Mjölnir - 07.04.1982, Qupperneq 2

KOLBEINN í FRIÐBJARNARSON:
Don Kíkóte og Sankó Pansa
Sömu laun fyrir
sömu vinnu.
Að undanförnu hefur það
óréttiæti verið mikið í sviðs-
Ijósinu að fólk, sem vinnur
sömu störf, skuli hafa mishá
laun og búa á ýmsan hátt við
misjöfn kjör að öðru leyti.
Sérstaklega hefur verið á
það bent að óhæft sé, með öllu,
að það eitt ráði í þessum mál-
um í hvaða stéttarfélagi hver
og einn er.
Deilur starfsfólks Klepps-
spítalans og Kópavogshælis í
Rvík, við stjórnir þessara
stofnana og verkföll þar, eru
skýrasta dæmi um það,hvað
öldur hafa risið hátt vegna
þessa óréttlætis nú undanfarið.
Hér í Siglufirði hefur þetta
vandamál fyrst og fremst snert
félagsfólk í Verkalýðsfélaginu
Vöku, sem starfar hjá Siglu-
fjarðarbæ eða stofnunum
hans. Á kjörum þessa fólks var
allnokkur munur miðað við
það sem verið hefði, ef það
hefði tekið laun samkvæmt
samningum opinberra starfs-
manna.
Hinn 8. febrúar sl. var að
mestu ráðin bót á þessu órétt-
læti hér í Siglufirði, en þá var
undirritaður nýr kjarasamn-
ingur á milli Verkalýðsfélags-
ins Vöku og Sigluf jarðarbæjar,
þar sem þessum kjaramismun
var að mestu eytt.
Það verður ekki með sann-
girni annað sagt en að með
þessum samningum hafi vel til
tekist, ekki síst þegar það er
haft í huga að mjög víða á
landinu eru þessi vandamál
óleyst ennþá.
Morgunblaðsrógur
Á meðan að unnið var að
lausn þessa vandamáls hér
birtist í Morgunblaðinu grein
eftir Axel Axelsson aðalbók-
ara Siglufjarðarbæjar, þar sem
ég, sem þessar línur rita, og
annað stjórnar- og trúnaðar-
mannaráðsfólk í Verkalýðsfé-
laginu Vöku er ausið skömm-
um og svívirðingum vegna af-
skifta okkar af þessu vanda-
máli hér í bæ.
I síðasta tölublaði Einherja
er svo þessi skammaþula end-
urtekin í viðtali, sem Bogi
Sigurbjömsson, skattstjóri á
Norðurlandi-vestra, á þar við
aðalbókarann.
Ekki mun ég kveinka mér
undan skömmum og illmælgi
af þessu tagi í Morgunblaðinu,
þvert á móti veitir það manni
verulega uppörvun í starfi, þá
sjaldan að slíkt skeður.
Slíkar skammir í Morgun-
blaðinu eru alla jafnan stað-
festing þess, að þeir, sem fyrir
þeim verða, hafi bæði lagt
góðum málum lið og náð
nokkrum árangri.
í skrifum þessum er stjórn
Vöku efnislega borin þeim
sökum, að hún hafi lagt bæj-
arstjóm Siglufjarðar undir sig,
nánast tekið í sínar hendur allt
vald bæjaryfirvalda og síðan
misnotað það vald til þess að
hindra starfsfólk bæjarstofn-1
MJÖLNIR
ana í því að njóta félagafrelsis.
Þá er stjórn Vöku borin
þeim sökum, að hafa haldið
félagsfólki nauðugu í félaginu,
og sé það gert vegna fégræðgi
stjórnarfólks í Vöku. Ástæðan
sé sú að verið sé að gína yfir
félagsgjöldum viðkomandi
verkafólks og fleira mætti upp
telja í sama dúr, þó það verði
ekki gert hér.
Allar eru ásakanir þessar
svo fáránlegar að manni kem-
ur helst til hugar að þeir, sem
setja þær fram, á opinberum
vettvangi, séu andlega skyldir
riddaranum sjónumhrygga,
Don Kikóte frá ía Manca.
En eins og fólki mun kunn-
ugt, frá sjónvarpsþáttum nú í
vetur, sjá þeir, sem slíkum
andlegum sjúkdómi eru
haldnir, illmenni mikil og
óvætti í hinu besta og dag-
farsprúðasta fólki. Og auðvit-
að rennur þeim blóðið til
skyldunnar og grípa til vopna
og berja á illþýði þessu í nafni
frelsis og frjálshyggju.
Ég tel persónulega rétt, og
einnig húmorsins vegna, að
líta beri á skrif þeirra, Axels
Axelssonar og Boga Sigur-
bjömssonar, um þau mál, sem
hér eru til umfjöllunar, út frá
því viðhorfi að þeir séu í hlut-
verkum Don Kíkóte og Sankó
Pansa, en þar sem ásakanir
þeirra beinast að fleirum en
mér tel ég rétt að svara þeim
að nokkru.
Róginum svarað.
Viðkomandi þeirri fullyrð-
ingu Axels Axelssonar, að
stjórn Vöku ráði ákvörðunum
bæjarstjórnar Siglufjarðar og
misnoti síðan það vald til þess
að níðast á bæjarbúum, þá er
hvoru tveggja augljós enda-
leysa.
Á þessu kjörtímabli sitja í
bæjarstjóm Siglufjarðar 9 að-
alfulltrúar, sem kjömir voru af
bæjarbúum í almennum
kosningum árið 1978.
Af þessum 9 bæjarfulltrú-
um eru þrír atvinnurekendur,
þeir Skúli Jónasson, Kári Eð-
valdsson og Jón Dýrfjörð. Þrír
teljast trúlega opinberir
starfsmenn, þ.e. þeir séra Vig-
fús Þór Árnason, Bogi Sigur-
bjömsson skattstjóri og
Gunnar Rafn Sigurbjörnsson
skólastjóri. Einn bæjarfulltrúi
er sparisjóðsstjóri, þ.e. Björn
Jónasson. Loks eru tveir bæj-
arfulltrúar félagar í Vöku, þ.e.
Jóhann G. Möller og Kol-
beinn Friðbjarnarson.
Við tveir Vökufélagarnir í
bæjarstjórn Siglufjarðar, Jó-
hann Möller og ég undirritað-
ur, erum sjálfsagt hinir ötul-
ustu menn en það er algert
ofmat á hæfni okkar þegar við
erum taldir færir um að láta
verkalýðsfélagið Vöku ráða
málum í bæjarstjórninni, enda
get ég fullyrt það hér, að
hvorugur okkar hefur nokk-
um vilja til þess, né heldur
höfum við nokkru sinni haft
uppi nokkra tilburði í þá átt
innan bæjarstjórnarinnar.
Sú ákvörðun meirihluta
bæjarstjórnar Siglufjarðar að
vilja ekki semja við Starfs-
mannafélag Siglufjarðarbæjar
um kaup og kjör starfsfólks
bamadagheimilis og áhalda-
húss, byggðist einfaldlega á
sérkjarasamningi bæjaryfir-
valda við Starfsmannafélagið
sjálft; og kemur Verkalýðsfé-
laginu Vöku ekkert við. í 3.
grein þess samnings segir
þetta orðrétt: „Allir þeir, sem
taka laun að hálfu eða meira,
samkvæmt launakerfi opin-
berra starfsmanna Siglufjarð-
arkaupstaðar og stofnana
hans, skulu vera meðlimir
Starfsmannafélags Siglufjarð-
arbæjar.“
Þar sem ekkert af því fólki,
sem hér er um rætt og Starfs-
mannafélagið hafði óskað eft-
ir samningum fyrir, hafði
nokkru sinni tekið nokkurn
hluta launa sinna eftir launa-
kerfi opinberra starfsmanna
Siglufjarðarbæjar, töldu bæj-
aryfirvöld einfaldlega með
skírskotun til þessa samnings-
atriðis, að starfsmannafélagið
væri ekki réttur aðili til að
semja fyrir viðkomandi starfs-
fólk.
Þessi afstaða bæjaryfirvalda
var samþykkt með 7 atkvæð-
um gegn 1, en ég sat hjá.
Mér virðist að á því, sem hér
er rakið, þá geti hverjum
manni, sem heldur vill hafa
það, sem sannara reynist, ver-
ið það ljóst, að stjórn verka-
lýðsfélagsins Vöku hefur ekk-
ert vald í bæjarstjóm Siglu-
fjarðar og hefur þar af leið-
andi ekkert slíkt vald misnot-
að.
Þá er komið að þeirri full-
yrðingu að stjórn Vöku beiti
félagsfólk ofríki til þess að
geta hirt af því félagsgjöld.
Ég held að það sé öllum
kunnugt hér í bæ að fjárhagur
Verkalýðsfélagsins Vöku er
traustur og hefur lengi verið
það.
Félagsgjöld tiltölulega fá-
menns hóps skipta fjárhag fé-
lagsins því afar litlu máli.
Þegar af þessari ástæðu,
fellur þessi ásökun um sjálfa
sig og gerir í raun ekki annað
en lýsa hugsunarhætti þeirra,
sem bera hana fram.
Þegar um úrsagnir úr félag-
inu er að ræða verður hins
vegar að hafa það í huga að
félagsfólk í Vöku hefur for-
gangsrétt til allrar þeirrar
vinnu, sem félagið semur um
og þannig er málum háttað
um öll stéttarfélög á Islandi,
hvort sem þau heita nú þetta
eða hitt eða eru innan Á.S.Í.
eða B.S.R.B..
Úrsögn úr einu stéttarfélagi
og innganga í annað er því oft
bundin því að viðkomandi
fólk sé að skipta um starf. Ef
að mér byðist t.d. starf á skrif-
stofu Siglufjarðarbæjar og
ætlaði að' taka því, þá mundi
af því leiða að ég yrði að segja
mig úr verkalýðsfélaginu
Vöku og ganga í Starfs-
mannafélag Siglufjarðarbæjar
Og síðan öfugt. Ef Axel Ax-
elsson aðalbókari bæjarins
ætlaði að fara að vinna al-
menna verkamannavinnu, þá
myndi af því leiða, að hann
yrði að segja sig úr S.M.S. og
ganga í Vöku, þ.e.a.s. ef hann
vildi vera öruggur um að
halda þeirri vinnu.
Það, sem skeður þegar al-
mennt verkafólk segir sig úr
Vöku og ætlar að ganga í
stéttarfélag eins og S.M.S.,
sem engan samningsrétt hefur
til þeirrar vinnu, sem viðkom-
andi fólk gegndi, er, að það er
að afsala sér forgangsrétti til
þeirra starfa, sem það gegnir,
án þess að geta fengið nokkra
samninga í gegn um það félag,
sem það hyggst ganga í.
Þetta vildum við ekki í
stjórn Vöku að kæmi fyrir,
gagnvart því fólki á barna-
dagheimili og áhaldahúsi, sem
þetta ætlaði að gera, og frest-
uðum því að afgreiða úrsagnir
þess úr Vöku þar til að fyrir
lægi að þetta fólk fengi samn-
inga um sína vinnu hjá öðru
stéttarfélagi.
Við höfum ekkert við það
að athuga þó að fólk gangi úr
okkar félagi og í annað stétt-
arfélag. Slíkt gerist nijög oft,
t.d. að fólk fari úr Vöku og í
Verslunarmannafélag Siglu-
fjarðar eða öfugt, úr Verslun-
armannafélaginu og í Vöku.
En ef um það er að ræða að
fólk ætli að flytja með sér
samningsbundinn forgang
annarra Vökufélaga,á heilum
vinnustað, yfir í annað stétt-
arfélag er málið orðið annars
eðlis og það verður ekki gert
nema með samþykki stjórnar
Vöku.
Hvað við kemur starfsfólki
bamadagheimilis þá hefur
þetta mál verið afgreitt af
stjóm og trúnaðarmannaráði
Vöku á þann veg, að sá for-
gangsréttur til starfa á barna-
dagheimilinu sem félagar í
Vöku hafa haft, geti flust yfir
til Starfsmannafélags Siglu-
fjarðar, svo fremi sem Starfs-
mannafélagið geti gert kjara-
samning við bæjaryfirvöld um
þessi störf, annars væri það
tilgangslaust. Gildistími þess
samnings sem Vaka gerði við
Siglufjarðarbæ vegna starfa á
barnadagheimilinu er m.a.
þannig skilgreindur i sarnn-
ingnum. „Ef gerður er á
samningstímanum annar lög-
mætur samningur milli bæjar-
ráðs og Starfsmannafélags
Sigluf jarðarbæjar, um kaup og
kjör starfsfólks barnadag-
heimilis er samningur þessi
fallinn úr gildi.“
Frá hendi Vöku er það opið,
og hefur verið frá því þetta
mál kom upp, að starfsfólk
barnadagheimilisins gangi í
Starfsmannafélag Siglufjarð-
arbæjar og flytji með sér for-
gangsréttinn til starfa á
barnadagheimilinu, jafnvel þó
það augljóslega kosti það að
starfsmöguleikar annarra
Vökufélaga eru með því veru-
lega skertir. Hitt er svo annað
mál hversu langt er hægt að
ganga í þessu efni, og þar er
komið að kjama alls þess sem
þetta mál snýst um, en um það
hefur verið þagað, og sjálfsagt
viljandi, af þeim sjónum-
hryggu riddurum sem um
þetta mál hafa fjallað fram til
þessa.
Hernaðaráætlun afturhaldsins
Verkalýðshreyfingin hefur
um áratugi verið slíkt afl í
þjóðfélaginu, að stjórnvöld
hver sem þau hafa verið, hafa
orðið að taka fullt tillit til
hennar. Hafi ríkisstjórnir
reynt að þrengja kjör verka-
fólks í trássi við verkalýðs-
hreyfinguna, og á þann veg
sem ekki varð unað við, eru
dærni þess að slíkar stjórnir
hafi beinlínis verið settar af
fyrir atbeina verkalýðshreyf-
ingarinnatÁrin 1978 og 1979
eru glöggt dæmi um þessa
sögu og mönnum það svo
kunnugt, að ekki þarf að rekja
það frekar hér.
Þessi styrkur verkalýðs-
hreyfingarinnar hefur lengi
verið afturhaldinu í landinu
þyrnir í augum, enda hafa
ýmsar hugmyndir verið upp
hjá því um að ganga þannig
frá verkalýðshreyfingunni, að
við hana verði eftirleiðis alls-
kostar ráðið. I endurlekin
skipti hefur verið gælt við þá
húgmynd að breyta þannig
vinnulöggjöfinni, að þetta
markmið náist með skerðing-
um á verkfallsrétti, en fyrir
þessari leið hefur skort fylgi á
Alþingi fram til þessa.
Nýjustu hugmyndirnar
virðast hinsvegar vera þær, að
kljúfa hin almennu verkalýðs-
félög niður í þrjár litlar og
vanmegandi einingar, sem
hver um sig yrðu, sökum
smæðar og fámennis, ófær um
að standa upp í hárinu á
stjórnvöldum. I nokkuð hat-
römmuin áróðri fyrir slíkum
klofningi, hefur afturhaldið að
undanförnu reynt að fiska í
óhreinu vatni og sagt sem svo:
Með því að ganga úr hinum
almennu verkalýðsfélögum og
í B.S.R.B. eða í hin ýmsu
starfsmannafélög sveitarfél-
aganna er auðvelt að hindra
það, að fólk vinni sömu störf
fyrir misjöfn kjör. „Félagar í
hinum almennu verkalýðsfél-
ögum, þið sem vinnið hjá riki
eða bæ, farið úr þessum gömlu
fötum ykkar og í önnur ný og
ykkar bíða alsnægtir að eilífu
af borðum B.S.R.B." Þannig
hefur söngurinn hljóðað.
Á hitt hefur minna verið
minnst, að auðvitað er ein- ,
faldasta og réttasta leiðin til að
leiðrétta þetta kjaramisrétti
sú, sem farin var hér í Siglu-
firði, að semja við viðkomandi
verkalýðsfélag um að eyða
þessum kjaramismun, og þögn
um þá leið er vel skiljanleg,
vegna þess að eftir henni næst
ekki fram sá klofningur, sem
afturhaldið stefnir að. Hin al-
mennu félög verkafólks hafa á
langri ævi staðið af sér ýmsa
storma og jafnvel gjörninga-
veður. Sú hernaðaráætlun
sem nú er uppi um að kljúfa
félögin til þess að afvopna þau
í baráttunni fyrir hagsmunum
félagsmanna mun ekki takast
frekar en svo margar aðrar
tilraunir afturhaldsins í þá átt í
gegn um árin. Hér í bæ á mjög
margt almennt verkafólk að
baki langa og dýrmæta
reynslu um gildi samtaka
Framhald á 4. síðu
2