Prentarinn - 01.10.1950, Síða 1

Prentarinn
28. árgangur, 7.—8. tölublað,
o\tóber—nóvember 1950.
9
BLAÐ HINS ÍSLENZKA PRENTARAFÉLAGS
Ritstjórn : H allbjörn Halldórsson,
Sigurður Eyjólfsson.
Stétt-askipf-ing og stéttabarátta.
Fá hugtök munu reynast jafnmjög reikul og óljós
í vitund manna sem það, er táknað er með orðinu
stétt, svo undarlegt sem það má virðast, þar eð fá
orð eru líklega jafnmunntöm í umræðum manna
um félagsmál og stjórnmál, svo sem eðlilegt er, þ\'í
að um er þá að ræða þá meginhluta, er heild þjóð-
félagsins er sett saman af. Sérstaklega óljóst verður
þetta hugtak þó, er það kemur fram í samsetningum
við önnur orð eða í sambandi við þau, í föstum
orðtökum, er menn hendast á í því skyni að
skýra mál sitt eða villa um það, enda verður niður-
staðan oft sú, að hvorugir skilja aðra, þótt sam-
mála séu jafnvel. Þarf varla annað en rifja upp
nokkur af þessum orðum og orðtökum til þess að
mann fari að sundla, svo sem yjirstétt, undirstétt,
lágstétt, hástétt, verklýðsstétt, burgeisastétt, öreiga-
stétt, höfðingjastétt, alþýðustétt, kaupmannastétt, sjó-
mannastétt, bœndastétt, prestastétt, launastétt, prent-
arastétt, eyðslustétt, fáttekari stéttirnar, auðvalds-
stéttin, stéttaskipting, stéttabarátta, stéttareinrœði,
stéttarmálefni, stéttakúgun, stéttarsamtök, stétt með
stétt o. s. frv. Hvað er hvað?
Já, og stéttarblað! Hvað skyldi til dæmis standa
nær stéttarblaði en að reyna að festa fangs í hug-
takinu stétt og þurrka af því rykið úr moldviðri því,
sem gerir það óljóst? Þess vegna verður nú í því,
sem hér fer á eftir, reynt að gera nokkur skil á því
máli.
Það, sem mestu veldur um það að fella ryk á hug-
takið í orðinu stétt, er það, að orðið táknar tvenns
konar meginhluta í heild þjóðfélagsins, og mönnum
verður oft á að rugla þeim saman eða hugsa um
þá á víxl án þess að gera sér grein fyrir því, en úr
því getur ekki orðið annað en endileysa.
Annar konur stéttar ákveðst af ýmislegri atvinnu
manna, svo sem landbúnaði, sjósókn og fiskveiðum,
iðnaði, kaupsýslu, flutningum, fræðslu, hjálparstarf-
semi, samfélagsþjónustu, höfundskap o. fl., og kall-
ast þær stéttir þá bændastétt, sjómannastétt, iðnaðar-
mannastétt, kaupmannastétt, farmannastétt, kenn-
arastétt, prestastétt, læknastétt, embættismanna-
stétt, rithöfundastétt o. s. frv., og ýmsar þessara
stétta greinast aftur í smærri hluta, og kallast þá
hver hluti einnig stétt, svo sem iðnaðarmannastéttin
í trésmiðastétt, prentarastétt, úrsmiðastétt o. fl. Þess-
ar stéttir, bæði hinar heildstæðu og hlutstæðu, væri
réttast að kalla einu nafni atvinnustéttir til aðgrein-
ingar frá hinum koni stéttanna.
Hinn konur stéttar ákveðst af ólíkum hagsmunum.
Þær eru ekki nema tvær, og hefir önnur aðallega
lífsuppheldi af andvirði vinnu sinnar, er að öllum
jafnaði kemur fram í kaupi, og er því réttast að
kalla hana vinnustétt, en hin lifir einkum á arði af
eign á framleiðslugögnum og fjármunum og vinnu
annarra, sem sé vinnustéttarinnar, sakir umráðanna
yfir framleiðslugögnunum, og er því réttast að kalla
hana cignastétt, þótt hún sé oft kölluð öðrum nöfn-
um, svo sem auðvaldsstétt, yfirstétt, eyðslustétt, á
svipaðan hátt og vinnustéttin er oft nefnd verklýðs-
stétt, undirstétt, alþýðustétt. Þessar stéttir er
réttast að kalla þjóðfélagsstéttir, því að andstæð
auðkenni þeirra eru einkenni nútímaþjóðfélags,
stéttaþjóðfélagsins. Milli þessara stétta ríkir stöðug
barátta, því að tjón annarrar er hagur hinnar og
eins gagnstætt hagur annarrar tjón hinnar: Ef kaup
lækkar, vex arðurinn, sem aftur minnkar, ef vinna
hækkar í verði. Baráttan, sem þessir hagsmunir
valda eða ójafnvægi þeirra, er stéttabaráttan, sem
PRENTÁRINN 25