Mjölnir - 24.01.1945, Blaðsíða 2

MJÖLNIR
og Sovétríkin
'Eftir B ÁRÐ DANIELSSON, stud. polyt.
Island
Sennilega hefur aldrei önnur
eins herferð verið hafin gegn
vitsmnnalífi íslendinga eins og
sú, sem íhaldið hefur gengizt
fyrir undanfarin ár.
Það er upphaf þeirrar sögu,
að nokkrir hugsjónamenn, er
höfðu kynnt sér fræði sósíal-
ismans og hinar visindalegu
kenningar hans um það, hvernig
fyrirbyggja megi styrjaldir og
kreppur en í þess stað hagnýta
vísindi og tækni í þágu mann-
kynsins, tóku að flytja Islend-
ingum þennan boðskap. Þessir
menn gerðust svo djarfir að
benda á það máli sinu til stuðn-
ings, að þjóðir Rússaveldis
hefðu komið þessu skiplagi á
hjá sér og það hefði fært ein-
staklingum þessara þjóða mikla
blessun, og að mörgu leyti sýnt
yfirburði sína umfram önnur
þjóðskipulög.
Islenzka íhaldið brázt hið
versta við þessum kenningum,
en í stað þess að ræða málið á
vitrænum grundvelli og hrekja
hinar nýju kenningar með rök-
um eins og mönnum sæmir, var
þar allur málaflutningur upp-
tekinn með slíkum endemum, að
fymum sætir.
Ihaldspressan sagði Sovét-
ríkjunum stríð á hendur og stóð
árum saman fyrir aftökum á
rússneskum herforingjum,
stjómmálamönnum og almenn-
ingi í nafni Stalíns, auk þess
sem hún lét sig ekki muna um
að halda uppi hungursneyðum
og hverskyns óáran í því frjó-
sama landi. I upphafi núverandi
heimssstyrjaldar hafði þessi
blaðakostur náð slíkum árangri
í stríði sínu gegn Sovétríkjun-
um, að sjálfur Hitler þarf ekki
að vænta sér annars eins. Kúg-
un rússneskrar alþýðu hafði
náð slíku hámarki, að búast
mátti við byltingu þá og þegar,
Rauði herinn var lítt vígfær
sökum vöntunar á foringjum og
hergögnum. Ofan á allt þetta
bættist svo það, að Rússar
hugðu á heimsyfirráð og voru
þar með hættulegustu fjendur
mannkynsins.
Það sýnir bezt með hvílíku
ofurkappi þessi barátta var rek-
in, að heilastarfsemi þeirra
manna, sem að henni stóðu,
skildu geta samrímt það tvennt,
að samtímis því sem Rússland
rambaði á glötunarbarmi sök-
um upplausnár og eymdar,
skildu foringjar þess ætla sér
þá dul að leggja undir sig jörð-
ina gjörvalla.
Herferðin gegn Sovétríkjun-
um var þó ekki nema einn tónn
í því margraddaða veini, sem
íhaldið laust upp gegn túlkun
sósíalismans á íslenzkum vett-
vangi. Þeir menn, sem léðu hin-
um nýju kenningum eyra, voru
stimplaðir sem úrhrök þjóðar-
innar, föðurlandsleysingjar og
landráðamenn. Tilgangur þeirra
var sá að koma landinu undir
yfirráð Rússa, og aðferðin sú
að sprengja þjóðfélagið í loft
upp með öfgum og íllindum.
Þó að íslenzkur almenningur
sé yfirleitt ekki mjög hvatvís í
dómum sínum um náungann, og
fáir haldnir þeim ófögnuði að
ætla meðbræðrum sínum illar
hvatir að ástæðulausu, þá ork-
aði hinn ólistræni áróður aftur-
haldsins furðanlega á taugar
fólksins. Um langa hríð voru
áhöld um það í augum margra
heiðarlegra borgara, hvort væri
meiri svívirða að vera kommún-
isti eða sauðaþjófur. Ihaldið
taldi sig því vera á réttri braut
í baráttu sinni gegn sósíalism-
anum og var harla ánægt með
hugkvæmd sína og dugnað.
En skamma stund verður
hönd höggi fegin. Seiður Finna-
galdursins var tæplega hljóðn-
aður þegar Þjóðverjar réðust á
Sovétríkin. Og hvað skeður?
Hin kúgaða þjóð, sem aðeins
beið færis um að gera uppreisn
gegn kvölurum sínum, stendur
saman sem einn maður, og það
svo, að þar var engan kvisling
eða svikara að finna. Rauði
herinn, sem sagður var aum-
astur allra herja í heimi svar-
ar árásinni á þann veg, að hann
er langtkominn að gera útaf
við eina ægilegustu hernaðar-
ófreskju allra tíma. Þetta var
beizkur kaleikur fyrir óvini
sósíalismans á Islandi. Málin
voru nú komin í það horf, að
fólkið varð að gera það upp
við sig, hvoru bæri að trúa,
reynslunni eða rógberunum.
íslénzka íhaldið hefur þannig
beðið fullkominn ósigur á Rúss-
landsvígstöðvunum. Sá ósigur
hlýtur að hafa og hefur þegar
haft talsverð áhrif á viðhorf
og skoðanir almennings á Is-
landi. Fyrsta skilyrði fyrir því,
að heilbrigður maður geti að-
hyllst sósíalisma er, að hann
trúi því, að skipulag hans færi
hverri þjóð og heiminum öllum
meiri blessun en auðvaldsþjóð-
skipulagið. Margir hafa öðlazt
þá trú einungis með því að
kynna sér hinar vísindalegu
þjóðskipulagskenningar marx-
ismans, en fyrir þá menn, sem
eru ákveðnir í að koma því
skipulagi á með fullkomlega lýð
ræðislegum aðferðum, hlýtur
það að vera mikill styrkur, að
geta bent fjöldanum á með ó-
yggjandi rökum, að þetta fyrir-
komulag sé framkvæmanlegt og
hafi gefizt vel, þar sem því hef-
ur verið beitt.
Sigur Rússa í stríðinu, ásamt
þeim kynnum, sem lýðræðis-
þjóðir heimsins hafa fengið af
hinni traustu sósíalistisku menn
ingu Sovétríkjanna hafa sann-
að þetta svo áþreifanlega, að
jafnvel gömlum og harðsvíruð-
uðum Sovétlygurum, þykir nú
vænlegast að hafa hægt um sig
vegna almenníngsálitsins.
Þetta hefur að vísu dregið
nokkuð úr baráttugetu þeirra
Islendinga, sem hafa hagsmuni
af að vinna gegn sósíalisman-
um, en enginn skildi þó ætla að
íhaldið hugsi sér að leggja árar
í bát, þó það hafi orðið fyrir
því smá óhappi, að reynslan
ónýtti höfuðrök þess gegn sam-
virku þjóðfélagi, sem sé þau, að
skipulag þess hafi mistekizt á
þeim hluta jarðarinnar, sem það
hefur verið reynt. Nú er sagt:
isminn eigi vel við Rússa og hafi
inn eigi vel við Rússa og hafi
reynst vel í því landi, en við
íslendingar erum þeim svo ólíkir
að það er engin vissa fyrir því,
að slíkt skipulag henti hér.
Ekki ber að neita því, að
Rússar eru oss að mörgu leyti
ólíkir, en hinsvegar mun á-
stæðulaust að efast um það, að
ýmsir sameiginlegir eiginleikar
í skapgerð allra manna, munu
svipaðir með þessum annars ó-
líku þjóðum.
I þessu sambandi væri ekki
úr vegi að athuga lítilsháttar
hvað muni valda því, að þjóð-
ir Sovétríkjanna una skipulagi
sínu, og álíta, að það hafi fært
sér blessun og gengi. Þar kem-
ur auðvitað margt til greina, en
eitt mun þó eflaust valda þar
miklu um. Margra alda kúgun
rússneskrar alþýðu hefur gert
það að verkum, að hún hefur
fengið djúpa andúð á arðráni
og arðræningjum, en með bylt-
ingunni 1917 losnaði hún að
mestu við þessa plágu.
Varla mun ástæða að efast
um það, að íslendingar eru að
þessu leyti svipaðir Rússum. Is-
lenzka þjóðin varð öldum sam-
an að þola danska kúgun, og
hefur síðan illar bifur á arð-
ræningjum og öllu þeirra at-
hæfi. Það mundi eflaust eiga
mjög vel við íslenzkt lundarfar
t. d. ef takazt mætti að koma
í veg fyrir óhæfu, sem nú er
látin viðgangast í landi voru,
að íslenzkir kaupmenn og brask
BÆKUR
(Framliald af 1. síðu).
gegn aðalsmannsveldi og upp-
vaxandi auðvaldsherrum, sem
höfðu keisarann í þjónustu sinni
og voru studd af erlendum
heimsvaldasinnum. I þessari
baráttu markaði hin sósíalist-
iska bylting aldahvörf, færði
völdin í hendur hinu vinnandi
fólki. En byltingin færði þó eng-
an frið. I mörg ár varð rússn-
eska alþýðan að berjast fórn-
frekri baráttu fyrir þjóðskipu-
lagi sínu, bæði gegn erlendum
árásarherjum og opinberum og
dulbúnum erindrekum auðvalds
ins innanlands.
Án þessarar baráttu, án þess
þroska og þeirrar reynslu, sem
þjóðir Sovétrikjanna hlutu í
þessari löngu baráttu og þeirra
sigra, sem hún þar vann, væri
algerlega óhugsandi sá styrkur
þrautsegja og eining, sem nú
hefur sýnt sig í þessu stríði.
En jafnvíst og það er hitt, að
árangrar þessarar baráttu
hefðu ekki orðið þeir, sem þeir
urðu, ef rússneska alþýðan
hefði ekki tileinkað sér þá fræði
kenningu, sem gaf henni styrk
til stórræðanna, fræðikenningu
Marx og Leníns og ef hún hefði
ekki skapað sér þá forystusveit,
sem ávallt visaði veginn og
stjórnaði baráttunni á öllum
hennar stigum, flokk Leníns og
arar sendi menn til Ameríku í
þeim erindum að semja við
fyrirtæki þar í landi að setja
vörurnar dýrari á reikningana
en þær nauðsynlega eru, svo að
takast megi að græða meira á
kostnað neytendanna, heldur
en verðlagsákvæðin leyfa.
Rússneska þjóðin man þá tíð,
er það var miklum vandkvæð-
um bundið og oft ómögulegt,
jafnvel fyrir unga og hrausta
menn, að afla sér og sínum lífs-
viðurværir, þrátt fyrir vilja og
getu til vinnu. Þjóðskipulag
sósíalismans hefur útilokað
þennan möguleika, og er það
ein ástæðan til þess, hversu
vel Sovétþjóðirnar fella sig við
það skipulag.
Islenzka þjóðin hefur einnig
orðið fyrir þeirri reynslu að
svelta öðru hvoru í landi sínu,
bæði fyrr og síðar. Atvinnu-
leysið fyrir stríð var einn þáttur
þeirra hörmunga, og það eng-
inn sleikjuskapur við Rússa, þó
að því sé haldið fram, að við
séum þeim að því leyti líkir, að
við viljum ekki svelta.
Islenzka þjóðin er nú óðum
að vakna til skilnings á því að
þessi, og fjölmörg önnur mis-
tök, í þjóðlífi voru, sem mest
eru í andstöðu við hagsmuni
þjóðarinnar og réttlætiskennd,
eru bein og óumflýjanleg afleið-
ing auðvaldsskipulagsins og
verða aldrei bætt til neinnar
hlítar nema með sósíalistisku
fyrirkomulagi, það er því von-
lítið verk hjá íhaldinu til hvaða
flokks, sem það telur sig að
ætla sér að telja mönnum trú
um, að við séum svo ólíkir
Rússum, að allt það öfug-
streymi þurfi að haldazt um
aldur og æfi.
(Nýja stúdentablaðið)
Stalíns, Kommúnistaflokksins.
En það er einmitt saga hans,,
sem rakin er í bók þeirri, sem
minnzt var á í upphafi þessarar
greinar.
Bók þessi er þó miklu meira
en saga kommúnistaflokksins í
þröngri merkingu. Hún er saga
Rússlands og Sovétríkjanna í
nærfellt öld. Og inn í hana er
ofin á meistaralegan hátt fræði-
kenning sósíalismans svo að
hvorttveggja verður lesandan-
um auðveldara til skilnings,
sagan og fræðikenningin, heldur
en ef það væri rakið hvort útaf
fyrir sig. Við samningu bókar-
innar er lagt til grundvallar
það meginatriði í söguskoðun
sósíalismans, að rannsaka verð-
ur fyrirbærin í sínum sögulegu
tengslum. Þjóðfélagslegar fræði
kenningar skilja menn bezt,
þegar þeir skoða þær í ljósi
þeirra aðstæðna, sem þær eru
vaxnar upp úr. Það er hin
sterka hlið þessarar bókar, hve
vel hún sameinar þetta tvennt,
söguna og fræðikenninguna.
Bókin er einnig ólík ýmsum
öðrum ágætum fræðiritum um
sósíalisma að því leyti, að hún
er létt og bráðskemmtileg af-
lestrar. Talið er, að Stalín hafi
skrifað verulegan hluta hennar,
en það eru einkenni á ritum
hans, hve þau eru aijðskilin og
skemmtileg. Honum er lagið að
ræða svo hin erfiðustu viðfangs
efni, að þau verði hverjum
manni ljós.
Byggingarlóð!
til sölu á góöum stað í
bœnum Lysthafendur snúi
sér til undirritaös, sem gef-
ur nánari upplýsingar.
EMIL ANDERSEN
Skátafélagiö Fylkir.
(Framliald af 1. síðu).
Þá er drykkju var lokið og
borð voru rudd, hófst leiksýn-
ing, en að henni lokinni sungu
nokkrar skátastúlkur og léku
á gítara. Að síðustu var svo.
stiginn dans.
Starfsemi skátafélagsins hef-
ur gengið vel þessi 10 ár, þó að
stundum hafi dregið úr henni
annað slagið, hefur hún orðið
öflugri síðar og bætt um deyfð-
arkaflana.
Skátahreyfingin er eflaust
víðfeðmasti æskulýðsfélags-
skapur í heimi. Skátafélögin
eru bundin bróðurböndum hvar
í landi, sem þau starfa. Þar
skilur. ekki hörundslitur eða
þjóðflokkagreining á milli nýtra
og ónýtra. Allir, hvort sem eru
svartir, hvítir, gulir eða rauðir,
vinna sem ötulast að eflingu
hreyfingarinnar, og því, að á-
hrifin af starfi hennar verði til
sem mestra heilla fyrir lönd og-
lýði.
Þessi hreyfing, sem vinnur að
hollum og skynsamlegum upp-
eldisháttum ungra drengja og
stúlkna, á enn mikið starf fyrir
höndum og væri óskandi, að á-
vinningar hennar yrðu alltaf
meiri og betri, stærri og stærri.
Mjölnir óskar Fylki til ham-
ingju með afmælið og óskar því
góðs gengis á öðrum áratug
starfsæfinnar.
Það er nauðsynlegt hverjum
sósíalista og hverjum þeim, sem
kynnast vill sósíalismanum, að
eignast þessa bók og lesa hana
af kostgæfni. Hún skýrir fyrir
mönnum úr hvaða lind Rauði
herinn teigar þrek sitt, hún ger-
ir þeim það Ijóst, hvernig stend-
ur á þreki og eldmóði sovétþjóð-
anna í stríði og friði, eyðingu
og uppbyggingu. Það verður
einnig greinilegt af lestri henn-
ar, hversvegna það.er f jarstæða
að öðrum þjóðum stafi hætta af
styrk Sovétríkjanna. Það er
gagnstætt eðli sósíalismans,
sem er grundvöllur stjórnarfars
ins í Rússlandi. að ein þjóð ráði
yfir annarri.
Ég vil að lokum ráða öllum
hugsandi mönnum til að lesa
þessa bók. Hún er prýðilegt
heimildarrit um Sovétríkin og
sósíalismann, sem einnig ætti
að vera kærkomið þeim, sem
telja sig þess umkomna að gagn
rýna þá stefnu og sanna fá-
nýti hennar. Hún er einnig hið
ágætasta vopnabúr allra sósíal-
ista.
v i
t
i
f
1

í