Fylkir - 17.05.1968, Blaðsíða 2

2
FYLKIR
Málgagn
Sjálfstæðisflokksins
Útgefandi:
Sjálfstæðisfél. Vestmannaeyja
Ritstjóri:
Guðlaugur Gíslason
Prentsmiðjan Eyrún h. f.
Lohodagur
Lokadagurinn, 11. maí, hefur um
aldaraðir verið merkisdagur í sögu
íslendinga, og ekki sízt í sjávar-
plássum eins og Vestmannaeyjum.
Dagur þessi var dagur reiknings
skila að vetrarvertíð lokinni og
allt fram undir síðustu ár markaði
hann vertíðarskil milli vetrarvertíð
ar og vorvertíðar.
Var það siður, að bæði sjómenn
og landverkafólk vann fram að há-
degi á lfjkadag, en fékk þá uppgert
vertíðarkaup sitt og utanbæjar-
menn fóru að undirbúa brottför
sína, hver til síns heima.
Var það lengi vel siður hér í Eyj
um, að dansleikir voru haldnir á
lokadag og oft einnig næstu kvöld
þar á eftir, þar sem bæjarbúar og
þeir utanbæjarmenn, sem ekki
voru farnir, lyftu sér upp að lok-
inni sjósókn og amstri vetrarver-
tíðarinnar. Var þá oft glatt á hjalla
í bænum og létt yfir, ef vertíðin
hafði gengið vel og slysalaust. Má
það næsta merkilegt heita, að Sjó
mannadagurinn skyldi ekki í upp-
hafi hafa verið fastbundinn við
lokadag, burt séð frá því, hvaða
vikudag lokadaginn bar upp á. Má
vel vera, að þar hafi ráðið, að há
tíðardagur verkamanna, 1. maí, er
þá nýafstaðinn. Við breyttar aðstæð
ur er lokadagurinn nokkuð horfinn
í skuggann og vetrarvertíðarlok nú
almennt ekki talin fyrr en ufn
miðjan maí. Kemur þetta sennilega
nokkuð til af því, að nú fær land-
verkafólk kaup sit greitt vikulega
og sjómenn nokkurnveginn hálfs-
mánaðar- eða mánaðarlega, þó
endanlegt uppgjör við þá eigi sér
ekki stað fyrr en eftir miðjan maí-
mánuð. Einnig kemur hér til, að
hjá mjög mörgum bátum er orðið
um samhangandi vertíð að ræða
frá áramótum og langt fram á sum
ar, þó skipt sé um veiðarfæri um
miðjan maímánuð.
Áður fyrr var þetta ekki svo.
Mjög fáir og helzt engir bátar
voru gerðir út að vorinu eða sumr
inu til, en Vestmannaeyingar fóru
að aflokinni vetrarvertíð að huga
að vertíðarafla sinum, þar sem þá
var langalgengast að hver útgerð-
armaður verkaði sinn eigin afla
sjálfur og skilaði honum fullverk-
uðum (þurrkuðum) til þess aðila,
sem annaðist sölu hans á erlendum
markaði. Með breyttum verkunar-
aðferðum, þar sem mikill hluti
aflans fer nú í frystingu, fækkaði
mjög þeim útgerðarmönnum, sem
verka afla sinn sjálfir.
Er hið breytta fyrirkomulag,
nýting aflans yfir vor- og sumar-
Þ. Þ. V., fyrrverandi skólastjón,
skrifar grein í blaðið Bergmál um
sj úkrahúsbygginguna nýju og kem
ur þar fram með þá tillögu eða
hugmynd, að hætt verði við sjúkra
húsbygginguna, en hún í þess stað
gerð að „margþættri menningar-
miðstöð“.
Frú Stein Scheving, hjúkrunar-
kona, ræðir þetta mál í ágætri og
athyglisverðri grein í sama blaði,
hinn 24. f. m. Hún ræðir málið af
þekkingu og reynslu, er hún sem
hjúkrunarkona hefur á aðstöðu
bæði sjúklinga, lækna og starfs-
fólks á núverandi sjúkrahúsi kaup
staðarins, og vita allir, sem til
þekkja, að lýsing hennar á aðstöðu
allri er í öllum atriðum rétt og á-
bending hennar um nauðsyn á
bættri aðstöðu til handa sjúkling-
um og þeim, sem að heilbrigðismál
um vinna, er fyllilega tímabær.
Við ábendingu ÞÞV væri í sjálfu
sér ekkert að segja, ef ekki væri
full ástæða til að ætla, að hann
túlkaði þar málstað Framsóknar-
flokksins, sem nú er áhrifamestur
í bæjarmálunum. Menn fá oft ýms
ar hugdettur, bæði réttar og rang-
ar, og þó að röngum hugdettum sé
komið á framfæri á opinberum
vettvangi, þurfa þær ekki að valda
tjóni, en detta um sjálfa sig nema
að ráðandi menn, sem með völd
fara taki þær upp sem sínar, eins
og ég tel hættu á að Framsóknar-
flokkurinn geri í þessu tilfelli.
ÞÞV segir í grein sinni, að bygg
ing hins nýja sjúkrahúss sé „axar-
skaft“ og „hagfræðilegt glapræði"
og að bæjarfélagið fái ekki risið
undir rekstri þess.
Eg tel þetta furðulega fjarstæðu,
byggða á algeru þekkingarleysi á
málinu.
Byggingin var formuð og teiknuð
af húsameistara ríkisins í nánu sam
starfi við landlækni og þá sér-
fræðinga, sem hann hefur yfir að
mnuðina í frystingu, mjög til hag
ræðis fyrir sjómenn og verkafólk
og byggðarlagið í heild, þar sem
segja má að samhangandi útgerð
sé orðin hér allt árið og vinna í
frystihúsunum í samræmi við það.
En lokadagurinn, dagur vertíðar
skila og rekningsuppgjörs, hefur
óneitanlega nokkuð horfið í skugg
ann nú hin síðari ár, þó hann án
efa ríki enn í hugum margra eldri
sjómanna sem merkisdagur, sem
margar endurminningar eru bundn
ar við.
ráða í þessum málum, sem fram-
tíðar sjúkrahús fyrir byggðarlagið,
enda engin sjúkrahúsbygging gerð
styrkhæf úr ríkissjóði, nema að
teikningar allar bæði hvað bygg-
inguna sjálfa og allt fyrirkomulag
snertir, hafi hlotið samþykki land
læknis og heilbrigðisyfirvalda.
Þáveranai bæjarverkfræðingur
fylgdist með málinu meðan það
var í höndum teiknistofu húsameist
ara ríkisins og kom á framfæri
þeim ábendingum, sem sérfróðir
menn um þessi mál hér heima í
héraði,bæði læknar og hjúkrunar-
konur, töldu að til bóta væru. Bæði
byggingarnefndog bæjarstjórn
samþykktu einróma teikningarnar
þegar þær lágu endanlega fyrir,
áðuren hafizt var handa um bygg
inguna.
Eg bendi á þetta hér vegna þess,
að ÞÞV lætur að því liggja í grein
sinni,að byggingin kunni að reyn-
ast „úrelt og lítt nothæf að nútíma
kröfum“. Eg verð mjög að draga í
efa, að hann sé um það dómbærari
en þeir sérfróðir aðilar, sem upp-
drætti gerðu af byggingunni eða
réðu fyrirkomulagi hennar, bæði
að því er varðar aðstöðu sjúklinga,
lækna og annars starfsfólks. Enda
ofmat á sjálfum sér hjá hverjum
og einum ófaglærðum manni, að
ætla sér slíkt.
Varðandi byggingarkostnað sjúkra
hússins er rétt að benda á, að fjár-
hagslega er enga opinbera bygg-
ingu auðveldara að býggja en ein-
mit sjúkrahús, þar sem ríkissjóður
greiðir í ákveðnum áföngum 60%
af byggingarkostnaði og að Trygg-
ingastofnun ríkisins lánar til langs
tíma til viðbótar 20% kostnaðarins
í báðum tilfellum með ákveðnum
tækjabúnaði. Það eru því aðeins
20% af byggingarkostnaðinum, er
sveitarfélögin þurfa að leggja
fram, og er það fjárhagslega mun
hagstæðari aðstaða, en við nokkrar
aðrar framkvæmdir sveitarfélag-
anna,og því hreinn aumingjaskap-
ur, sem nálgast uppgjöf,ef Fram-
sóknarflokkurinn hér í Eyjum ætl
ar að stöðva byggingarframkvæmd
ir við sjúkrahúsið á þessum for-
sendum.
Hinsvegar er það rétt og undir
það skal tekið, að rekstur sjúkra-
húsa hefur á undanförnum árum
verði all þungur fjárhagslegur
baggi á ýmsum sveitarfélögum,
sem sjúkrahús reka og hafa þau
orðið að jafna þessum útgjöldum
niður jafnt og öðrum útgjöldum
bæjarins við niðurjöfnun útsvara.
Það má að sjálfsögðu um það deila
hvort slíkt sé rétt eða ekki. Hafa
verður þó í huga, að á sjúkrahús
fer enginn, nema ekki verði hjá
komizt og skerðir það undantekn-
ingarlaust fjárhagsaðstöðu flestra,
þeirra, sem þangað þurfa að leita.
Emnig verður að hafa í Luga, að
bæjarsjóður er sameiginlegur sjóð-
ur íbúa byggðarlagsins, sem hver
og einn leggur sitt af mörkum til,
eftir fjárhagsafkomu sinni og fyr-
irfram ákveðnum reglum. Það get-
ur því ekki talizt neitt óeðlilegt,
þótt þessi sameiginlegi sjóður bæj
arbúa sé látinn létta eitthvað und-
ir rekstri sjúkrahússins og skyldu
menn fara varlega í að telja slíkt
eftir, því þó að maður sé heil-
brigður í dag, getur hann ef til
vill þurft á sjúkrahúsvist að halda
þegar á morgun.
En um þetta þarf ekki að deila
lengur. Lögunum um rekstur
sjúkrahúsa var breytt á síðasta
þingi, þannig að frá 1. janúar n.
k. verða daggjöld sjúkrahúsanna
við það miðuð, að þau ásamt öðr-
um tekjum standi undir rekstri
þeirra. En þetta þýðir að sjálf-
sögðu, að menn í gegnum sjúkra-
samlögin kaupa sér dýrari trygg-
ingu en verið hefur ,ef þeir þurfa
á sjúkrahúsvist að halda, en til-
svarandi útgjöldum þá jafnhliða
létt af sveitárfélögunum.
Svo að Framsóknarflokkurinn
hefur í sambandi við óviðráðanleg
an reksturshalla sjúkrahússins
enga átyllu til að gefast upp við
byggingu hins nýja sjúkrahúss.
Hvað gerðist, ef hætt yrði við
byggingu sjúkrahússins og það
gert að „margþættri menningar-
miðstöð"?
Þetta er atriði ,sem ráðamenn
bæjarins hljóta að verða að at-
huga, áður en þeir í alvöru fara
að ræða slíkt.
Heildarkostnaður byggingarinn-
ar var um sl. áramót orðinn sam-
tals 13,9 milljónir króna. Þar af
hafði ríkissjóður greitt upp í fram-
lag sitt, 5,9 millj., ef með er tal-
ið allt framlagið í ár og Trygg-
ingastofnun ríkisins lagt fram í
lánsformi 1,8 millj. kr., eða sam-
tals af ríkisfé 7,7 milljónir.
Án efa yrði fé þetta að fullu
Framh. á 6. síðu.
Hdffl Vestmanneyingnr ehhi
efni d oð eifld sjúhrahús!