Mjölnir - 05.01.1948, Blaðsíða 1

TIL SÖLU
fatjaskápur og skrifborð
ÞORKELL GUÐJÓNSSON
Hólaveg 10
Mánudaginn 5. janúar 1948
1. tölublað. 11. árgangur.
Dýrtíðarrádslafanir ríkisstjórnarinnar
Launastéttirnar eiga að gefa vinnuveitendum eftir
S—10% af kaupi sínu. — Samningar launþega og
vinmiveitenda að engu hafðir. — Launaskerðingin
nemur &em svarar 50 millj. króna á ári yfir landið. —
Söluskattur, sem kemur fram í hœkkuðu verðlagi,
layður á. — Tollabyrðarnar frá því í vor eiga að halda
áfram nœsta ár.
AÐALATRIÐI FRUM-
VARPSINS
I. Fyrsti kafli f jallar' um
þann tilgang frumvarps-
ins, að vinna gegn dýrtíð
og verðbólgu.
II. Taka s'kal eignaaukaskatt
af eignaaukningu, sem
nemur meira en 100 þús.
krónum undanfarin sjö ár.
Skal taka 5% af fyrstu
100 þús., sem þar eru yfir,
stighækkandi upp í 30%,
ef aukningin nemur millj.
eða meiru.
III. Vísitöluuppbót á laun skal
bundin við 300 stig. Jafn-
framt skal lækka í verði
ýmsar innlendar vörur og
þjónustu.
IV. Htíkið ábyrgist ákveðið
verð ífyrir bátafiskinn. Er
, það ákvæði tekið úr frum-
varpi sós'ialista. Einnig
ábyrgist það verð á út-
fluttu kjöti.
V. Stjórninni er heimilað að
taka allt að 3 millj. kr.
lán vegna síldarútvegsins
1947.
VI. Tollabyrðarnar frá því í
vor verði óbreyttar næsta
ár.
VII. Söluskattur, sem nemur
31/2% af öllum vörum
| nema innlendum landbún-
| aðarvörum skal lagður á.
'f Á íslenzkum iðnaðarvör-
f um nemur hann 3%. —
Skatur þessi leggst ein-
vörðungu á neytendur.
Hvað þýðir þetta fyrir almenn
ing? Fyrir almenning þýða þessi
lög stónkostlega launaskerðingu.
Aðalatriði þeirra er lögfesting
vísitölunnar. Lækkun sú, sem
stjórnin hefur nú auglýst á
ýmissi innlendri vöru, svo og
þjónustu og húsaleigu (sem að
miklu leyti er á svörtum mark-
aði) gerir ekki betur en að vega
á móti þeirri hækkun, sem sölu-
skatturinn veldur, samkvæmt
því, sem stjórnin hefur sjálf
játað í útvarpsumræðum. Nú
þegar þýðir þetta því um 8%%
launalækkun, og verður fljót-
lega meira.
Með þessu er ekkert dregið úr
verðbólgunni, og fyrirsjáanlegt,
að hún hlýtur að stórau'kast á
næstunni, vegna verðhækkana
erlendis. Hinsvegar þýða lögin
stóraukna dýrtíð launamannsins
sem nú þarf að vinna upp undir
það eina klukkustund lengur á
dag en áður til þess að bera jafn
mikið úr býtum.
Eða, ef litið er á málið frá
öðru sjónarmiði: Launamaður-
inn á nú að gefa vinnuveitenda
sínum eftir 85—100 krónur af
hverjum þúsund, sem hann vinn-
ur fyrir, samkvæmt áðurgerðum
samningum þeirra á milli.
Rí'kisstjórnin telur, að verð-
lækkanir þær, sem hún hefur
fyrirskipað á innlendum vörum,
muni vega á móti söluskattin-
um. Þær vörur, sem lækka, sem
kallað er, en hinsvegar mun sölu
skatturinn stórhækka aðrar
vörur, sem ekki ganga inn í vísi-
töiuna, en eru samt neyzlu-
vörur almennings. Mun þetta
koma fram í hækkuðu verðlagi,
aukinni dýrt'ið, sem ekki verður
gert ráð fyrir við útreikning vísi
tölunnar. Enginn efi er heldur
á því, að við næsta vísitöiuút-
reikning verður gert ráð fyrir
þeirri húsaleigulækkun, sem
stjórnin hefur fyrirskipað, en
vitanlega verður að mestu leyti
á pappírnum, þar sem húsnæði
er að mjög miklu leyti leigt á
svörtum markaði.
HVERJU EIGA AUÐMENN-
IRNIR AÐ „FÓRNA?“
Það er þá víst ekkert smáræði
sem auðmannastéttin á að fóma
úr þvi fátækir launþegar eiga að
fóma allt að 10V2 af hinum rýru
tekjum sínum?
Hvað á hún að fórna miklu?
Jú, það á að leggja á eignaauka-
skattinn, sem áður var á minst.
Hann er svo lítiil, að engan
hinna ríku dregur um hann að
neinu verulegu ráði, og auk þess
er þeim séð fyrir „smugum“ á
lögunum, sem ýmsir geta
smogið í gegnum.
Að öðm leyti eiga auðmenn-
irnir að halda áfram að ákveða
sér laun sjálfir, hér eftir sem
hingað til.
Þeir munu líka í mörgum til-
fellum græða meira á lagasetn-
ingu þessari en sem svarar því,
sem þeim er gert að borga. Aliir
sem eru í þjónustu þeirra eiga
hér eftir að gefa þeim eftir upp
imdir 10% af áður umsömdu
kaupgjaldi. Getur það orðið dá-
lagleg summa yfir árið.
Launaránið mun alls nema
a. m. k. 50 milljónum króna á
ári.
VAR ÞÖRF A ÞESSUM
AÐGERÐUM?
Allt frá fyrsta degi hefur
stjórnin kyrjað hinn airæmda
söng um að allt væri á liraðri
leið til glötunar vegna þess að
kaup almennings væri of hátt.
En þetta væl er of kunnugt til
þess að almenningur láti lengur
blekkjast af því. Þetta er sami
söngurinn og utanþingsstjórnin
kyrjaði fyrir þremur og hálfu
ári, en hún sá sem kunnugt er,
aldrei annað framundan en hrun
og glötun, ef kaup almennings
I Morgunblaðinu frá 11. f. m.
sem nýlega hefur borizt mér í
hendur, er smáklausa undir-
skrifuð af Svein Benediktssyni.
Klausa þessi er hin rætnasta og
ýmist útúrsnúningur og rang-
færslur eða uppspuni frá rótum.
Tilgangurinn með henni er ber-
sýnilega sá, að breiða yfir bruðl
það og ábyrgðarleysi með fé
r'ikisverksmiðjanna, sem Sveinn
hefur staðið fyrir undanfarið. I
klausunni segir: „— Þóroddur
Guðmundsson var því mjög and
vígur að SR veittu öðrum verk-
smiðjum nokkra fyrirgreiðslu til
þess að þær gætu hafið vinnslu
á Hvalfjarðarsíld —“
Verksmiðjurnar við Faxaflóa
fóru ekki fram á neina fyrir-
greiðslu hjá ríkisverksmiðjun-
um nema það að fá lánað hjá
þeim vinnzlutæki, sem þær vönt-
uðu, eða nánar tiltekið, skil-
vindur.
Þegar mál þetta var endanlega
afgreitt í ríkisverksmiðjustjórn
í byrjun nóvember s. 1. var fram
kvæmdarstjóri, Sigurður Jóns-
son staddur á fundinum og lagði
eindregið gegn því að skilvind-
urnar væru lánaðar. Skýrði
hann frá því, að ríkisverksmiðj-
unum vantaði 5 skilvindur til að
geta haldið uppi fullum vinnslu-
afköstum, auk þess gæti
rekstraröryggi verksmiðjanna
ekki talizt borgið nema þær
ættu 5—6 varaskilvindur, þar
sem skilvindur. væru svo við-
kvæm tæki, sem oft biluðu. Þá
skýrði framkvæmdarstjóri frá
því, að hann hefði pantað skil-
vindur, en afgreiðslufrestur á
þeim væri tvö ár. Að þessum
upplýsingum fengnum taldi ég
mig ekki geta verið með því, að
lána skilvindurnar prívatfyrir-
tækjum, gegn ráðleggingum
framkvæmdarstjóra. Tveir aðr-
ir stjórnarmeðlimir, þeir Jón
Kjartansson og Júl. Havsteen,
sem að vísu greiddu báðir at- I
væri efcki skert. Þá benti Sós'ía- 1
listaflokkurinn á nýsköpunar- I
leiðina. Hinir vitrari menn borg-
aráflokkanna féliust á hana, og
mesta velgengis- og bjartsýnist-
tímabil í sögu þjóðarinnar hófst.
Viðhorfið í dag er annað en
það var 1944, þótt nú fari lika
svartsýnir afturhaldskurfar
með völd í landinu, og sjá aðeins
sömu leiðina til björgunar. Nú
er þjóðin farin að njóta ávaxta
nýsköpunarinnar, atvinnutækin
hafa stórbatnað, og gjaldeyris-
öflun þjóðarínnar eykst stöðugt
og verður meiri á hinu nýbyrj-
aða ári en nokkru áður, ef að
líkpm lætur. Framleiðslumagnið
kvæði með tillögu Sveins um að
lána skihnndurnar, töldu málið
þá svo athugavert, að þeir gerðu
báðir skriflega grein fyrir at-
kvæði sínu (færðu fram afsak-
anir fyrir að greiða atkv. með
tillögu Sveins) og J. Havsteen
tekur 'fram að hann sé mót-
fallinn að lána fleiri skilvindur.
Sveini tókst að fá samþykkt að
lána skilvindurnar, engrar
tryggingar var krafizt fyrir
hugsanlegum skemmdum á þess
um dýru og viðkvæmu vélum og
ekki gert ráð fyrir neinni leigu.
Nú kostar hver skilvinda ca
60 þús. krónur. Þegar þetta ráðs
lag er borið saman við hina al-
kunnu frammúrskarandi gætni
Sveins Benediktssonar með eig-
in fjármuni, stingur það óneitan
lega nokkuð í stúf. Annars skal
ég taka það fram, til að fyrir-
byggja hugsanlegan misskilning
að ég legg ekki trúnað á orðróm
þann, sem gengur um, að Sveinn
Benediktsson hafi haft persónu
legra hagsmuna að gæta við að
útvega skilvindurnar til láns.
Sveinn skýrir frá, að ég hafi
verið andvígur því að ríkisverk-
smiðjurnar tækju skip á tíma-
leigu til síldarflutninganna norð
ur. Eg hélt því fram þá, og held
því fram enn, að það er vítavert
fyrirhyggjuleysi aðláta ríkis-
verksmiðjumar taka á sig á-
hættu svo nemur hundruðum
þúsunda króna vegna þessara
leiguskipa. Og með tilliti til að
það varðar alþjóðarhagsmuni að
veiðarnar geti gengið sem bezt
og tefjast sem minnst vegna
flutningsörðugleika er það sið-
ferðileg skylda ríkissjóðs að
taka á sig áhættuna af leigu
flutningaskipanna. — Þessari
skyldu brást ríkisstjórnin, en
þegar Sveinn vissi um hug ríkis-
stjórnarinnar í þessu efni, vildi
hann enga kröfu til hennar gera
um ábyrgð og barðist fyrir því,
að ríkisverksmiðjurnar tækju
Frá Sósíalista-
félaginu
Þeir félagsmenn, sem
vilja taka þátt i leshring,
sem ákveðið er að byrji,
næstu daga, til að lesa
fræðileg rit uni sósíalisma,
eru beðnir að skrifa sig á
lista er liggur frammi á
félagsskrifstofunni.
★
Aðalfundur Sósíalistafé- 1
lagsins verður sennilega t
haldinn um næstu mánað- 1
armót. — Þess er fastlega í
vænst, að allir félagsmenn /
geri upp félagsgjöld sín 7
fyrir þann tíma, svo þeir ;
Iverði skuldlausir á aðal- 7
fundi. 7
★ Í
Á næsta fundi í Sósía- l
listafélaginu, sem haldinn í
verður fljótlega, verður /
tekið fyrir mjög þýðingar- 7
mikið mál. Það er því afar \
æskilegt, að félagsmenn
fjölmenni á þann fund. —
Fundurinn verður auglýst-
ur rækilega og eyu félags-
menn beðnir að verta fund-
arauglýsingum athygli.
einar á sig ábyrgðina af þeim
gífurlegu fjárfúlgum, sem um
var að ræða. Sannaðist það hér,
sem raunar oft áður, að Sveinn
Benediktsson ber meira fyrir
brjósti það sem hann telur póli-
tíska hagsmuni en hagsmuni
ríkisverksmiðjanna og s'ildarút-
vegsins. Á einum stað stendur
svo í klausu Sveins: „— átaldi
Þóroddur mig fyrir að ég liti á
málið frá þjóðhagslegu sjónar-
miði en ékki frá sjónarmiði
SR —“ Hér er rangfært mjög.
Það er rétt að ég hefi oft átalið
Svein fyrir hve illa hann gætti
hagsmuna ríkisverksmiðjanna,
en aldrei átalið hann fyrir að
líta á mál frá „þjóðhagslegu
sjónarmiði,“ því ég man aldrei
eftir að Sveinn hafi fyrst og
fremst litið á mál þau, sem á
dagskrá hafa verið hjá SR frá
þjóðhagslegu sjónarmiði.
Að síðustu segist Sveinn taka
upp orðrétt eftir mér eftirfar-
andi ummæli: „hvað varðar okk
ur um þjóðarhagsmuni.“ —
Sagan um þessi ummæli hefur
verið sögð á Alþingi og blöðum
stjórnarflokkanna. Sögumenn,
sem allir þykjast hafa þau orð-
rétt eftir mér, segja þau á £
mismunandi vegu. Þá ber sögu-
mönnum ékki saman um hvar
(Framhald á 4. síðu)
(Framliald á 3- síðu)
OSVIFNI SVEINS BENEDIKTSSONAR