (helst heimaöfl-
uðum heyjum), tíl þess að vera vissir um
að geta fóðrað allt féð vel og ekki sízt
gimbrarnar á 1. og 2. vetur.
Hvað er ráðlegast fyrir þá bændur að
gera, sem enn hafa ekki fengið mæðiveik-
ina í fé sitt, en geta átt það á hættu hve-
nær sem er?
Þegar mæðiveikin gaus upp í fyrstu, þá
sló eðlilega ótta á bændur yfirleitt og eng-
inn gat gefið ráð, sem byggð voru á reynslu.
Hraus þá mörgum bóndanum hugur við
að láta ef til vill flest allt sitt fé falla, af
völdum veikinnar.
Tóku því margir bændur það ráð, og
voru jafnvel hvattir til þess, af þeim, sem
þá höfðu mest með þessi mál að gera, að
fækka mj ög fénu, strax og þeir urðu veik-
innar varir og jafnvel fyrr, með því t. d.
að lóga öllum lömbum og veturgömlu fé.
Var þá nokkuð minna lagt í hættuna.
Þetta var mjög umdeilt mál, enda erfitt
að geta um það sagt þá, hvort það væri rétt.
Hlaut það að fara mjÖg eftir því, hvern-
ig veikin myndi haga sér framvegis og eft-
ir ástæðum einstakra bænda.
Þeir bændur, sem gátu lagt stund á aðr-
ar atvinnugreinar, eða höfðu þegar gert
það, t. d. mjólkurframleiöslu, þar sem
markaðsmöguleikar voru fyrir hendi, gátu
hæglega hagnast á því að fækka fénu, áð-
ur en veikin tók að kvista það niður. Öðru
máli var að gegna með þá, sem urðu að
lifa af sauðfjárræktinni einni saman, eða
því sern næst.
Þar, a. m. k. hjá einyrkjunum og fjár-
færri bændunum, hlaut fjárfækkunin að
hafa enn alvarlegri afleiðingar, vegna at-
vinnumissisins, sem af henni leiddi, heldur
en hið beina eignatjón, sem varð við að
missa nokkuð af fénu fyrir lítið eða ekk-
ert.
Fullorðið fé er lítils virði til frálags.
Veturgamlar gimbrar hafa þó lagt sig um
og yfir kr. 20,00 undanfarin ár.
í þessu sambandi verða bændur að at-
huga, að ærnar eru mjög mikilsverð fram-
leiðslutæki, sem árlega breyta vinnu þeirra
og afurðum jarðanna í verðmæti, er nem-
ur niðurlags verði þeirra sjálfra eða meiru.
Nú hefir reynslan sýnt, að víðast hvar
drepur mæðiveikin einn þriðja til tvo
þriðju hluta fjárins og stundum enn meira
fyrstu þrjú missirin, sem hún liggur í
fénu.
Bóndi, sem er að fá mæðiveikina í fé sitt,
getur því lagt dæmið þannig fyrir sig:
Eigi hann t. d. 20 gimbrar veturgamlar,
getur hann lógað þeim öllum og fengið fyr-
ir þær í eitt skipti fyrir öll ea. kr. 400,00.
Á hinn bóginn getur hann sett þær all-
ar á vetur. Eigi hann nóg hey og þurfi
venjulega ekki að kaupa að vinnukrafta til
heyskapar, þarf hann á kindum þessum
að halda, til þess að breyta heyunum og þar
með vinnu sinni og sinna í peninga.
Það má gera ráð fyrir að á fyrsta árinu
missi hann a. m. k. helminginn af þessum
kindum og fái lítið fyrir reiturna af þeim.