Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.03.1992, Blaðsíða 2

Ritnefnd hefur borist eftirfarandi bréf firá félag'a okkar- í
Ættfræðifélagjnu, Eyjólfi Jónssyni á ísafírði.
Heimilisfólkið á Reyiyum á Skeiðum
Eftirfarandi þula er um heimilisfólkið á Reykjum og
athafnir þess:
Bóndinn Eiríkur brytjar mör,
bryöur hún Guðrún kjöt og smjðr,
Jórurut við tuggum tekur.
Kolbeinn litli á kodda svaf,
Katrín tók lykkjur prjónum af,
hjá Imbu lippan lekur.
Lippu spann Bjami löngum trúr,
lagaði Jón orð dönsku úr.
Bergþór var band að tvinna,
við þráöarspuna Þórdis sat,
þagað Sigga við rokkinn gat,
gekk Fúsi um gólfið stinna.
Móðir mín, Guðrún Arnbjarnardóttir, kenndi mér
þessa þulu í maí 1982, þá á 90. aldursárí. Ekki hafði ég
áður heyrt hana fara með þennan kveðskap og skráði
hann því niður á blað. Er ég spurði hvenær hún hefði lært
þetta, sagðist hún hafa þuluna frá Þóru móður sinni og
taldi víst að Þóra hefði lært þennan kveðskap á æsku-
heimili sfnu í Fellskoti í Biskupstungum.
Hvergi hef ég fundið þennan kveðskap á prenti og tel
því víst að hér sé munnleg geymd, er gengið hefur frá einni
kynslóð til annarar.
Kveðskapur þessi sagði móðir mín að væri um Eirík
Vigfússon bónda á Reykjum og konu hans Guðrúnu og
þeirra heimilisfólk. Þau Eiríkur og Guðrún Kolbeins-
dóttir búa á Reykjum á Skeiðum í Ólafsvallasókn er
manntal var tekið 1801 (bls.243). Börnin eru þá orðin
fleiri og hjúin önnur en getur (þessari þulu. í ættarskrá
séra Bjarna Þorsteinssonar er þessa fólks getiö (bls.76 og
áfram).
Hér var því vissulega um gamlan kveðskap að ræða.
Forvitinn fór ég að reyna að tímasetja þennan kveðskap
um heimilisfólkið á Reykjum. Leitin bar furðu góðan
árangur. í sóknarmanntali árið 1798 er heimilisfólkið á
Reykjum þannig skráð:
Eiríkur Vigfússon, húsbóndi 40 ára
Guðrún Kolbeinsdóttir, kona hans 40 ára
Vigfús Eiríksson, þeirra 3 ára
Kolbeinn Eiríksson / 11/2 árs
Ingunn Eiríksdóttir börn missiris gömul
Ingibjörg Eiríksdóttir hans 7 ára
Katrfn Eiríksdóttir börn 6 ára
Jón Jónsson, vinnumaður 28 ára
Þórdís Jónsdóttir, vinnukona 33 ára
Sigríður Jónsdóttir, ditto 56 ára
Bergþór Þóroddsson, matvinnung. 16 ára
Bjarni Þórðarson, niðursetn. 64 ára
í þessu manntali frá 1798 eru allir þeir, sem nefndir
eru (gömlu þulunni og engir fleirí. Nöfnin eru þau sömu,
nema að yngsta dóttirin hét Ingunn en elcki Jórunn.
Lýsingin á störfum og athæfí kemur Uka mjög vel heim við
aldur og stöðu á heimilinu.
Þau Eiríkur Vigfússon og Guðrún Kolbeinsdóttir gift-
ust 2. október 1794 og var það annað hjónaband beggja.
Eldri dæturnar tvær eru börn Eiríks og Ingunnar Eiríks-
dóttur, fyrrí konu hans.
Fimm binda ættfræðirit um Reykjaætt á Skeiðum var
gefiö út 1990.
Þetta er niðjatal Eiríks Vigfússonar og eiginkvenna
hans. Guðrún Kolbeinsdóttir er sögð hafa veríð skáld-
mælt og er birtur kveðskapur hennar af ýmsum toga. Ekki
er þar að fínna kveðskapinn um heimilisfólkið á Reykj-
um, sem birtur er hér að framan.
Þegar hugleidd er hin munnlega geymd þessa kveð-
skapar má hafa í huga að Guðrún, móðir mín, var fædd
1892og Þóra móðir hennar var fædd ( Fellskoti 18610£ dó
1908. Foreldrar Þóru voru Eiríkur Einarsson frá Alfs-
stöðum á Skeiðum, Gíslasonar og kona hans Guðrún
Eyvindsdóttir, fædd 1831 á Felli í Biskupstungum og dó
1891. Guðrún flutti með foreldrum sínum, Eyvindi Þor-
steinssyni, f. 1795, d. 1860 og konu hans Guðlaugu Sig-
mundsdóttur frá Spóastöðum, að Fellskoti 1833 og hafa
niðjar þeirra búið ( Fellskoti síðan. Þau Eyvindur og
Guðlaug voru systrabörn. Mæður þeirra, Ingibjörg og
Guðlaug, dætur Helga bónda Þórðarsonar.
Bróðir þeirra systra var Gísli Helgason föðurafi Eiríks
í Fellskoti. Frá Helga Þórðarsyni hefur verið talin Álfs-
staðaætt.
Rætur þeirra búendanna (Fellskoti liggja því (mörg-
um kvíslum niður á Skeið, þar sem Eiríkur Vigfússon bjó
myndar búi.
Úr gömlum annál
í Setbergsannál segir svo um árið 1412. “Á jólaföstu
þetta herrans ár varð svo heitt dag einn á jólaföstu að
menn þoldu ekki við í fötum sínum. Bráðnaði þá mestall-
in snjór. Viku síðar skipti svo aftur um, og gerði svo mikla
snjókomu að fáir mundu dæmi slíks. Ofan (snjóinn gerði
svo asahláku, og hlupu þá víða skriður úr fjöllum á tún
niður. í þeim hamförum tók af bæ í Kjósinni og annan
austur á landi, en mannskaðar urðu þó ekki.” Þetta
undarlega ár segir Setbergsannáll hafa verið fískiár mikið
undir Jökli og fyrir norðan, en minna fyrir sunnan og
austan.
Notagott sumar
Um árið 1414 segir í sama annál “Vetur mjög áfreða-
samur, vorið seingróið, sumarið notagott, haustið kalt.”
2