Prentarinn - 01.10.1950, Side 8

máttuleikar hennar takmarkaðir, með því að hún
miðar að hreintrúarmennskum „hreinleika" og
„skýrleika". Þetta breyttist fyrst kring um árið 1930,
þegar notkun fornaletra var tekin á skrá máttu-
leika hennar. Við það kom í ljós, að einungis letur
nítjándu aldar voru nothæf, og loksins uppgötvaði
ég, að nýja prentlistin var í raun og veru að eins
fullkomnun þess, sem prentlist hinnar framfara-
sömu nítjándu aldar hafði miðað að. I samræmi við
nýrri prentlistina síðar mátti líka að eins nota
letur nitjándu aldar til breytinga um letur. Bodoni
letursmiður var að því leyti upphafsmaður nýrri
prentlistarinnar, þar sem hann tók sér fyrir hendur
að strjúka af fornaletrinu öll vanþroskamerki
hinnar rituðu frummyndar þess og endurgera það
svo sem unnt var af einföldum flatarmyndum ein-
um, sem betur fór nokkru miður róttækt en yngri
stéttarbræður hans á tuttugustu öldinni.
Samt sem áður eru til ódæmi prentgripa, sem
myndun þeirra eftir listreglum úr herbúðum þessa
háttar bendir mjög til niðurbældrar ástríðu. Sér-
hver reyndur kunnáttumaður mun sanna þetta. Þar
á ofan eru mörg verkefni (jafnvel bækur) of marg-
brotin til þess að verða unnin með þessum einfalda
hætti í samræmi við nýrri prentlistina. Enn frem-
ur er fólginn í öfgakennt sérlátri einkunn nýrri
prentlistarinnar hinn mesti háski fyrir æskilegan
heildarsvip hvers eins verka, ef ábyrgur stjórnandi
vakir ekki yfir hverri blaðsíðu og greiðir sjálfur úr
hverjum myndunarvanda. Það hefir sem sé komið
í ljós, að enginn er fullkominn í myndunarreglum
þessarar eðlilegu prentlistar, hinum einföldustu í
fljótu bragði, því að þær eiga sér upptök í sérlegu,
því nær trúarbragðakenndu samsæri, er menn skulu
fyrst „vígjast" í. Allt öðru máli gegnir um hina
arfgengu prentlist, sem engan veginn er ólífræn,
en hver maður skilur hæglega og tilbreytni hennar
er auðvelt að skýra. Hún er ekki heldur komin
undir neinu sértrúarflokksbrauki, og hagnýting
hennar af hálfu óvanra meira að segja ber ekki út í
jafnmargar tálgryfjur sem nýja prentlistin í með-
ferð óvaninga. (Frh.)
„Andstyggileg vísa."
Allir standa á öndinni, —
eins og fjandans bjánar
ramba’ í vanda’ á röndinni.
Ráða landi kjánar.
88.
Prentaratal.
Nokkur undanfarin ár hefir verið unnið að samn-
ingu íslenzks prentaratals, og er nú svo komið, að
fullkomið handrit af því er komið í vörzlu stjórnar
H. I. P. Líkindi eru til, að áður en langt um líður
verði tekin ákvörðun um útgáfu þess. I ritinu
koma fyrir á sjötta hundrað nöfn. Engin von er til
þess, að hægt verði að birta mynd af öllum þeim
mönnum, sem eiga þau nöfn, af þeirri einföldu
ástæðu, að prentlist hófst á Islandi áður en mynda-
vélin var uppfundin. Þó er gert ráð fyrir, að hægt
ætti að vera að birta ekki færri en 375 myndir í
ritinu. Til eru nú hjá félaginu um 200 ljósmyndir.
Af starfandi prenturum nú mun enn þá vanta um
60—70 myndir, og er þess vænzt, að þessir menn
bregði fljótt við og láti mynda sig, ef þeir hafa ekki
handbærar nothæfar myndir.
Stjórn H. í. P. hefir falið trúnaðarmönnum sín-
um á vinnustöðvunum að vinna að söfnun mynda
í ritið til viðbótar því, sem til er hjá félaginu, og
hafa trúnaðarmenn fengið skrá yfir þá, sem enn
vantar myndir af. Þá er þess vænzt, að sem flestir
aðstoði við útvegun mynda af látnum prenturum.
Frekari upplýsingar myndasöfnunni viðkomandi
veitir Pétur Stejánsson, Hagamel 18, sími 80612.
Merkilegar staðreyndir.
A Englandi birti sjóðkanzlarinn, þ. e. fjármála-
ráðherrann Stafford Cripps, í upphafi þessa árs
Hvítubók, sem ber á ensku titilinn „Whitc Paper
on National lncome and Expenditure in 1949". I
riti þessu er látin í té vitneskja um tekjur og gjöld
almennings á Englandi.
Sérstaklega eftirtakanleg er skiptingin milli kaup-
gjalds og gróða árið 1949, 'borin saman við þá, sem
var fyrir síðari -heimsstyrjöldina. Þá féllu að frá-
dregnum öllum sköttum af hverjum 100 sterlings-
pundum 39 í kaup, en nú 48, og í gróða 34 þá,
en nú 25.
Að lokum má geta einnar stórmerkilegrar stað-
reyndar eftir Hvítubókinni ensku. Að meðaltali
neyttu herra og frú Sérhver, eins og Hvítubók segir
svo fagurlega (Mister og Mistress Everyman), árið
1949 meira matar og minna tóbaks og áfengis en
árið áður. Annars vegar má rekja þetta til ríflegra
matvöruskammts, en hins vegar til hárra tolla á
áfengi og tóbaki. Má kalla þetta gleðilegt fyrirbæriI
(..Helvetische Typographia".)
ALÞÝÐUPRENTSMIÐJAN H.F. • VITASTÍG
32 PRENTARINN