Nýi tíminn - 20.11.1952, Blaðsíða 8

LESIÐ
LESIÐ
grein Hnlldórs Klijans á 4 síðu
TIMJNN
Fimmtudagur 20. nóv. 1952 — 11. árgangur — 42. tölublað
„Hallveigu Fróðadóttur snúið
við á leið til Ennglands"
Sjá grein á 6. síðu
Olafur Thórs engist í gapastokknum.
Játar aS hafa logiS aS Alþingi og þjóSinm
- Svardagar hans nú stangast algerlega viS
afstöSu MorgunblaSsins 1946
Ólafur Tliors atvinnumálaráðherra og forma'ður Sjálf-
Stssöisflokksins, engist nú í þeim gapastokki, sem upp-
Ijóstranir bandaríska ráðherrans Forrestals hafa hneppt
hann í. Hefur hann orðið að játa á sig að hafa logíó' aö
þjóðinni 1 útvarpsumræöum frá Alþingi 26. apríl 1946, er
hann var forsætisráöherra.
í þeirri þingræðu sagði Ól-
afur Tliórs meðal annars í
skýrslu um herstöðvarlcröfur
Bandarikjanna:
„Sendiherra (íslands í
Washington) símaði ríkis-
stjóm Islands hinn 8. des.
að ríkisstjórn Bandaríkjanna
hefði fallizt á að stöðva mál-
ið, að minnsta kosti í bili.
Síðan hefur ekkert gerzt í
málinu“.
En nú játar Ólafur Thórs í
Morgunblaðinu á sunnudaginn
að hann hafi rætt lierstöðvar-
kröfurnar við sendifulltrúa
Bandaríkjanna í Reykjavík fá-
um vikum áður en hann flutti
|>essa ræðu, eða
einhverntíma
eftir 20. mars,
þegar Henry
Waílace, þáver-
andi _ viðskipta-
málaráðherra
Bandapí k ja nna,
lýsti yfir að
íhann áliti að
standa bæri við
gerða samninga um að flytja
bandariska herinn á brott frá-
íslandi. Hvers vegna sagði Ól-
afur Thórs þá Alþingi og þjóð-
inni’ að málið hefði legið niðri
og ekkert gerzt í því síðan 8-
desember árið áður? Vill hann
ekki eiga smáviðtal við Morg-
unblaðið um það atriði?
Aístaðan til um-
mœla Wallace.
Ólafur játar sem sagt að
liafa rætt herstöðvakröfurnar
yið fulltrúa Bandaríkjastjórn-
ar samtímis og harin lýsti yfir
í þingræðu að málið lægi niðri,
Hann játar -einnig að rétt sé
frá skýrt í dagbók James
Forrestals, þáverandi flotamála
ráðlierra Bandaríkjanna, að
hann hafi gert að umtalsefni
ummæli Wallace, en hann lield-
ur því fram að Byrnes, þáver-
andi utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, hafi „snúið sannleik-
anum algerlega við“ er hann
kvað Ólaf Thórs hafa sagt
Wallace „hafa eyðilagt fyrir
sér allan árangur af baráttu
sinni fyrir stöðvum til lianda
Bandarikjunum“. Segist Ólafur
þvert á móti hafa notfært sér
ummæli hans „sem sterk rök
til andmæla óskum Bandaríkj-
anna um rétt til herstöðva."
Skrií Morgunblaðs-
ins 1946.
Hefði svo verið, sem Óiafur
Ölafur Thórs vill nú vera láta
að liann hafi tekið stuðningi
Wallace við málstað Islendinga
fegins hendi, skyldi maður
ætla að slíks sæjust einhver
merki í málgagni hans, Morg-
unblaðinu, frá þeim tíma. En
við athugun á Morgunblaðinu
frá þessum dögum kemur í
ljós, að það skýrði aldrei frá
ummælum Wallace í fréttum sín
um. En eftir að Þjóðviljinn
hafði birt þau komu í Morgun-
blaðinu tvær ritstjórnargrein-
ar, 33. og 16. apríl 1946, þar
sem hinn bandaríski ráðherra
er hrakyrtur fyrir að leggja
tiJ að allur bandarískur her
færi alfarinn af íslandi. Bla'ð-
ið segir: „Þessi virðulegi
verzlunarráðherra Bandaríkj-
anna er vissulega alveg á línu
Þjóðviljans .... að hin rúss-
nesku áhrif verði hér sem mest,
eins og Mr. Wallace leggur til-
.... verið er að gera því skóna
að gera ísland að millistöð
rússneskra áhrifa vestur yfir
hafið“. Þessi voru viðbrögð
Morgunblaðsins, sem þá eins og
nú var málgagn Ólafs Thórs.
Framhald á 7. síðu .
Ljóðmæli Svein-
bjarnar
Egilssonar
19 April 1946 - Cahinet
' . . Thc Sccrctary said tliat his ncgotiations in the field of
foreign affairs wcre greatly embarrasspd by thc public uttcrances ..
of pcoplc in thc Congrcss and cven in thc Cabinct. He cited
spccitically Iceiand, whcrc our cfforts ro gct air bases had becn
abortcd to a considcrabie dcgrce by thc statcmcnts and spccciics
• of Secrctary Wallacc and Scnator Pcppcr; WaJiacc’s in particular
having bccn quotcd by thc Prenricr of Iceland as robbing lrini of
any succcss in thc advocacy of bases for tlic United States. He
pointed out to Our chargc that hc couid Iiavc littlc hopc of ccding
basc rights to tiic Uriitcd States wlicn important clements in qur*
I own country werc agáiust such action. . . .
I spokc bricflv in support of . . . Bvrrics’s statcmcnt.
I»etta er mynd af þeim kafla á 159. síðu í brezku útgáfunni af
dagbók Forrestals þar sem sagt er frá ummælum Ólafs Thors.
I lauslegri þýðingu hljóðar kallinn þannig: „19. apríf 1946 —
IRáðuneytið. Itáðherrann sagði að samninganmleitanir lians
■á sviði utannuismála væru stórlega torveldaðar af opinberum
ummælnm manna á þingi og jáfnvel í ríkisstjórninni. Ilann vitn-
uði sérstaklega til íslands, þar sem viðleitni okkar til að ná
llugsliiðs um hefur verið að eugu ger að verulegu leyti með- yf-
iriýsingum og ræðuni Wallacc ráðherra og Pepper öldungadeild-
armanns. Forsætisráðherra Islands hefði sérstaklega vitnað til
W’allaee og sagt hann hafa eyðilagt fyrir sér allan árangur af
ibaráttu sinni fyrir herstöðvum til Iianda Bandaríkjunum. Hann
Ibenti sendifulltrúa okkar á. að hann gæti litlar vonir gert sér
ium að veita Bandaríkjunum herstöðvaréttindi þegar áhriíamikil
öfl í okkar eigin landi væru andvig slíkum ráðstöfunum.
JEg mælti nokkur orð til stuðnings .... yfirlýsingu Byrnes“.
Tólf herdeildir fró Vestur-
Þýzkotgndi í .Evrópuherinn1
80,000 manna „kjarni" atvinnu-
hermanna og liðsíoringja
Theodor Blank, sem gegnir störfum landvarnaráð-
herra í Bonnstjórninni þótt þaö embætti hafi ekki veri'ó
skipaö enn lýsti yfir fyrir skömmu, aö þýzka deild-
in 1 „Evrópuhernum“ mundi verða 12 herdeildir (divi-
siónir).
Ásamt hinum nýja kjörbóka-
flokki Mál-s og menningar sem
mesta athygli hefur vakið, er
komin út föst félagsbók, Ljóð-
mæli Svein-bjarnar Egilssonar í
útgáfu Snorra Hjartarsonar.
Er þetta önnur útgáfa bókar-
innar, gefin út í tilefni af 100.
Framhald á 7. síðu .
Kjarni þýzka hersins yrðu
80.000 undirforingjar og at-
vinnuhermenn, sagði hann. Auk
þeirra 22.000 liðsforingja, þar-
af 40 hershöfðingjar, 1150 of-
urstar, 2000 majorar, 6300 höf-
uðsmenn og 12300 lautinantar.
Blank flýtti sér að bæta við,
að séð yrði til þess, að lýð-
ræðisandi ríkti í hernum.
Þessar upplýsingar hafa þó
vakið mikla athygli og ugg
og urðu tilefni fjTÍrspumar i
brezka þinginu í gær.
Nutting aðstoðarutanríkis-
ráðherra varð fyrir svörum og
sagði, að hér væri aðeins um
að ræða áætlaðan herstyrk
Þjóðverja, hins vegar væri enn
engin ákvörðun tekin um ]x>tta
mál. Hún yrði tekin af öllum
þeim ríkjum sem að Evrópu-
hernum standa.
Kaffií hækkar
um kr. 1.30
Enn hefur rildsstjórnin
framkvæmt eina „viðreisn-
ar“-ráðstöfun sína til að
lækka dýrtíðina.
Hefur kaffipakkinn verið
liækkaður úr kr. 11.00 í kr.
11.30 eða kg. úr kr. 44.00
í kr. 45.20.
Loffsýnirnar í névember alkunnugt
Það eina sem er „dulariullt'' við þær
eru æsifregnir blaðanna
„Fljúgandi diskar“ virðast
vera að trufla svo sálarró dag-
blaðanna að þau mega varla
vera áð því að ræða vandamál
dagsins.
Væri ritstjórum þeirra og
fréttamönnum hollt einmitt
þessa nóvemberdaga að minn-
ast útvarpserindis sem Hjörtur
Halldórsson flutti í sumar, en
þar sagði hann meðál annars:
„Vissulega leikur enginn vafi
á eðli liiniia iniklu stjöruu-
hrapsskúra sem fálla á sér-
stökum árstímum. Nelstáregn
það sem leonidar kallast og
sést milli 13. og 16- nóvem-
ber ár hvert á uppruna sinn
að rekja til þess að gríðar
mikill mökkur af smásteinuin
þeytist eftir mjög aflangri
sporbiáut kringum sólina á
33í/3. úr ári. Kétt fyrir miðjan
nóvember ár hvert kenist jörð-
in inn á braut þessarar steina-
torfu og lendir jiá mikill fjöldi
steina í gufulivolfi hennar og
Framhald á 7. síðu.
Á að gera fyrirtæki sem kostar 200 millj.
króna fjórfestingu of opinberu fé
að féþúfu auðmanna?
Hörð ádeila á brask ríkissijórnarinnar með áburðarverksmiðjuna
1 umræðuiram um lánsheimild hauda áburðarverksmiðjunni -----------------------
sýndi Einar OJgeirsson fram á að láta mundi nærri að ríkið
þyrfti að leggja í 200 milljón króna fjárfestingu til þess að
koma upp þessari verksimiðju og tryggja lienni rekstrarorku.
Áhurðarverksmiðjan sjálf á að kosta 108 millj. kr., þar af leggja
einstakir hluthafar íram 4 milljónir ,ríkið 104! Ekki sé ósann-
gjarnt að áætla að 90—100 milljónir af kostnaði við aðra
virkjun Sogsins sé beinlínis gerð vegna Áburðarverksmiðj'uimar.
Þetta gríðarlega fyrirtæki, sem frá upphaíi er hugsað sem
ríkiseign, ætla pólitískir braskarar Sjálfstæðisflokksins og Fram-
sóknar að athenda með ráðherrayflrlýsingum til eignar hluta-
félagi, sem er stofnað með 10 milljón króna hlutafé!
1 ýtarlegri ræðu deildi Einar
Olgeirsson fast á ríkisstjórn-
ina fyrir ófremdarástandið í á-
b uiþlarve rksmið j u m áli n u og
vítti harðlega þá framlcomu
ráðherranna að vera ekki við
þegar slík stórmál eru rædd á
Alþingi.
Krafðist Einar þess að fram
yrði lögð fyrir fjárhagsnefnd
eða Alþingi rekstraráætlun Á-
burðarverksmiðjunnar og upp-
lýsingar varðandi byggingar-
framkvæmdirnar. Væri t. d.
fróðlegt að fá uppiýsingar um
hve miklu umboðslaun hefðu
numið við innkaupin á vélum
verksmiðjunnar.
Benti Einar á að m.a. með
ráðstöfunum í þessu máli sé
verið að tengja saman á hend-
ur örfárra manna vald yfir
mestu því fjármagni sem til
er í landinu. Ekki sé hikað við
að misnota póiitísk völd til
að koma eignum ríkisins yfir á
hendur einstaklinga.
Einar sýndi fram á að Á-
burðarverksmiðjan hefði fengið
mjög hagstæða samninga um
rekstrarorku frá Sogsvirkjun-
irini, og yrði óhjákvæmilegt að
hefja tafarlaust þriðju virkjun
Sogsins ef ekki ætti að skapa
öngþveiti í rafmagnsmálum
Framhald á 7. síðu.
Nýtt íslenzkt vá-
tryggingarfélag
Stofnað hefur verið nýtt ís-
lenzkt vátrygginga félag, nefn-
ist það Islenzkar vátryggingar
li. f.
Tilgangur þess er að taka að
sér tryggingar beint eða sem
endurtryggingar, þar með talin
vátrygging á vörum meðan þær
kunna að vera, á undan, eftir
eða meðan á ferð stendur og
sem er í sambandi við eða or-
sakast af ferðinni. Brunatrygg-
ingar, jarðskjálfatryggingar og
aðrar skyldar tryggingar. Miðl-
aratryggingar og lánastarf-
semi, svo og kaup og sala fast-
eigna. — Stofnendur eru 6
Reykvíkingar. Stjóm skipa:
Stefán Thorarensen formaður
og með honum Jón Björnsson
og Þorsteinn Daviðsson; Pró-
kúruhafi er Jón Bjömsson.