Prentarinn - 01.10.1950, Blaðsíða 3

kringluna, þá kemur eignastéttin í ljós á misbreiðu
belti af strikum frá vinstri til hægri umhverfis mið-
depilinn fyrir innan annað belti af strikunum, er
standa beint út og tákna þá, sem eru í hvorri tveggja
þjóðfélagsstéttinni og átt mun vera við, þegar talað
er um „millistétt", en það hugtak kemur mjög
óljóst fram í strýtumynd, og þar fyrir utan kemur
þá vinnustéttin fram á belti af strikunum frá hægri
til vinstri úti við umdrátt kringlunnar.
Dálítið örðugt hefir verið til þessa að gera sér
grein fyrir, hversu mikill hluti þjóðfélagsins teljist
til hverrar þessara tvenns konar stétta, og er
raunar enn. Ef skiljanlegum ástæðum hefir ekki
þótt bera brýna nauðsyn til að telja þær í sundur,
allra sízt þjóðfélagsstéttirnar, en þó má nú sjá merki
til, að það kunni að breytast til batnaðar. I nýút-
komnu 122. hefti af hagskýrslum Islands, „Manntali
á Islandi 2. desember 1940“, er sæmilega greina-
gott yfirlit um skiptingu þjóðarinnar í atvinnustéttir
í kafla þeim í innganginum, sem ber fyrirsögnina:
„3. Vinnustétt", og er skiptingin í því yfirliti lögð
til grundvallar undir mynd af stéttaskiptingunni
á staðtalnakringlu hér. Raunar eru þjóðfélagsstétt-
irnar ekki beinlínis taldar sundur í yfirlitinu, en af
því má þó fara býsna nærri um hana, að ætla má,
með því að telja til eignastéttarinnar allan þann hóp
atvinnurekenda, sem kallaðir eru „vinnuveitendur",
og helming einyrkja, og mun þá hlutur hennar sízt
of rýr, því að einyrkjar ættu að réttu lagi að vera í
vinnustéttinni, en þó er hinn helmingurinn talinn
„millistétt", en þar á móti er allt starfsfólk og verka-
fólk talið til vinnustéttarinnar, og má ætla, að það
jafni nokkurn veginn um metin. Er þess að vænta,
að þjóðfélagsstéttirnar verði taldar sundur til fullrar
hlítar, er unnið verður úr manntali því, er fram fer
í ár.
A staðtalnakringlu eins og þeirri, sem hér hefir
verið lýst og mynd af fylgir þessari grein, virðist
stéttaskiptingin koma svo ljóst fram, að hvert barnið
ætti að geta skilið. Auðvitað má skipta geirunum í
smærri reiti til þess að sýna nákvæmari skiptingu
innan atvinnustéttanna, og geta þeir ríslað sér við
það, sem gaman hafa af því að kljúfa öll aðalatriði
niður í eintóm aukaatriði, og þeir eru nú óþarflega
margir, en slík „vísindamennska" er líka óþörf
öllum almenningi til skilnings, enda er hún fremur
til að fæla en laða. A kringlunni má enn fremur sjá
aðstöðu þjóðfélagsaflanna og stefnu þeirra strauma,
er upp af þeim renna og kallast þjóðfélagshreyfingar,
svo sem eru t. d. alþýðuhreyfingin bg mótspyrnan
gegn henni, „hægri“ og „vinstri" stefnur svokall-
aðar, þótt uppruni þeirra auðkenna sé raunar annar.
Enn er eins að geta:
A staðtalnakringlunni má svo sem á snöggu auga-
bragð sjá þrennt í einu:
Fyrst: Það er ekki fjöldi í stétt, sem gefur henni
gildi og vald, heldur aðstaða hennar gagnvart
öðrum.
Annað: Það er engin furða, þó að talsmenn yfir-
ráðastéttarinnar í þjóðfélaginu, sem enn, þótt undar-
legt sé, er eignastéttin, er lykur um miðdepil sam-
félagsins, þar sem ríkisvaldið er fólgið, geri sér ekki
títt um að gera almenningi ljósa stéttaskiptinguna,
eins og hún er í raun og veru, svo fámenn sem
hún er tiltölulega.
Þriðja: Það er nærri furða, hversu auðvelt væri
fyrir vinnustéttina að ná yfirráðum í þjóðfélagi,
þar sem lýðræði ríkir eða er viðurkennt, ef alþýða
hefði sinnu eða vit á að skipta sér í stjórnmála-
flokka, sem uppistaða þeirra er barátta um hags-
muni og völd þeim til framdráttar, eftir raunveru-
legum hagsmunum sínum, en ekki óviðkomandi
hindurvitnum eða hleypidómum einum.
H. H.
Af dönskum prenturum.
Lauti og launabœtur. „Weekend".
Stytting vinnutíma.
II.
Við samningaumleitanir milli prentara og prent-
smiðjueigenda mun oftast lögð mest áherzla á kaup
og uppbót fyrir kvöld- og nætur-vinnu, stytting
vinnutíma, sumarleyfi og ,,Wcckcnd.". Þó hygg ég,
að óhætt megi fullyrða, að oftast sé mest áherzla
lögð á kaupið. Að vísu er mjög farið að bera á kröf-
unni um stytting vinnutíma niður í 7 klukkustundir
á dag og borið við ótta við vinnuleysi — eða „Wcel(-
end". Þetta að hætta vinnu fyrr á laugardögum er að
verða mjög algengt, einkum meðal verzlunar- og
skrifstofu-fólks. Og prentarar vilja þá heldur ekki
vera eftirbátar á þessu sviði, enda varð sú krafa þeirra
til að lengja verkfallið 1947. Mjög er það orðið al-
mennt, að prentarar hætti vinnu á laugardögum kl.
1, og vinna þeir þá 8% stund á dag alla hina daga
vikunnar og 5 Zi klukkustund á laugardögum. Þetta
fyrirkomulag er þá líka leyft í samningum, náist
samkomulag milli viðkomandi prentsmiðju og
prentara.
Þeir eru þó margir, er halda því fram — og
meðal þeirra er ég —, að þetta sé óheppilegt fyrir-
PRENTARINN 27