Dagblaðið Vísir - DV - 06.08.2004, Qupperneq 2

2 FÖSTUDAGUR 6. ÁGÚST2004
Fyrst og fremst DV
Útgáfufélag:
Frétt ehf.
Útgefandi:
Gunnar Smári Egilsson
Ritstjórar.
Illugi Jökulsson
MikaelTorfason
Fréttastjórar
ReynirTraustason
Kristján Guy Burgess
DV: Skaftahlíð 24, Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 515 7599 - Ritstjórn:
550 5020 - Fréttaskot 550 5090
Ritstjóm: ritstjorn@dv.is - Auglýsing-
ar auglysingar@dv.is. - Dreifing:
dreifing@dv.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: ísafoldarprentsmiðja
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagna-
bönkum án endurgjalds.
Hva^veist þú um
gmku %>
goðin '
1 Ilverjir voru foreldrar
Seifs?
2 Hvað hét kona hans og
alsystir?
3 Hvað hét sonur þeirra?
4 Hvert var verndargoð
Aþenuborgar?
5 Hvað hét tvíburasystir
Apollon?
Svör neðst á síðunni
Örnefni
mánaðarins
Hlutverk örnefnastofn-
una íslands er að safria ör-
nefrium ff á öllum tímum
þjóðarsögunnar, skrá þau og
Vefsíðan
ornefni.is
varðveita. Henni ber einnig
að stuðla að fræðastörfum á
svið ömefnafræða með út-
gáfu, leggja rækt við sam-
starf og samráð við aðrar
stofnanir og einstaklinga,
taka þátt í fjölþjóðlegu sam-
starfi. Á heimasíðu Örnefna-
stofnunar má kynna sér ým-
islegt um stofhunina, nafn-
ffæði, söfnun og glöggva sig
á helstu aðferðum við ör-
nefnaskráningu. Einnig er
hægt að glugga í veffitið
Nefni, átta sig á manna-
nöfnum í Vestmannaeyjum
og fræðast um örnefni mán-
aðarins.
Bjargvætturin
Samsetta orðið bjargvættur
getur reynst mönnum
þungt ískauti. Merking
þess vefst þó ekki fyrir; fyrri
hlutinn merkir að.frelsa eða
forða en sá seinni eryfír-
náttúrleg vera. Kyn orðsins
er hins vegar á nokkru reiki
á vorum dögum. Elsta gerð
orðsins vættur er kvk. og
beygist eins og Auður. En á
síðari öldum hefur kk. verið
að seilast til áhrifa yfir orð-
inu, sumir beygja yfírnátt-
úrlega veruna eins og oröið
hestur. Kynin eru sem sagt
að takast á um vætti og svo
viröistsem kk. hafí betur,
einkum ísamsettum orðum
eins og bjargvættur og
óvættur. Nemandi sem
skrifar „Bjargvætturin kom
hlaupandi" í staf-
setningaræfingu
færekki athuga-
semd en sá sem skrifar
„Bjarvætturinn kom hlaup-
andi“fengi hugsanlega at-
hugasemd en ekki endilega
villu fyrir. Enda segir í nú-
tíma orðabókum að vættur
sé kvk. no., sfðan fylgir
(stundum kk.).
Málið
1. Krónos og Rhea. 1 Hera. 3. Hefæstos. 4.
Pallas-Aþena. 5. Artemis.
Yfirstéttin sleppur
kattur af vinnutekjum venjulegs fólks
er fjörfalt hærri en skattur af fjár-
magnstekjum yfirstéttarinnar. Hún
borgar 10% af tekjum sínum, en almenning-
m rúmlega 40%. Yfirstéttin kemst upp með
þetta, af því að fjármagn er hreyfanlegra en
vinnuafl og getm flotið milli landa efdr
hentugleikum.
Skúringakonan getm ekki flutt vinnu sína
til útlanda, ef henni finnst of mikið að borga
40% skatt. Stórforstjórinn getm hins vegar
flutt fjármagn sitt tíl útlanda, ef þar bjóðast
betri skattakjör en hér á landi. í hnattvædd-
um heimi nútímans er hann nokkrar
sekúndm að koma fénu í betri höfn.
Þótt stjómvöld hefðu eins mikið dálæti á
skúringakonunni og þau hafa á stórfor-
stjóranum, gætu þau ekki eytt mismuninum
á skattlagningu fjármagns og vinnu. Þau
gætu dregið úr honum, en verða jafnframt
því að fylgjast með stöðu og framvindu
skattamála í öðrum löndum, einkum þeim,
sem næst standa.
Ifnattvæðing fjármála veldm því, að smá-
ríki getm ekki eitt og sér jafnað skattpró-
sentuna. Það verðm að sigla svipaðan sjó og
önnm ríki. Ef það vill auka skattinn, er bezta
ráðið að taka þátt í fjölþjóðlegu samstarfi
um sameiginlega stefnu margra rfkja í
skattamálum, einkum í Evrópusam-
bandinu.
Spumingin er því ekki, hvort ríkisstjóm
fslands vill koma á jafnvægi í skattheimtu
fjármagns og vinnu, heldm hvort Evrópu-
sambandið fæst til þess. Á því em tormerki,
því að sum ríki, einkum Bretland, em alger-
lega andvíg forræði Evrópusambandsins í
skattamálum eins og ýmsum öðrum
málum.
Ef Evrópusambandið getm komið á jafn-
rétti í skattamálum, getm það um leið notað
risavaxna stærð sína til að þvinga skatta-
paradísir til að makka rétt, svo að fjármagn-
ið flýi ekki til eyríkja í Karabíska hafinu.
Evropusambandið er orðið stærsta efna-
hagsveldi heims og getm ráðið við þetta.
Ef hér á landi kemst tfl valda ríkisstjóm,
sem hefm sama áhuga á skúringakonunni
og stórforstjóranum, er hægt að minnka
misræmið. Skattar álaunum em tiltölulega
háir hér á landi miðað við Evrópusamband-
ið og skattar á fjármagni em langtum lægri
hér á landi en í mörgum nálægum Evrópu-
löndum.
En tilraunir til algers réttlætis koma ekki
að gagni, nema tryggt sé, að hliðarverkanir á
marka. f hnattvæddum heimi vinnst réttlæti
ekki á vettvangi Alþingis eða rfldsstjómar
fslands, heldm á samevrópskum vettvangi
fjöldans, íEvrópusambandinu.
Sjálfsagt er að styðja stjómmálaöfl til að
minnka bilið í skatti almennings og yflr-
stéttar. En full jafnstaða og fullt réttlæti
næst aðeins með baráttu innan Evrópu-
sambandsins.
Jónas Kristjánsson
í stríð með fílnum
( NVRRI KVIKMYND bandaríska
uppreisnarmannsins Michaels
Moore, Fahrenheit 9/11, er ísland
stutdega haft að háði og spotti fyrir
stuðning sinn við Íraksstríðið. í
myndinni er íslandi skipað í flokk
með Kyrrahafseyjunni Palá, þar sem
19 þúsund manns búa og engir her-
menn, og Mið-Ameríkulandinu
Kosta Ríka. Talin em upp þrjú her-
laus en viljug ríki sem studdu íraks-
stríðið á meðan sýnd em myndskeið
af þjóðernismiðuðum skopmynd-
um, þar á meðal hópi hlægilegra vík-
inga. Myndin er frumsýnd í dag og ef
sigurganga hennar um heiminn
rennur ekki í sandinn hér má gera
ráð fýrir að íslendingar flykkist á
heimildarmynd næstu dagana,
aldrei þessu vant.
VIÐ ÍSLENDINGAR höfum alla tíð
fylgst vel með því hvernig aðrar
þjóðir sjá okkur og margir hverjir
hafa roðnað eins og smástúlkur við
spurninguna: „Ertu virkilega íslend-
ingur?" Fréttastofur hér á landi
greina frá því ef minnst er á landið í
erlendum fréttamiðlum og okkur
finnst það stórfrétt ef Good Morning
America sjónvarpar frá landinu. Það
er frétt að ísland sé frétt. Eitt helsta
einkenni okkar erlendis er sjálf-
hverfa, athyglisþörf og sjálfsupp-
hafning. Þess vegna má það teljast
áfall að sýndar séu skopmyndir af
íslendingum um allan heim og gert
h'tið úr okkur.
STUÐNINGUR 0KKAR herlausu og
friðsömu þjóðar við blóðugt innrás-
arstríð er grátbroslegur. Okkur á DV
finnst þetta örlítið eins og að fíllinn
kalli á músina í árás á kameldýrið.
En hvað rekur músina til að gefa út
stríðsyfirlýsingu úr holunni sinni?
Moore hefur áður bent á þann sturl-
aða ótta sem knýr Bandaríkjamenn
á vettvangi hins opinbera og í einka-
lífinu til þess að vígbúast gegn
mögulegri ógn. Óttinn er óseðjandi
hungur eftir valdi, sem er innlimað í
bandaríska menningu og er rétt-
læting fyrir fyrirbyggjandi árásir.
HIÐ ILLA ER ÞARNA úti og ætlar að
meiða okkur og hættan er orðin svo
Með og á
móti Moore
Michael Moore er án efa einn umdeildasti
kvikmyndagerðarmaður Bandaríkjanna fyrr
og síðar. Á netinu er að finna skemmtilegar
síður sem segjast fletta ofan af Moore. Ein slík
er á veffanginu moorewatch.com og þar er í
nýjustu færslunni sagt frá því að myndin
Farenheit 9/11 megi í raun ekki keppa um óskarinn í
ár. Er þetta án efa vandaðasta síðan sem beinh'nis er
miðuð gegn Moore. Sjálfur held-
ur hann úti öflugri heimasíðu á
slóðinni michaelmoore.com og
þar er nýjasta fréttin sú að búið
er að banna myndina í Kúveit.
Moore segir það þá hafa greini-
lega verið þess virði að „frelsa"
Kúveita.
En áhugaverð-
asta síðan er, að
mati okkar hér á DV,
michaelmoore-
hatesamerica.com.
Þar er verið að
kynna heimildarmynd
um Moore og eltinga-
leik ungs kvikmynda-
gerðarmanns við gúrú-
inn. Ef íslendingar fá
dellu fyrir heimildar-
myndum er kannski von að við fáum þessa mynd líka
í kvikmyndahús.
Fyrst og fremst
mikil að réttast er orðið að vera fyrri
til. Slíkur er málflutningurinn. Ef
einhver á kannski gjöreyðingavopn
er rétt að gera árás á hann áður en
hann getur mögulega valdið skaða.
Hér er vert að minnast á sögu af
manninum sem frétti að nágranni
hans hefði keypt sér haglabyssu. í
nagandi ótta sínum ákvað hann að
sparka upp hurðinni hjá nágrann-
anum og skjóta hann áður en hann
næði að valda honum sjálfum skaða.
Lfldega gerðist þetta þó aldrei svona,
enda ekkert vit í slíku framferði.
VIÐ ERUM A VALDIÓTTANS. Við hér á
DV trúum því reyndar ekki að hið illa
sé á eftir okkur og að heimurinn
skiptist einfaldlega á milli vondra og
góðra, eða illra og góðra. ísland hef-
ur hins vegar viðurkennt ótta sinn
við að fjarlæg ríki geri árás og þess
vegna er ljóst að eitthvað þarf að
gera. En hvað getum við gert, þessi
litla þjóð sem einhver gæti einhvern
tímann vilja ráðast á? Sú „ógn" sem
við höfum raungert með nýtilkomn-
um áhyggjum okkar af heimsástand-
inu er okkur ofviða og líklega gætum
við ekki varist henni án hjálpar. í ótta
okkar krjúpum við og áköllum bjarg-
vætt okkar, með einum eða öðrum
hætti. Bandaríkin frelsi oss frá illu.
Hlægiði bara að okkur.
^licW Hafcs Amertc*